Termiz davlat universiteti Ijtimoiy fanlar fakulteti Amaliy psixologiya sirtqi ta’lim yo’nalishi 421 guruh talabasi Qo’ldosheva Lobarning Umumiy psixologiya fanidan tayyorlagan MUSTAQIL ISHI Bajardi: Qo’ldosheva Lobar Qabul qildi: Sattorova Mahliyo
XX asrning boshlarida I.Ueynbaum yuz muskullari va miyaga qon borishi orasida bog’liqlik borligini aniqladi,hamda yuz muskullari qon oqishini boshqarib turishi mumkin degan farazni ilgari surdi.Vena va arteriyaarga qarama-qarshi ta’sir etib miyaga qon borishi yoki qaytishini kuchaytirdi.Bu esa sub’ektiv kechinmalarning o’zgarishi bilan ta’minlanadi.
So’nggi vaqtlarda bu nazariya R.Zayants tomonidan sal o’zgartirilgan holda qayta tiklandi. Ueynbaumdan farqli ravishda R.Zayants yuz muskullari arterial emas, vena qon tomirlarini boshqaradi, degan fikrni ilgari surdi.
EMOTSIYALARNING TURLARI
Emotsional hodisalarning psixologik nazariyalari
Asoschisi Gerbart
Emotsiya bu tasavvurlar o’rtasidagi kelishmovchiliklar va nizolar tufayli sodir bo’ladigan psixik bu’zilishlar
Inson ongida qandaydir emotsiya paydo bo’lganda assotsiatsiya bo’yicha mazmunaan yaqin his yoki sezgi paydo bo’ladi. Ana shu sezgining emotsional toniga mos mimik harakatlarni chaqiradi. Masalan, nafratlanish, jirkanish (pastki labni oldinga chiqarish) og’izga kirgan yoqimsiz narsani tupurganga o’xshash harakatlarga o’xshaydi.
Inson ongida qandaydir emotsiya paydo bo’lganda assotsiatsiya bo’yicha mazmunaan yaqin his yoki sezgi paydo bo’ladi. Ana shu sezgining emotsional toniga mos mimik harakatlarni chaqiradi. Masalan, nafratlanish, jirkanish (pastki labni oldinga chiqarish) og’izga kirgan yoqimsiz narsani tupurganga o’xshash harakatlarga o’xshaydi.
Emotsiyalarning mimika muskullarida namoyon bo‘lishi
qon tomirlarining torayishi +organik muskullarning titrashi = qo’rquv;
Harakat innervatsiyasining kuchayishi + Qon tomirlarining kengayishi +organik muskullarning titrashi + koordinatsiyaning buzilishi = g’azab;
Djems-lange nazariyasi bo’yicha emotsiyalar quyidagicha vujudga keladi: Qo’zg’atuvchi– fiziologik o’zgarishlar vujudga kelishi – bu o’zgarishlar haqida miyaga signallar borishi –emotsiya.
P.Bard(1934) fiziologik o’zgarishlar va emotsional kechinmalar bir vaqtda sodir bo’ladi va sxema quyidagi shaklga ega bo’ladi: emotsiya qo’zg’atuvchi fiziologik o’zgarishlar
Bu nazariyaga ko’ra faoliyatning kutilgan va haqiqiy natijasi orasida farq bo’lsa (kognitiv dissonans) salbiy emotsiyalar paydo bo’ladi. Kutilma va natijaning mos kelishi esa(kognitiv konsonans)ijobiy emotsiyalarni paydo qiladi.
