Əl-Mİzan fi TƏFSİr-el quran içindekiler c: 4 : Al İmran Surəsi

İkincisi: Varislərlə əlaqədar olaraq bir başqa baxımdan prioritet daşıyıb daşımama barəsində qiymətləndirmə edilər. Belə ki, bəzən paylar bir yerə toplanıyar və terekenin əslindən çox olması nəticəs(n)i bir-birləriylə ziddiyyət təşkil edərlər. Kimisinə, ziddiyyət təşkil etmə vəziyyətində əvvəliylə fərqli bir hissə təyin olunmuşdur. Məsələn, kişinin öz bərabər/yoldaşından al/götürdüyü hissə yarıdır; ancaq miras al/götürəcək övladın olması onun haqqına maneə təşkil edər və kişinin hissəsi dörddə birə enər. Ölən kimsənin bərabər/yoldaşı, uşağı olmadığı vəziyyətdə dörddə bir, uşağı olması halında isə, səkkizdə bir hissə al/götürər. Ananın miras haqqı üçdə birdir. Ancaq ölənin uşağı və ya qardaşı olsa, miras haqqı altıda birə enər. Ölənin atası isə, uşaq olsun olmasın altıda bir al/götürər.

Kimisinə əvvəldən pay təyin olunduğu halda, ziddiyyət təşkil etmə vəziyyətində nə olacağı açıqlanmamış və müəyyən bir hissə ifadə edilməmişdir. Bir qız və bir neçə qız, bir bacı və bir neçə bacı kimi. Bir qız mirasın yarısını, bir bacı üçdə ikisini al/götürər; ancaq birdən çox olduqları və ziddiyyət təşkil etmə vəziyyətində hissələri ifadə edilməmişdir. Buradan, hissələrin terekeden çox olduğu vəziyyətdə birinci qisim varislərin hissəsində azalma olmadığı və düşünülə biləcək hər hansı bir azaltmanın yalnız ziddiyyət təşkil etmə vəziyyətində hissələri ifadə edilməyən varislərin hissələrinə aid olduğu gerçəyi aydın olar.

Üçüncüsü: Bəzi zamanlar hissələr arxada qoyulan maldan çox olar. Əri, ana-ata bir bacıları olan bir qadının ölməsi kimi. Çünki bir yarı və bir də üçdə iki hissə söz mövzusudur ki bu maldan çoxdur. Yenə ana-ata, iki qız və əri olan biri ölsə, eyni vəziyyətlə qarşılaşılar. Çünki iki altıda bir, iki üçdə iki və bir dörddə bir hissə söz mövzusudur.

Bəzən də tam əksinə, arxada qoyulan mal, hissələrdən çox olar. Ölənin yalnız bir qızı və ya iki qızı olduğu vəziyyətlər kimi. [Qurani Kərimdə yalnız malın yarısı haqqında hökm vardır; digər yarısının hökmü ifadə edilməmişdir.] Bunun bənzəri misallar da verilə bilər. Quran ayələrini təfsir etmə xüsusiyyətinə sahib Əhli Beyt kanalından nəql edilən hədislərdə belə bir şərh iştirak etmişdir: Hissələrin mala nisbətlə çox olduğu vəziyyətlərdə, Qurani Kərimdə haqqlarında yalnız bir hissə ifadə edilən kəslər hissələrindən az al/götürərlər. Bunlar, qızlar və bacılardır. Ana-ata və qarı/qazancı/arvad kimi Allahın müxtəlif vəziyyətlərə görə müxtəlif hissələr təyin etdiyi kəslər haqqında hiss edən az al/götürmə vəziyyəti düşünülə bilməz. Eyni şəkildə arxada qoyulan malın hissələrə nisbətlə çox olduğu vəziyyətlərdə, çoxluq əvvəlki vəziyyətdə əskik al/götürməyə məhkum edilən kəslərə verilər. Məsələn əgər ölənin yalnız bir qızı və atası olsa, atası təyin olunan hissəsinə görə altıda bir al/götürər; qızı isə, malın yarısını təyin olunan hissəsinə görə, geriyə qalanı isə rədd ünvanıyla al/götürər.

Ömər b. Hattab, öz xilafəti dövründə bu hökmü dəyişdirmiş və hissələrin mala nisbətlə çox olduğu vəziyyətlərdə "avl" üsulunu etibarlı etmişdir.[ Qarşılığı olmayan hissə, hissə sahiblərinin hissələrinin hamısından bərabər nisbətdə alınaraq tamamlanar.] Əhli Sünnə, malın hissələrə nisbətlə çox olduğu vəziyyətlərdə ilk dövrdə "ta'sib" [yəni çoxluğu ata tərəfi qohumlarına vermə] üsulunu tətbiq etmişlər. İnşallah hədislər hissəsində "avl və ta'sib" haqqında detallı şərhlərdə ol/tapılacağıq.

Dördüncüsü: Kişi və qadınların miras hissələri üzərində dərin düşünülüncə, ana-ata xaricində ümumiyyətlə qadının hissəsinin kişiyə nisbətlə əskik olduğu nəticəsini ortaya çıxar. Ananın hissəsi, təyin olunan əsl hissəyə görə bəzən atanın hissəsindən çox olar. Bəlkə də ananın atadan çox və ya atayla bərabər nisbətdə miras al/götürməsi, ananın bağ baxımından övladıyla daha çox iç içeliği, hamiləlik və doğum dövrü çətinliklərinə, böyütmə və tərbiyəylə əlaqədar bütün zəhmətlərə dözmüş olmasından qaynaqlanır. Uca Allah belə buyurmuşdur: "Biz insana, ana-atasına yaxşılıq etməsini tövsiyə etdik. Anası onu zəhmətlə daşıdı və zəhmətlə doğurdu. Daşınması ilə süddən kəsilməsi, otuz ay davam edər. (Əhqaf, 15) Heç şübhəsiz ananın hissəsinin, qadınların kişinin yarısı qədər olma vəziyyətindən onlarla bərabər və ya daha çox miras al/götürmə vəziyyətinə yüksəlişi, qanun tündçünün onu gözləməsini və daha çox hörməti həkk etdiyini göstərər.

Kişinin hissəsinin qadının iki misli qədər olmasına gəlincə, bu barədə kişinin həyatı idarə etməkdə qadına nisbətlə sahib olduğu ağıl üstünlüyü və qadınla əlaqədar lazımlı xərcləmələrin onun uhdesine olduğu gerçəyi göz qarşısında saxlanılmışdır. Uca Allah belə buyurmuşdur: "Allahın insanlardan bir qisimini digər bir qisimindən üstün etməsi və mallarından xərcləmə etdikləri üçün, kişilər qadınların idarəçisidirlər. (Nisa, 34) Bu ayənin orijinalında keçən "kavvam" sözü, həyatı idarə etmək mənasını verən "kıyam" sözündən törəmişdir. "Üstün etmək"dən məqsəd, kişinin ağıl baxımından olan üstünlüyüdür. Çünki, kişinin həyatı düşüncə və ağıl ağırlıqlı ikən, qadının həyatı duyğu ağırlıqlıdır. Malın düzümünü və onunla əlaqədar bütün səlahiyyətləri, üstün ağla və rəhbərliyə sahib bir ələ vermək, həyəcan və incə duyğuların idarə etdiyi bir ələ təslim etməkdən daha doğru olar. Tanınan bu səlahiyyət, indiki qurşaqdan gələcək qurşağa intiqal edən dünyadakı mövcud sərvətin üçdə ikisinin rəhbərliyinin kişilərə, üçdə birinin rəhbərliyinin də qadınlara verilməsini tələb edir. Demək ki, cəmiyyətin halını düzəldəcək və həyatı səadətli edəcək ağılın rəhbərliyi, həyəcan və incə duyğuların rəhbərliyinə ağırlıq təşkil etmişdir.

Qadının miras mövzusunda uğradığı bu əskiklik, uca Allahın qadınlar haqqında ədaləti güdmələrinə dair kişilərə yönəltmiş olduğu əmrlə kompensasiya edilmişdir. Verilən əmr gərəyi, qadınlar kişilərin əlində olan üçdə iki hissəyə də ortaqdırlar. Beləcə qadınlar mülkiyyətini əllərində saxladıqları və istədikləri şəkildə üzərində qənaətdə ol/tapıldıqları üçdə bir hissənin yanında, kişilərin əlində olan üçdə iki hissənin yarısını xərclərinin qarşılanması üçün özlərinə ixtisas edərlər.

Bu buraxılan çaşdırıcı qanun və vəziyyətin nəticəsində kişi və qadın mülkiyyət və xərcləmə sahəsində bir-birinin tam tərsi bir mövqedə olarlar. Dünyadakı sərvətin üçdə ikisinin mülkiyyəti kişiyə aid olarkən, ancaq üçdə bir hissəs(n)i ona xərclənər. Qadın isə, üçdə birinin mülkiyyətinə sahib ikən, üçdə iki miqdarı ona xərclənər. Bu fərqliliyin səbəbi isə, bir tərəfdən kişidə ağıl gücünün həyəcan və incə duyğulara basqın gəlməsidir ki qoruma, dəyişdirmə, çıxarma və qar/qazanc əldə etmə şəklində reallaşan maliyyə rejissorluq, bununla daha çox üst-üstə düşər. Digər tərəfdən qadında incə duyğular və həyəcanlar ağıl gücünə ağırlıq təşkil edər ki bu da xərcləmə və xərc faktıyla daha çox üst-üstə düşər. İşdə bu xüsus, İslamın miras və alimentlər barəsində kişilə qadın arasında fərq güdməsinin sirri və səbəbidir.

Buna görə, uca Allahın "Allahın insanlardan bir qisimini digər bir qisimindən üstün etməsi..." ayəsində vurğuladığı üstünlükdə, kişinin təbiəti gərəyi ağıl gücünün çox olması və bu barədə qadına olan üstünlüyünün ölçü alındığını söyləmək daha uyğundur. Bu barədə kişinin sərt və çətinliklərdə daha dayanıqlı və güclü bir bədən quruluşuna sahib olması ölçü alınmamışdır. Kişilərin sərt oluşları, onları qadından ayıran strukturca bir xüsusiyyətdir və insanın meydana gətirdiyi cəmiyyətdə bu xüsusiyyəti müdafiə etmə, qoruma, çətin işlər, çətinlik və kədərlərə sinə gərmə, qorxunc və xoşlanılmayan vəziyyətlərdə özünü itirməmə kimi xüsuslarda bəzi böyük nəticələndirər izlər. Bunlar, təbiətiylə qadınların boynuna götürə bilməyəcəyi qaçınılmaz həyat vəziyyətləridir.

Ancaq bununla birlikdə, qadınlar da ağılın əleyhdarı olan və ictimai həyatda qaçınılmaz və zəruri olan incə duyğu və həyəcanlarla təchiz edilmişlər. Bu xüsusiyyətin əhəmiyyətli nəticələri, sevgi, ünsiyet, könüllərə rahatlıq qazandırma, ağrıma, şəfqət, nəsili çoxaltmanın çətinliklərinə dözmə, hamiləlik və doğum dövrünə aid çətinliklərə sinə gərmə, böyütmə, tərbiyə və təhsili boynuna götürmə, ayrıca ev işləri məsuliyyəti kimi xüsuslarda özünü göstərər. Yumşaqlıq və ağrıma olmadan yalnız sərtlik və kobudluqla, şəhvət iç motivi olmadan yalnız hirs iç motiviylə insanın vəziyyəti və eyni şəkildə itələyicilik olmadan yalnız cazibədarlıqla dünyanın vəziyyəti nizama girməz.

Qısacası, kişi və qadın haqqında ədalət üzrə qurulu/təşkilatı iki təchizat şəklidir bu. Kişi və qadın qrupundan ibarət olan/yaranan qarışıq insan cəmiyyətində həyatın iki kefesi, bu iki xüsusla bərabərlik qazanar. Allahın kəlamında sapma və hökmündə haqsızlıq düşünülə bilməz; Allah, bunlardan uca və münəzzəhdir. "Yoxsa, Allah və Rəsulunun özlərinə zülm və haqsızlıq edəcəyindənmi qorxurlar." (bk. Nur, 50) "Sənin Rəbbin heç kimə zülm etməz." (bk. Kəhf, 49)"Hepiniz bir-birinizdənsiniz." (Al/götür- İmran, 195) buyuran işdə uca Allahdır. "Allahın insanlardan bir qisimini digər bir qisimindən üstün etməsi..." ifadəsində də işdə bu bir-birindən olma gerçəyinə işarə edilmişdir.

Başqa bir ayədə belə buyurmuşdur: "Sizi torpaqdan yaratması, Onun dəlillərindəndir. Sonra siz, hər tərəfə yayılan insanlar oldunuz. Özləriylə sakitlik tapmanız üçün sizə özünüzdən bərabər/yoldaşlar yaradıb aranızda sevgi və mərhəmət depozitdə etməsi də ONun dəlillərindəndir. Doğrusu bunda, yaxşı düşünən bir qövm üçün ibrətlər vardır." (Rum, 20-21) Bu iki ayədəki çaşdırıcı şərh üzərində bir düşünək. Uca Al/götür-lah insanı yayılmaqla xarakterizə etmişdir. (Ayədə kişilə qadının bir-birinin qarşısında gündəmə gətirilmələri, birinci ayədə insandan kişinin qəsd-edildiyinə bağlı bir ipucudur.) Yayılmaq, dolanışığı təmin etmək üçün işlə/çalışmaq deməkdir. Gücə və çətinə müraciət edərək həyatın gərəklərini əldə etmə cəhdlərinin hamısı buna söykən/dözər. Bir-birinə qalib gəlmə istiqamətindəki səylərdə, döyüşlərdə və yağmalamalarda da güdülən məqsəd, eyni şeydir. Əgər insan üçün yalnız bu cür bir yayılma düşünüləcək olsaydı, insan fərdləri biri hücum edən digəri isə qaçan olmaq üzrə iki qrupa bölünərdi.

Ancaq uca Allah, qadınları yaradıb onları kişilərin sakitlik tapmasını təmin edəcək şeylə təchiz etdi və bərabər/yoldaşlar arasına sevgi və mərhəmət yerləşdirdi. Beləcə qadınlar gözəllik, incə hərəkətlər, sevgi və söhbətlə kişiləri özlərinə çəkərlər. Qısacası, qadınlar insan cəmiyyətinin ilk rüknləri və əsl faktorlarıdırlar.

Buna görə İslam dini evlilikdən ibarət olan ev birliyini bu barədə ana təməl olaraq görmüş və uca Allah belə buyurmuşdur: "Ey insanlar, biz sizi bir kişi və bir qadından yaratdıq və bir-birinizi tanımanız üçün sizi millətlərə və qəbilələrə ayırdıq. Allah yanında ən üstün olanınız, ən/en təqvalı olanınızdır." (Hucurat, 13) Bu ayədə əvvəlcə kişi və qadının evlənməsinə və bunun nəticəsində insan soyunun davam etməsinə toxunulmuş və daha sonra millətlər və qəbilələrdən ibarət olan/yaranan böyük insan cəmiyyəti ona söykənilmişdir.

Bu ayənin son cümləsindən "Allahın insanlardan bir qisimini digər bir qisimindən üstün etməsi..." ifadəsindəki üstünlükdən İslamda gerçək üstünlük ölçüsü bilinən kəramət və ucalığın nəzərdə tutulmadığı aydın olar. İslamda ucalıq və kəramətə, Allaha yaxınlaşma ilə çatıla bilər ancaq. Söz mövzusu üstünlükdən, cəmiyyətin vəziyyətinin ən yaxşı bir şəkildə nizama girməsini təmin edəcək və dünyəvi həyat yəni dolanışıq mexanizmini ən gözəl bir şəkildə nizama soxacaq şeylə təchiz edilmə barəsində kişiyə verilən üstünlükdür. İslam, maddi həyat xaricində faydalanılmayan insanın cisimiylə əlaqədar sahib olduğu çoxluqlara əhəmiyyət verməz. Bunları yalnız özüylə Allah qatında olana çatılacaq vasitələr olaraq görər.

Bura qədər etdiyimiz şərhlərdən bu nəticə ortaya çıxar: Ər-kekslərə, ağıl baxımından qadınlara nisbətlə üstünlük tanınmışdır. Bu üstünlük, miras və bənzəri mövzularda qadınlarla fərqliliyi tələb edir. Ancaq buradakı üstünlük, çoxluq mənasındadır. İslamın əhəmiyyət verdiyi kəramət və ucalıq mənasını verən üstünlük isə, kimdə olduğuna baxılmadan təqva və Allahdan qorxmaqdır.

ayələrin hədislər işığında şərhi

et-Dürr-ül Mensur təfsirində ABŞ b. Hamid, Buxari, Müslim, Əbu Davud, Tirmizi, Nəsəs(n)i, İbni Macə, İbni Cərir, İbni Münzir, İbni Əbu Xatəm və Beyhaki -Sünen adlı əsərində- Cabir b. Abdullah kanalıyla belə rəvayət edərlər: "Mən xəstəykən Rəsulullah (s. a. a) və Əbu Bəkir "Məni Sələmə" qəbiləsindən bir qrupla gedərək fikirimə gəldilər. Rəsulullah (s. a. a) məni huşsuz bir vəziyyətdə görüncə su istədilər. Dəstəmaz al/götürüb o sudan mənim üzərimə səpdilər. Dərhal ardından özümə gəldim və "Malım haqqında nə etməmi əmr edərsən ey Allahın elçisi?" dedim. Bunun üzərinə bu ayə endi: "Allah, sizə övladlarınız haqqında (bunu) tövsiyə edər: Kişinin payı iki qızın payı qədərdir." (Nisa, 11)

Mən deyərəm ki: Bir çox dəfə açıqladığımız kimi, bir ayələ əlaqədar olaraq bir neçə nüzul səbəbinin nəql edilməsinin və hamısının nüzul səbəbi olmasının qorxusu yoxdur. Enən ayənin müəyyən bir nüzul səbəbinə məhdud olmamasında heç bir qorxu olmadığı kimi bir neçə hadisənin ayənin eniş dövrünə rast gəlməsinin və ayənin məzmununun hamısıyla üst-üstə düşməsində də qorxu yoxdur. Bu səbəbdən Cabirin malın bölünməsiylə əlaqədar bir öhdəçiliyi olmadığı halda ayələ ona cavab verilməsinin yersiz olduğuna söykən/dözülərək hədisin "Malım haqqında nə etməmi əmr edərsən ey Allahın elçisi?" dedim. Bunun üzərinə bu ayə endi..." hissəsinin hədisin doğruluğuna kölgə saldığı deyilə bilməz. Eyni əsərdə ABŞ b. Hamid və Hakimə söykən/dözərək Cabirdən nəql edilən bu rəvayət daha çaşdırıcıdır: "Mən xəstə ikən Rəsulullah vəziyyətimi öyrənmək üçün məni görməyə gəldi. Mən ona "Malımı uşaqlarım arasında necə bölüm" deyə soruşdum. Mənə cavab vermədi və "Allah, sizə övladlarınız haqqında (bunu) tövsiyə edər..." ayəs(n)i endi." (c. 2, s. 125)

Eyni əsərdə İbni Cərir və İbni Əbu Xatəm, Süddidən belə rəvayət edərlər: "Cahiliyyə dövrü insanları, qız uşaqlarına, gücsüz və zəif olan oğlanlarına miras haqqı tanımazdılar. Döyüşmə gücünə sahib olanlar xaricində heç bir kişi atasından miras al/götürə bilməzdi. Şair Xüsusiyyətin qardaşı Əbdürrəhman ölüb özündən Ümmü Kuhhe adında bir bərabər/yoldaşı və beş qızı qalınca, digər varislər gəlib onun buraxdığı malı al/götürüb apardılar. Ümmü Kuhha vəziyyəti Peyğəmbərə (s. a. a) apardı. Bunun üzərinə Allah, bu ayəs(n)i endirdi: "Uşaqlar ikidən çox qız olsalar, ölünün arxada qoyduğunun üçdə ikisi onlarındır. Əgər tək bir qız olsa, yarısı onundur." Daha sonra Peyğəmbər Əfəndimiz Ümmü Kuhha ilə əlaqədar olaraq bu hissəs(n)i oxudu: "Uşağınız yoxsa, buraxdığınızın dörddə biri onlarındır (bərabər/yoldaşlarınızındır); uşağınız varsa, buraxdığınızın səkkizdə biri onlarındır." (c. 2, s. 125)

Yenə eyni əsərdə, əvvəlki rəvayətdə adı çəkilənlər, İbni Abbasdan belə rəvayət edərlər: "Allahın kişi və qız uşağı və ana-ata ilə əlaqədar miras hissələrini təyin etdiyi feraiz yəni hissələrlə əlaqədar ayə enincə, xalqın hamısı və ya bəzisi bundan xoşlanmayıb belə dedilər: 'Ölənin bərabər/yoldaşına dörddə bir və ya səkkizdə bir və bir qıza yarı haqqmı tanıyırsan? Kiçik uşağa da miras verilərmi? Halbuki bunların heç birisi düşmənlə döyüşə bilməz və qənimət əldə edə bilməz.' Cahiliyyə dövründə bu ənənəs(n)i tətbiq edərdilər. Mirası yalnız düşmənlə döyüşə bilən kəslərə verərlər və bu barədə sırasıyla böyük olana prioritet tanıyardılar." (c. 2, s. 125)

Mən deyərəm ki: Ölünün döyüşə biləcək böyük oğulu olmadığında mirası ata tərəfindən yaxın olanlara vermək demək olan ta'sib hadisəs(n)i də buradan qaynaqlanmışdır. Əhli Sünnə, hissələr mirası əhatə etmədiyi və mal hissələrə nisbətlə çox olduğu vəziyyətdə bu üsulu tətbiq etmişlər. Əhli Sünnə kanalıyla nəql edilən hədislərdə bu xüsusa toxunan rəvayətlərə rast gəlmək mümkündür. Ancaq Əhli Beyt (Hamısına salam olsun) kanalıyla ta'sibin doğru olmadığını ifadə edən bir çox hədis nəql edilmişdir. Bu hədislərdə, hissələrdən çox qalan miqdarın malın hissələrdən az olduğu vəziyyətdə əskik al/götürməyə məhkum edilən kimsəyə verilməsi lazım olduğu vurğulanmışdır. Onlar da uşaqlar, ata-ana bir və ya yalnız ata bir qardaşlardır. Bəzi vəziyyətlərdə də, çoxluq ataya verilər. Əvvəl də açıqladığımız kimi, ayələrdən aydın olan da budur.

Yenə eyni əsərdə, Hakim və Beyhaki, İbni Abbasdan belə rəvayət edərlər: "Hissələrlə əlaqədar olaraq avl üsulunu ilk dəfə Ömər tətbiq etdi; o miras nizamını pozdu və bu üsulu müdafiə edərək belə dedi: "Allaha and olsun! Sizinlə nə edəcəyə(i)mi bilmirəm. Allaha and olsun! Allah hansınıza prioritet tanımış və hansınızı təxir etmiş bilmirəm. Bu dəyərsiz malı bərabər hissələrə ayırmaqdan daha yaxşı bir üsul tapa bilmirəm." İbni Abbas daha sonra bunları əlavə etdi: "Allaha and olsun! Əgər o Allahın önə keçirdiyini önə keçirər və təxir etdiyini də təxir etmiş olsaydı, əsla hissələrdə əskiklik meydana gəlməzdi." İbni Abbasa "Allah hansı hissəyə prioritet tanımışdır?" şəklində bir sual yönəldilincə bu cavabı verdi: "Allahın bir hiss edən ancaq ayrı müəyyən bir hissəyə sadələşdirdiyi şəxslərin hissəsi, ONun prioritet tanışı hiss edər. Təyin olunan hiss edən eniş yazınca, özünə ayrı bir hissə təyin olunmayan və yalnız geriyə qalanı miras alan/sahə kimsənin hissəsi, Allahın təxir etdiyi hiss edər. Prioritet tanınan kimsənin kimi, ər-arvad və anadır. Təxir edilən kimsə isə, bacılar və qızlardır. Bu səbəbdən həm Allahın özünə prioritet tanışı, həm də təxir etdiyi kəslər varis olsalar, Allahın prioritet tanışı kimsəylə başlanılar və əvvəlcə əskiksiz olaraq onun haqqı verilər. Geriyə bir şey qalsa, digərlərinə verilər; bir şey qalmazsa, onlara heç bir şey verilməz." (c. 2, s. 127)

Yenə eyni əsərdə, Səid b. Mənsur, İbni Abbasdan belə rəvayət edər: "Səhra/çölün qumlarının sayını bilən Allahın, malı yarı, üçdə bir və dörddə bir şəklində böldüyünü bilirsinizmi? Yəni, malı iki yarı, üç dənə üçdə bir və dörd dənə dörddə bir etmişdir." (c. 2, s. 127)

Yenə eyni əsərdə, Səid b. Mənsur, Atadan belə rəvayət edər: "İbni Abbasa 'Xalq nə mənim nə də sənin sözünü dinləyirlər. Mən və sən öldükdən sonra, insanlar heç bir mirası sənin dediyin üzrə bölməzlər' dedim. O mənə belə dedi: "İnsanlar toplanıb gəlsinlər də birlikdə əlimizi Kəbənin rüknü üzərinə buraxaq. Daha sonra dua edək və Allahın lənətini yalan danışanların üstünə edək. Allahın hökmü onların söylədiyi kimi deyil." (c. 2, s. 127)

Bu məzmun irəlidə açıqlanacağı üzrə Şiə kanallarıyla da İbni Ab-basdan köçürülmüşdür.

əl-Kafi adlı əsərdə, Zühridən o da Ubeydullah b. Abdullah b. Ut-bedən belə bir rəvayət köçürülər: "İbni Abbasla birlikdə oturmuşduq. Mirasdakı hissələrin söz mövzusu olması istənildi. Bunun üzərinə İbni Abbas belə dedi: 'Uca Allah pak və münəzzəhdir. Səhra/çölün qumlarının sayını bilən Allah miras malını yarı, yarı və üçdə bir olaraq böldüyünü bilirsinizmi? İki yarı malda düşünülər. Yaxşı üçdə bir harada qaldı?' Zufer b. Avsi Bəsri cavabda: 'Ey Eba Abbas, hissələrdə ilk olaraq avl üsulunu kim tətbiq etdi?' dedi. İbni Abbas, belə cavab verdi: İlk olaraq bunu Ömər b. Hattab tətbiq etdi. O qarışıq bəzi hissələri fərq edincə, mirasdakı bölmə nizamını pozdu və belə dedi: 'Allaha and olsun! Allah hansınıza prioritet tanımış və hansınızı təxir etmiş bilmirəm. Bu dəyərsiz malı bərabər hissələrə ayırmaqdan və çoxluğu hər haqq sahibinin haqqına artırmaqdan daha asan bir üsul tapa bilmirəm.' Beləcə o, mirasdakı hissələrə avl üsulunu soxmuş oldu.

Allaha and olsun! Əgər o Allahın önə keçirdiyini önə keçirər və təxir etdiyini də təxir etmiş olsaydı, əsla hissələrdə əskiklik meydana gəlməzdi." Zufer b. Avs, "Allah hansı hissəyə prioritet tanımış və hansını təxir etmişdir?" şəklində bir sual yönəldincə, İbni Abbas bu cavabı verdi: "Allahın bir hiss edən ancaq ayrı müəyyən bir hissəyə sadələşdirdiyi şəxslərin hissəsi, ONun prioritet tanışı hiss edər. Allahın təxir etdiyi hissəyə gəlincə; təyin olunan hiss edən eniş yazınca, özünə ayrı bir hissə təyin olunmayan və yalnız geriyə qalanı miras alan/sahə kimsənin hissəsidir; işdə Allahın təxir etdiyi hissə budur.

Özünə prioritet tanınan kəslərdən biri, ərdir. Mirasın yarısı onundur. Ancaq onu bu mövqesindən saxlayacaq bir şey reallaşsa [bərabər/yoldaşının uşaqları olsa] hissəsi dörddə birə çevrilər. Artıq heç bir şey onu bu mövqesindən aşağı sala bilməz. Prioritet tanınan kəslərdən biri də, arvaddır. Mirasın dörddə biri ona verilər; ancaq olduğu mövqes(n)i itirincə [ərinin uşaqları olsa], hissəsi səkkizdə birə enər. Artıq heç bir şey onu səkkizdə bir hissəni al/götürməkdən saxlaya bilməz. Prioritet tanınan kəslərdən biri də, anadır. Mirasın üçdə biri onundur. Ancaq bu mövqesini itirincə [ölünün qardaşları olsa], hissəsi altıda birə çevrilər. Artıq heç bir şey onu bu hissəni al/götürməkdən maneə törədə bilməz. İşdə bunlar Allahın prioritet tanışı hissələrdir.

Təxir edilən hissə isə, qızların və bacıların hissələridir. İlkinə mirasın yarısı, ikincisinə isə üçdə ikisi verilər. Digər hissələr bunları olduqları mövqelərindən aşağı salsalar, [yəni hissələr mirasdan çox olsa] bunlara ancaq geriyə qalan miqdar verilər. İşdə Allahın təxir etdiyi hissələr bunlardır. Bu səbəbdən həm Allahın özünə prioritet tanışı, həm də təxir etdiyi kəslər varis olsalar, Allahın prioritet tanışı kimsəylə başlanılar və əvvəlcə əskiksiz olaraq onun haqqı verilər. Geriyə bir şey qalsa, təxir edilənə verilər; bir şey qalmazsa, heç bir şey verilməz."

Zufer, İbni Abbasa "Bu fikiri Ömərə təqdim etməkdən səni saxlayan nədir?" dəyincə, o "Onun heybətli olması" deyə cavab verdi." (Fürus(n)u Kafi, c. 7, s. 79-80, h: 3)