En geniş anlamda işletmelerin ekonomik etkinlikleri ile ilgili verilerin
tanınması,
kaydedilmesi,
özetlenmesi,
raporlanarak sunulması ve
değerlendirilmesidir.
Muhasebe, işletmelerin varlıklarının ve kaynaklarının oluşumunu, bunların kullanılma biçimini, işletmelerin yaptığı işlemler sonucunda bu varlıklardaki ve kaynaklardaki değişmeleri, işletmelerin mali durumlarını açıklayacak bilgileri sağlayan ve bu bilgileri ilgili kişi ve kurumlara ileten bir bilgi sistemi ile oluşmaktadır.
Muhasebe bilgi sistemi işletmelerin dilidir. Bu sistemin ürettiği bilgilerin, yönetim ve yatırım kararlarında kullanılabilmesi için doğru, güvenilir ve enflasyonun etkilerinden arındırılmış olması gerekir. Küresel rekabet ortamında faaliyet gösteren işletmelerimizin varlıklarını devam ettirebilmeleri, rekabet ve işbirliği yapabilmeleri, muhasebe sürecinde paranın farklı tarihlerdeki satın alma güçlerine göre hazırlanan finansal raporlardaki bilgilerin bilanço günündeki paranın satın alma gücüne göre düzenlenmesi ile mümkündür.
Muhasebe bilgi sistemi işletmelerin dilidir. Bu sistemin ürettiği bilgilerin, yönetim ve yatırım kararlarında kullanılabilmesi için doğru, güvenilir ve enflasyonun etkilerinden arındırılmış olması gerekir. Küresel rekabet ortamında faaliyet gösteren işletmelerimizin varlıklarını devam ettirebilmeleri, rekabet ve işbirliği yapabilmeleri, muhasebe sürecinde paranın farklı tarihlerdeki satın alma güçlerine göre hazırlanan finansal raporlardaki bilgilerin bilanço günündeki paranın satın alma gücüne göre düzenlenmesi ile mümkündür.
Başka bir ifade ile muhasebe bilgi sistemi; ulaşılması istenen ortak amaca uygun olarak, girdileri kabul ederek, çıktılar üreten ve birbirleriyle ilişkili bileşenlerden oluşan süreç sistem'dir. Geri bildirimin amacı sistemin ürettiği çıktıda sapma olması durumunda girdi ve işlem eylemleri üzerinde gerekli düzeltmelerin yapılmasıdır.
Başka bir ifade ile muhasebe bilgi sistemi; ulaşılması istenen ortak amaca uygun olarak, girdileri kabul ederek, çıktılar üreten ve birbirleriyle ilişkili bileşenlerden oluşan süreç sistem'dir. Geri bildirimin amacı sistemin ürettiği çıktıda sapma olması durumunda girdi ve işlem eylemleri üzerinde gerekli düzeltmelerin yapılmasıdır.
İşletme Yöneticilerinin alacakları kararlarda ihtiyaç duydukları bilgi ve raporları düzenleyen, yorumlayan, yıllık bütçe ve standart uygulamaları ile kontrol olanağı sağlayan muhasebe türüdür.
İşletme Yöneticilerinin alacakları kararlarda ihtiyaç duydukları bilgi ve raporları düzenleyen, yorumlayan, yıllık bütçe ve standart uygulamaları ile kontrol olanağı sağlayan muhasebe türüdür.
Ana veri olarak Finansal Muhasebe’de oluşturulan verileri kullanır.
Maliyet Muhasebesi
İşletmede üretilen mamül ya da hizmetin maliyet fiyatının saptanması, işletme giderlerinin denetimi, fiyat incelemeleri ve satış fiyatlarının belirlenmesinin oluşturduğu muhasebe dalıdır.
İşletmede üretilen mamül ya da hizmetin maliyet fiyatının saptanması, işletme giderlerinin denetimi, fiyat incelemeleri ve satış fiyatlarının belirlenmesinin oluşturduğu muhasebe dalıdır.
Modern Maliyet Muhasebesi aynı zamanda Yönetim Muhasebesi şeklinde adlandırılır.
Üretilen malların birim maliyetini hesaplamak
Üretilen malların birim maliyetini hesaplamak
Gider kontrolüne yardımcı olmak
Planlamaya yardımcı olmak
İşletmede alınacak özel kararlara yardımcı olmak
Bir işletmede uygulanan maliyet muhasebesi ile ticaret muhasebesinin yakın ilişkisi vardır. Bu ilişki ise birbirini tamamlar niteliktedir. Maliyet muhasebesi, birim maliyetini hesaplamak için genel muhasebeden ilgili bilgileri almak zorundadır. Genel muhasebe de, görevini tamamlayabilmek için (bilanço hazırlamak…)maliyet muhasebesinden bir takım bilgiler almak zorundadır
Maliyet: İşletmelerin faaliyet konusuna giren mal veya hizmetlerin elde edilmesi için katlandığı her türlü faktörlerin para olarak ifade edildiği toplam değere maliyet denir
Maliyet: İşletmelerin faaliyet konusuna giren mal veya hizmetlerin elde edilmesi için katlandığı her türlü faktörlerin para olarak ifade edildiği toplam değere maliyet denir
Varlık: Gelecekte fayda sağlamak üzere , işletmenin sahip olduğu paralar, mallar, binalar, demirbaşlar, makinalar, taşıtlar v.b. ekonomik değerlerdir.
Harcama: Bir mal, fayda ve hizmet sağlanması veya herhangi bir edim karşılığı olmaksızın ortaya çıkan bir yükümlülük nedeniyle yapılan ödeme ve borçlanmalardır
Harcama: Bir mal, fayda ve hizmet sağlanması veya herhangi bir edim karşılığı olmaksızın ortaya çıkan bir yükümlülük nedeniyle yapılan ödeme ve borçlanmalardır
Gelir: Tacir veya işletmelerin faaliyetlerinden dolayı elde ettiği hasılat. Gider: Hasılat elde etmek amacıyla yapılan varlık tüketimidir. Bu nedenle faydası tükenmiş bir maliyettir. Tüketimin işletme faaliyetinin yerine getirilmesi için yapılmış olması gerekir.(!)
Gider Çeşitleri: Mal ve hizmet üretimi sırasında gerçekleşen maliyet giderleri bir taraftan fonksiyonel gider hesaplarına kayıtlanırken, aynı zamanda bu giderler yardımcı defterlerde çeşit ve gider yeri açısından da izlenir.
ÜRETİM MALİYETİ UNSURLARI
Tanım : Mal ve Hizmetlerin üretilmesi amacıyla tüketilen her türlü madde ve malzemenin toplam tutarıdır.
Direkt İlk Madde Malzeme: Üretilen mamulün bünyesine giren hangi mamul veya mamul grubu için kullanıldıkları izlenebilen ilk madde ve malzemelerdir.
İşletme faaliyetlerini yürütmek üretim ve hizmetleri gerçekleştirmek üzere çalıştırılan işçiler için tahakkuk ettirilen her türlü tutarı kapsar.
İşletme faaliyetlerini yürütmek üretim ve hizmetleri gerçekleştirmek üzere çalıştırılan işçiler için tahakkuk ettirilen her türlü tutarı kapsar.
Üretim maliyetlerinin içine giren Direk işçilik maliyetleridir.
Brüt Ücret + İşveren paylarından oluşur.
Genel Üretim Giderleri (GÜG) ne demektir ?
Genel Üretim Giderleri (GÜG) ne demektir ?
GÜG’ler nasıl sınıflandırılır ?
GÜG’ler nasıl hesaplanır ?
GÜG’ler mamullere nasıl yüklenir ?
GÜG’ lerin dağıtım yöntemleri nelerdir ?
Direkt İlk Madde Malzeme ve Direk İşçilik Giderleri dışında kalan ve üretim ile ilgili olan diğer tüm maliyet giderleridir.
Direkt İlk Madde Malzeme ve Direk İşçilik Giderleri dışında kalan ve üretim ile ilgili olan diğer tüm maliyet giderleridir.
Genel İmalat Giderleri, Üretim Genel Giderleri, Genel Maliyet Giderleri şeklinde de ifade edilir.
Endirekt’dirler
Endirekt’dirler
Birbirlerinden farklıdırlar.
İstikrarsızdırlar
Tahmini Zordur
Sahipsizdirler
Direk İşçilik ve Direk İlk madde ve malzeme giderleri mamul ile ilişkilendirilebilir.
Direk İşçilik ve Direk İlk madde ve malzeme giderleri mamul ile ilişkilendirilebilir.
Genel Üretim Giderinin hangi mamule ilişkin olarak yapıldığının tespiti oldukça güçtür.
İş Maliyetleri (İş Emirleri)
İş Maliyetleri (İş Emirleri)
Tüketim Miktarları
Yevmiye Adedi
İşçi Sayısı
Malzeme Tüketimi,
Önceden Belirlenen Oranlar
KWS
Vb.
İlk Giren İlk Çıkar (FIFO) Yöntemi
İlk Giren İlk Çıkar (FIFO) Yöntemi
Son Giren İlk Çıkar (LIFO) Yöntemi
Hareketli Ortalama Yöntemi
Fifo Yöntemi (İlk Giren İlk Çıkar): Fifo değerleme yöntemi, üretime verilecek olan veya satılacak malların stoklara ilk önce giren mallardan olması gerektiği varsayımına dayanır. Stoktaki malların kullanılma sırası ilk alınan mallardan başlanarak sırasıyla devam eder. Yani stoklara giren malların yine giriş sırasıyla stoktan çıkarlar.
Fifo Yöntemi (İlk Giren İlk Çıkar): Fifo değerleme yöntemi, üretime verilecek olan veya satılacak malların stoklara ilk önce giren mallardan olması gerektiği varsayımına dayanır. Stoktaki malların kullanılma sırası ilk alınan mallardan başlanarak sırasıyla devam eder. Yani stoklara giren malların yine giriş sırasıyla stoktan çıkarlar.
FİFO; ingilizce olarak First İn First Out (İlk Giren İlk Çıkar) kelimelerinin baş harflarinden oluşur.
Lifo Yöntemi (Son Giren İlk Çıkar): Lifo değerleme yöntemi, üretime verilecek olan veya satılacak malların stoklara son olarak giren mallardan olması gerektiği varsayımına dayanır. Stoktaki malların kullanılma sırası son olarak alınan mallardan başlanarak geriye doğru sırasyla devam eder. Yani stoklara giren malların giriş sırasının tersine göre stoktan çıkarlar.
Lifo Yöntemi (Son Giren İlk Çıkar): Lifo değerleme yöntemi, üretime verilecek olan veya satılacak malların stoklara son olarak giren mallardan olması gerektiği varsayımına dayanır. Stoktaki malların kullanılma sırası son olarak alınan mallardan başlanarak geriye doğru sırasyla devam eder. Yani stoklara giren malların giriş sırasının tersine göre stoktan çıkarlar.
Ortalama Maliyet Yöntemleri: 1. Tartılı Ortalama Maliyet Yöntemleri: Bu yöntemde ortalama maliyet her yeni stok hareketinden sonra değil belli bir dönem için hesaplanır. Bu döneme ilişkin hesaplanan maliyet, çıkan ve kalan stokların birim değerlerini gösterir. Ortalama maliyet değeri, işletmeye çeşitli tarihlerde değişik fiyatlarla giren bir malın ortalama birim maliyetidir. Ortalama maliyet çeşitli yöntemlerle hesaplanabilir.
Ortalama Maliyet Yöntemleri: 1. Tartılı Ortalama Maliyet Yöntemleri: Bu yöntemde ortalama maliyet her yeni stok hareketinden sonra değil belli bir dönem için hesaplanır. Bu döneme ilişkin hesaplanan maliyet, çıkan ve kalan stokların birim değerlerini gösterir. Ortalama maliyet değeri, işletmeye çeşitli tarihlerde değişik fiyatlarla giren bir malın ortalama birim maliyetidir. Ortalama maliyet çeşitli yöntemlerle hesaplanabilir.
Ortalama Maliyet Yöntemleri:
Ortalama Maliyet Yöntemleri:
1.1. Basit ortama maliyet: Basit ortalama maliyet, yıl içinde satın alınan belli bir malın birim alış fiyatının toplanarak sipariş sayısına bölünmesiyle bulunan ortalama maliyettir.
Ortalama Maliyet Yöntemleri: 1.2. Ağırlıklı ortalama maliyet: Bu ortalama maliyette, satın alınan malların miktarları göz önünde bulundurulur. Satın alınan mal miktarı ile birim fiyatı çarpılarak miktarlara göre ağırlık verilmiştir. Mal miktarları ile birim fiyatları çarpımı olan mal alış değerleri toplamının alınan toplam mal miktarına bölünmesiyle ağırlıklı ortalama maliyet bulunmuş olur.
Ortalama Maliyet Yöntemleri: 1.2. Ağırlıklı ortalama maliyet: Bu ortalama maliyette, satın alınan malların miktarları göz önünde bulundurulur. Satın alınan mal miktarı ile birim fiyatı çarpılarak miktarlara göre ağırlık verilmiştir. Mal miktarları ile birim fiyatları çarpımı olan mal alış değerleri toplamının alınan toplam mal miktarına bölünmesiyle ağırlıklı ortalama maliyet bulunmuş olur.
Faaliyet Konusu
Faaliyet Konusu
Teknoloji
Üretim Tipi ve Politikası
Yönetsel Beklentiler
Oluşturulacak maliyet muhasebesi sistemini etkileyen faktörlere örnek olarak, içinde bulunulan işletmenin büyüklüğü, örgüt yapısı, mamullerinin cinsi, kullanılan üretim tekniği ve yöneticilerinin gereksinim duydukları bilgilerin niteliği verilebilir.
Oluşturulacak maliyet muhasebesi sistemini etkileyen faktörlere örnek olarak, içinde bulunulan işletmenin büyüklüğü, örgüt yapısı, mamullerinin cinsi, kullanılan üretim tekniği ve yöneticilerinin gereksinim duydukları bilgilerin niteliği verilebilir.
Maliyet muhasebesi sistemlerini; kullanılan maliyet verilerinin fiili olup olmaması, mamul maliyetinin hesaplanmasında, maliyet unsurlarının tümünü temel alıp alınmaması ve üretim eylemlerinin niteliğine göre olmak üzere başlıca üç ana başlık altında sınıflandırabiliriz.
Maliyet muhasebesi sistemlerini; kullanılan maliyet verilerinin fiili olup olmaması, mamul maliyetinin hesaplanmasında, maliyet unsurlarının tümünü temel alıp alınmaması ve üretim eylemlerinin niteliğine göre olmak üzere başlıca üç ana başlık altında sınıflandırabiliriz.
STANDART MALİYET
Standart maliyetler kontrol amacıyla kullanılır.
Standart maliyetler kontrol amacıyla kullanılır.
ÖRNEĞİN: Bir A işletmesinin belirli bir ay içinde gerçekleşen fiili maliyeti 5000 tl ise ve elde başka bilgi olmazsa bu tutarın normal mi, normalin altında mı yada aşırımı olduğunu söyleyemeyiz.
Buna karşılık söz konusu ayda maliyetin 4000 tl olması gerektiği (standardı) önceden biliniyorsa gerçekleşen maliyetin aşırı olup olmadığı hemen ortaya çıkacaktır. Yani standart maliyetin asıl işlevi budur. Fiili maliyetlerde anormallik olup olmadığını anın da saptanmasına olanak sağlar.
Bunu yanın da şunları da sayabiliriz:
İşletmede maliyet bilinci oluşturmak
Üretimin arttırılması işleminde tasarruf sağlamak
Mal ve hizmetin satış fiyatını saptamak
Yönetici ve çalışanların performans değerlemesini yapmak.
Üretim giderlerini kontrol altında tutmaktır.
Bu sistemin kuruluşu işletmenin üretim programı, tekniği, organizasyonuna ve büyüklüğüne göre değişiklikler göstermektedir.
Bu sistemin kuruluşu işletmenin üretim programı, tekniği, organizasyonuna ve büyüklüğüne göre değişiklikler göstermektedir.
Ancak temel olarak şu şekilde sıralayabiliriz.
İşletmenin üretim tekniğine göre işletmeyi gider yerlerine ayırmak.
Üretilenlerin hangi üretim aşamalarından (gider yerlerinden) geçtiğinin saptanması
Her gider yeri için faaliyet hacminin saptanması ve bunu en iyi ifade eden ölçünün seçilmesi.
Mamul maliyetlerine yüklenecek direkt giderlerin miktar ve fiyat standartlarının saptanması.
Yardımcı ve hizmet işyerlerinde biriken giderlerin ana üretici işyerine dağıtarak mamul maliyetlerine yüklenmesi.
Direkt işçilik ve genel imal giderlerinin dönemsel olarak planlanması.
Mamulün geçtiği üretim aşamalarından mamule düşen DİŞ ve GÜG yüklerinin saptanması.
Direkt madde giderlerinin de etkileyerek üretilen mamul yada hizmetin standart maliyetinin saptanması.
Üretim işleri dışında yönetim ve satış içinde masraf yükleme oranlarının saptanması.
ÖRNEK: Bir Y işletmesinde 50 adet “a” mamulü üretmek için 100kg “x” maddesine gereksinme duyulduğu ve “x” maddesinin standart fiyatının 10 tl olduğu saptansın. İşletme Şubat ayında üretim gereği birim fiyatı 11 tl den 150kg x maddesi satın almıştır. “a” mamulünün üretimim için 110kg “x” maddesi kullanıldığı saptanmıştır.
ÖRNEK: Bir Y işletmesinde 50 adet “a” mamulü üretmek için 100kg “x” maddesine gereksinme duyulduğu ve “x” maddesinin standart fiyatının 10 tl olduğu saptansın. İşletme Şubat ayında üretim gereği birim fiyatı 11 tl den 150kg x maddesi satın almıştır. “a” mamulünün üretimim için 110kg “x” maddesi kullanıldığı saptanmıştır.
VERİLER:
Standart miktar: 100kg
Standart fiyat: 10 tl
Fiili fiyat: 11tl
Fiili kullanılan miktar: 110 kg
Satın alınan fiili miktar: 150 kg.
Direkt madde miktar sapmaları:
(fiili miktar- standart miktar )x standart fiyat
= (110-100)x10
= 100 tl ……..fark olumsuzdur.
-Satın alma anında fiyat sapmasının saptanması:
-Satın alma anında fiyat sapmasının saptanması:
Bu sapmayla satın alma bölümün performansın ölçebiliriz.
(satın alınan fiili mik. X fiili fiyat) – satın alınan fiili mik. X standart fiyat)
= (150x11)- (150x10)
= 1650-1500
= 150 tl …fark olumsuz.
- Üretime verilmesi anında fiyat saptaması:
(üretime giren fiili mik. X fiili fiyat) - (üretime giren fiili mik. X standart fiyat)
= (110x11) – (110x10)
= 1210-1100
= 110 tl………..fark olumsuzdur.
Gerçek (fiili) miktar gerçek (fiili) miktar standart miktar
Gerçek (fiili) miktar gerçek (fiili) miktar standart miktar
x x x
gerçek (fiili) fiyat standart fiyat standart fiyat
FİYAT SAPMASI MİKTAR SAPMASI
110 x 11 110 x 10 100 x 10
= 1210 = 1100 = 1000
FİYAT SAPMASI MİKTAR SAPMASI
110 tl….olumsuz 100 tl … olumsuz.
ÖRNEK: Y işletmesi 1000 birim “a” mamulü üretmek için 20.000 DİŞ harcanacağını, Standart DİŞ saatini de saat başına 22,50 tl olarak saptamıştır. Ancak üretim seviyesinde 19.500 DİŞ saati harcanmış olup ve saat başına 25 tl ödenmiştir.
ÖRNEK: Y işletmesi 1000 birim “a” mamulü üretmek için 20.000 DİŞ harcanacağını, Standart DİŞ saatini de saat başına 22,50 tl olarak saptamıştır. Ancak üretim seviyesinde 19.500 DİŞ saati harcanmış olup ve saat başına 25 tl ödenmiştir.
Direkt işçilik zaman sapması :
(fiili süre x standart ücret)-(standart süre x standart ücret)
= (19.500 x 22,50)-(20.000 x 22,50)
= 438.750 - 450.000
= 11.250 tl …….sapma olumludur.
Direkt işçilik ücret sapması:
(fiili süre x fiili ücret) – (fiili süre x standart ücret)
Gerçek (fiili) süre gerçek (fiili) süre standart süre
x x x
gerçek (fiili) ücret standart ücret standart ücret
ÜCRET SAPMASI ZAMAN SAPMASI
(19.500x25) 19.500 x 22,50 20.000 x 22,50
=487.500 tl = 438.750 tl = 450.000 tl
ÜCRET SAPMASI ZAMAN SAPMASI
48750 tl….olumsuz 11250 tl … olumludur.
Tekdüzen hesap planınında 7/A seçeneğinde yer alan üretim maliyetiyle (hizmet üretimi hariç) ilgili hesapları şöyle sıralayabiliriz ;
Tekdüzen hesap planınında 7/A seçeneğinde yer alan üretim maliyetiyle (hizmet üretimi hariç) ilgili hesapları şöyle sıralayabiliriz ;
Fonksiyonel üretim giderleri hesapları
710 Direkt ilk madde ve malzeme giderleri
720 Direkt işçilik giderleri
730 Genel üretim giderleri
Üretim maliyetiyle ilgili fark hesapları
712 Direkt ilk madde ve malzeme fiyat farkları hesabı
713 Direkt ilk madde ve malzeme miktar farkları hesabı
722 Direkt işçilik ücret farkları hesabı
723 Direkt işçilik süre (zaman) farkları hesabı
732 Genel üretim giderleri bütçe farkları hesabı
733 Genel üretim giderleri verimlilik farkları hesabı
734 Genel üretim giderleri kapasite farkları hesabı
Mamul çeşidinin çok olduğu,
Mamul çeşidinin çok olduğu,
İmalatın kesiklilik gösterdiği,
Üretimin partiler halinde yapıldığı,
Maliyetlerin birbirinden ayrılabildiği;
Üretim ortamlarına uygun bir yapı sergiler...
Sipariş Maliyet Sisteminin Esasları
Sipariş Maliyet Sisteminin Esasları
• Herhangi bir üretim partisi veya siparişin maliyetini saptamak için, işin başladığı andan bitirildiği ana kadar, bu sipariş için harcanan direkt maddeler ve direkt işçiliğin direkt olarak, iş bittiği anda söz konusu siparişe üretim genel maliyetlerinden bir pay yüklenmesi gerekir.
• Bu sistemde siparişle doğrudan ilgili olan direkt malzeme ve direkt işçilik maliyetleri o siparişe aynen yüklenir.
• Genel imalat maliyetleri ise, siparişe yükleme oranında yüklenir. Bu bakımdan maliyet yerleri ayrımı ve maliyet yükleme anahtarları seçimi isabetli olmalıdır.
Benzer veya tek tip mamullerin üretildiği,
Benzer veya tek tip mamullerin üretildiği,
İmalatın kesiksiz biçimde sürdürüldüğü,
Üretimin aşamalar halinde yapıldığı,
Maliyetlerin birbirinden ayrılamadığı;
Üretim ortamlarına uygun bir yapı sergiler...
Safha Maliyet Sisteminin Esasları
Safha Maliyet Sisteminin Esasları
Bu işlemde, safha açısından tamamlanmış üretim miktarı ile henüz işlemleri safha için devam eden üretim miktarının eşdeğer birim cinsinden bulunması gerekir. Bu amaçla, ay sonunda yarı mamullerin tamamlanma dereceleri belirlenir.
Eşdeğer üretim miktarı= tamamlanmış üretim miktarı + (yarı mamul miktarı x tamamlanma derecesi)
Bir safhada işlemleri biten yarı mamul, bir sonraki , safhaya devredilirken, hesaplanan maliyetleri de devredilir.
Sabit ve Değişken Giderler
Sabit ve Değişken Giderler
a) Sabit Giderler
Gider
Sabit Gider
Üretim Miktarı
Üretim düzeyine bağlı olarak değişmeyen giderlerdir.
Üretimden bağımsız olarak yapılırlar.
Üretim olsa da olmasa da, artsa da artmasa da aynı kalırlar.
Faiz giderleri – Amortismanlar – Sigorta ve Vergiler, Yönetici maaşları sabit giderlerdir.
Değişken maliyet yöntemi, mamul maliyetleri olarak sadece, faaliyet hacmindeki değişmelere paralel olarak değişme gösteren üretim maliyetlerini kaydeden ve raporlayan bir yöntemdir
Değişken maliyet yöntemi, mamul maliyetleri olarak sadece, faaliyet hacmindeki değişmelere paralel olarak değişme gösteren üretim maliyetlerini kaydeden ve raporlayan bir yöntemdir
İşletme karının en önemli belirleyicilerinden birisini, işletme faaliyetlerinin sürdürüldüğü hacim düzeyi oluşturur. Bir işletme üretim kapasitesini daha etkin bir biçimde kullandıkça, üretilen mamul birimi başına daha az bir sabit maliyet payı düşer ve birim başına da daha fazla kar elde edilir.
İşletmelerde etkin karar alma işlevinin yerine getirilebilmesi için bu yöntemin iç raporlamada kullanılması gerekir
1. Giderlerin tümü üretim ve satış hacmi ile olan ilişkilerine göre değişken ve sabit kısımlara ayrılır. Bu ayrım; üretim giderlerinin yanı sıra, araştırma ve geliştirme, satış, dağıtım ve genel yönetim giderleri gibi tüm işlevsel giderlere de uygulanabilir. !!!!!!
1. Giderlerin tümü üretim ve satış hacmi ile olan ilişkilerine göre değişken ve sabit kısımlara ayrılır. Bu ayrım; üretim giderlerinin yanı sıra, araştırma ve geliştirme, satış, dağıtım ve genel yönetim giderleri gibi tüm işlevsel giderlere de uygulanabilir. !!!!!!
2. Değişken Maliyet Yönteminde değişken üretim giderlerinin tümü mamullere yüklenir. Yani bu yöntemde direkt hammadde, direkt işçilik ve genel üretim giderlerinin değişken nitelikteki unsurları mamul maliyetlerine yüklenir.
3. Sabit üretim giderlerini gerçekleştikleri dönem içinde yararları söz konusu olduğu ve daha sonraki dönemlerde yararlarını yitirdikleri kabul edilir.
3. Sabit üretim giderlerini gerçekleştikleri dönem içinde yararları söz konusu olduğu ve daha sonraki dönemlerde yararlarını yitirdikleri kabul edilir.
4. Değişken maliyet yöntemi uygulanmasında etkinlik sağlanabilmesi için kendi özelliklerin belirterek kayıt ve raporlama sisteminin oluşturması zorunludur.
5. Bu yöntemde katkı payı önemli bir konuma sahiptir. (Yani mamul satışından beklenen gelir ile o mallara ait değişken giderler arasında farkın saptanması)
1. Bu maliyet yöntemi kısa ve uzun dönemli olarak kapasite kullanımının belirlenmesinde yardımcı olur. İşletme faaliyetlerinin karlı çıkması katkı payının sabit giderlerden yüksek olmasına bağlıdır. Satış veya üretim düzeyi belirlenirken bu konu göz önünde bulundurulur.
1. Bu maliyet yöntemi kısa ve uzun dönemli olarak kapasite kullanımının belirlenmesinde yardımcı olur. İşletme faaliyetlerinin karlı çıkması katkı payının sabit giderlerden yüksek olmasına bağlıdır. Satış veya üretim düzeyi belirlenirken bu konu göz önünde bulundurulur.
2. İşletmenin kara başlaması için ne kadar satış yapması gerektiğini veya hedeflenen kara ulaşmak için gerekli satış düzeyi gibi hesaplara yardımcı olur. Burada Hedeflenen kar eşitlik yöntemi veya katkı payı yöntemi ile hesaplanabilir.
Eşitlik yöntemi: satışlar-değişken giderler – sabit giderler= Hedeflenen kardır.
Katkı payı = (sabit giderler +hedeflenen kar)/ birim katkı payı
İşletmenin birden fazla mamul üretmesi veya satması durumunda karı sağlayacak satış karışımının hesaplanmasına yardımcı olur. Çünkü mamullerin katkı payı farklı olacağı için işletmenin toplam karına etkileri farklı olacaktır.
İşletmenin birden fazla mamul üretmesi veya satması durumunda karı sağlayacak satış karışımının hesaplanmasına yardımcı olur. Çünkü mamullerin katkı payı farklı olacağı için işletmenin toplam karına etkileri farklı olacaktır.
4. Bir mamulün üretimine devam edip etmeme yada boş kapasitenin kullanımı konusunda karar verme gibi işletme kararları katkı payı analizine bağlıdır. Katkı payı (-) olan bir mamulün üretimine son verilebilir.
5. Fiyatlandırma çalışmalarında yardımcı olur.
6. Rekabet ortamında ihale veya eksiltmelerde en düşük fiyat düzeyinin belirlenmesine yardımcı olur.
Değişken maliyet yöntemi, işletme yöntemini; planlama, kontrol ve karar alma gereksinmelerini daha iyi karşıladığı için, bu yöntemin kullanımı son yıllarda giderek artmıştır. Çünkü değişken maliyet yôntemine gôre elde edilen karlar, satış hacmindeki değişmelere paralel bir değişme gösterir.
Değişken maliyet yöntemi, işletme yöntemini; planlama, kontrol ve karar alma gereksinmelerini daha iyi karşıladığı için, bu yöntemin kullanımı son yıllarda giderek artmıştır. Çünkü değişken maliyet yôntemine gôre elde edilen karlar, satış hacmindeki değişmelere paralel bir değişme gösterir.
Ayrıca, bu yönteme göre düzenlenen finansal tablolar; işletmenin genel müdürü, pazarlama ve üretim müdürleri ve çeşitli bôlüm yöneticileri tarafından daha kolay bir biçimde anlaşılır.
Aynı zamanda değişken maliyet yöntemi, başarı değerlemesinde yararlı olduğu gibi, önemli maliyet-hacim-kar analizleri için gerekli bilgileri de sağlar.
Katkı payının, başarı değerlemesinde ve maliyet analizinde gün geçtikçe fazla sayıda işletme tarafından kullanılması, işletme içi raporlama amaçlarıyla her ne kadar değişken maliyet yönteminin artan bir oranda kullanılmasına yol açmakla birlikte, tam maliyet yöntemi değişken maliyet , yöntemine oranla yine de daha fazla kullanılmaktadır.
Katkı payının, başarı değerlemesinde ve maliyet analizinde gün geçtikçe fazla sayıda işletme tarafından kullanılması, işletme içi raporlama amaçlarıyla her ne kadar değişken maliyet yönteminin artan bir oranda kullanılmasına yol açmakla birlikte, tam maliyet yöntemi değişken maliyet , yöntemine oranla yine de daha fazla kullanılmaktadır.
Katkı olarak nitelenen bu fark, modern marjinal analizlerin temelini oluşturur. İşletme, imalat programını düzenlerken, fiyatlarının saptarken ve çeşitli seçenekler arasında tercihi gerektiren kararlar alırken, hep bu katkıyı göz önünde tutmak zorundadır. Şu halde, değişken maliyet sistemi bir maliyet hesabı sistemi olmaktan çok, bir maliyet tahlili ve karar verme aracıdır.
Örneğin… X üretim işletmesinin Kasım ayında aşağıdaki maliyetler ile 1.000 adet ürün üretmiştir.İşletme % 80 kapasite ile çalışmıştır.
Örneğin… X üretim işletmesinin Kasım ayında aşağıdaki maliyetler ile 1.000 adet ürün üretmiştir.İşletme % 80 kapasite ile çalışmıştır.
Üretimde kullanılan ilk mad. malz. = 850,000.
Direkt işçilik = 100,000.
Gen. Ür. Gid. ( Sabit ) = 300,000.
Gen. Ür.Gid. ( Değişken ) = 100,000.
Üretimde kullanılan ilk mad. malz. = 850,000.
Üretimde kullanılan ilk mad. malz. = 850,000.
Direkt işçilik = 100,000.
Gen. Ür. Gid. ( Değişken ) = + 100,000.
1,050.000
Not: Değişken maliyet sistemini kullanan bir işletmede SABİT GENEL ÜRETİM GİDERLERİ cari dönemin gideri olarak muhasebeleştirilir.
- Değişken Maliyet Sistemi:
Direkt İlk Madde Malz. + Direkt İşçilik + Genel Üretim Gideri( DEĞİŞKEN )
Üretimde kullanılan ilk mad. malz. = 850,000.
Üretimde kullanılan ilk mad. malz. = 850,000.
Direkt işçilik = + 100,000. 950,000
.
-Direkt Maliyet Sistemi :
Direkt İlk Madde Malz. + Direkt İşçilik
Yardımcı Üretim Gider Yerleri ile Hizmet Gider Yerleri birbirinden hizmet almadıkları varsayımıyla birbirlerine pay vermezler.
Yardımcı Üretim Gider Yerleri ile Hizmet Gider Yerleri birbirinden hizmet almadıkları varsayımıyla birbirlerine pay vermezler.
Genel Anahtarlardan, ilgili Yardımcı Üretim Gider Yerinin veya Hizmet Gider Yerinin içeriğine göre bir anahtar seçilerek dağıtım yapılır.
Dağıtıma tabi Gider Yerleri arasındaki yarar ve hizmet alışverişleri belli bir sıra içinde tek yönlü olarak dikkate alınır.
Dağıtıma tabi Gider Yerleri arasındaki yarar ve hizmet alışverişleri belli bir sıra içinde tek yönlü olarak dikkate alınır.
Dağıtıma tabi Gider Yerlerinin sırasının belirlenmesinde hizmet kıstası veya gider esasından hareket edilir.
Genel Anahtarlardan ilgili Yardımcı Üretim Gider Yerinin veya Hizmet Gider Yerinin içeriğine göre bir anahtar seçilerek dağıtım yapılır.
Dağıtıma tabi Gider Yerleri karşılıklı olarak birbirlerine pay verirler.
Dağıtıma tabi Gider Yerleri karşılıklı olarak birbirlerine pay verirler.
Bu şekilde dağıtım esnasında matematiksel denklemler kullanılır.
Genel Anahtarlardan ilgili Yardımcı Üretim Gider Yerinin veya Hizmet Gider Yerinin içeriğine göre bir anahtar seçilerek dağıtım yapılır.
Yardımcı Üretim ve Hizmet yerlerinin sayısının fazla olduğu matematiksel denklemin yetersiz kaldığı durumlarda karşılıklı olarak dağıtım yapıldığı sistemdir.
Karşılıklı Dağıtım Yapabilmek için tüm dağıtım anahtarları yüzdesel oranlara dönüştürülür.
Dağıtıma tabi yardımcı üretim ve hizmet gider yeri giderlerinin tahmin yoluyla veya bütçeler aracılığı ile belirlenerek saptanan oranlarına göre ilgili gider yerlerine dağıtılması esastır.
Fiili giderler ortaya çıktığında dağıtılmayan gider var ise önceden belirlenen oranlar dahilinde yeniden yükleme veya geri çekme yapılır.
Başa baş noktası analizi işletmelere, hangi üretim miktarında, ne kadar gider ile ne kadar gelir elde edeceklerini ve bu gelirin ne kadarının kar olduğunu gösteren bir analiz olarak karşımıza çıkmaktadır. Dolayısıyla işletme kararlarının alınmasında yol gösterici bir unsur olarak göz önünde bulundurulması ve önemsenmesi gerekir.
Başa baş noktası analizi işletmelere, hangi üretim miktarında, ne kadar gider ile ne kadar gelir elde edeceklerini ve bu gelirin ne kadarının kar olduğunu gösteren bir analiz olarak karşımıza çıkmaktadır. Dolayısıyla işletme kararlarının alınmasında yol gösterici bir unsur olarak göz önünde bulundurulması ve önemsenmesi gerekir.
Başka bir ifade ile işletmenin toplam gelirlerinin , toplam giderlere eşit olduğu faaliyet hacmidir.
Q = Başabaş noktasındaki üretim miktarı F = Toplam Sabit Giderler P = Birim Satış Fiyatı V = Birim Değişken Gider
Örnek: İşletmenin toplam sabit giderleri 100.000 TL dir. Birim değişken gideri 50 TL ve Birim satış fiyatı ise 150 TL ise, başabaş noktasındaki üretim miktarı kaç adettir?
Bu bilgilere göre;
Katkı Payı = 150 TL – 50 Tl = 100 TL / birim
Başabaş Noktası (Miktar) = 100.000 TL / 100 Tl = 1.000 Adet 1000 Adet üretim yaparsa bu işletme ne kar ne de zarar etmiş olacaktır.
Normal Fireler
Normal Fireler
Bir malın fiziksel veya kimyasal özellikleri gereği buharlaşma, kuruma, çekme, sızma ya da dökülme gibi nedenlerden dolayı ortaya çıkan miktar azalmasına normal fire adı verilir.
Ayrıca üretim işletmelerinde normal fire, bir mamulün içerdiği net hammadde miktarı ile üretim safhasında harcanan brüt hammadde miktarı arasındaki fark olarak da tanımlanabilir. Üretim firesi !
…normal fireler
…normal fireler
Normal fire olarak ortaya çıkan bu değer düşüklüklerinin takdir komisyonlarına takdir edilmesine gerek yoktur. Fire oranları belli bir marj arasında belirlenir. Örneğin % 1-3 arası gibi. Bu nedenle bir mala ait firenin başlangıçta miktarı kesin olarak tespit edilemez.
Örnek: İki safhalı bir işletmede ikinci safhada 700 kg fire ortaya çıkmıştır.Birinci safhadan 4.400 kg ürün devretmiştir. Devir ürünlerin ortalama birim maliyeti 10.500 Tl / kg dır. İşletme birinci safhada ortaya çıkan 100 kg. lık fire nedeni ile 750.000 tl maliyet kaybına uğramıştır.İkinci safhanınn eşdeğer birim maliyeti 8.500 tl olduğuna göre;
Örnek: İki safhalı bir işletmede ikinci safhada 700 kg fire ortaya çıkmıştır.Birinci safhadan 4.400 kg ürün devretmiştir. Devir ürünlerin ortalama birim maliyeti 10.500 Tl / kg dır. İşletme birinci safhada ortaya çıkan 100 kg. lık fire nedeni ile 750.000 tl maliyet kaybına uğramıştır.İkinci safhanınn eşdeğer birim maliyeti 8.500 tl olduğuna göre;
İşletmenin birinci safhada uğradığı toplam maliyet kaybını ,
Stoğa alınmak üzere olan bir birim mamulün maliyetini hesaplayalım.
?
2017 yılı için sigortalı çalışanlar için asgari ücretin aylık brüt tutarı;
2017 yılı için sigortalı çalışanlar için asgari ücretin aylık brüt tutarı;
01.01.2017 - 31.12.2017 tarihleri arasında (ASGARİ ÜCRET): ASGARİ ÜCRET BRÜT: 1.777,50 TL ASGARİ ÜCRET NET: 1.404,06 TL
İşçiden yapılacak kesintiler:
İşçiden yapılacak kesintiler:
1. SSK primi işçi payı = Brüt ücret X %14 2. İşsizlik sigortası işçi payı = Brüt ücret X %1 3. Gelir vergisi matrahı = Brüt ücret - (SSK işçi payı + işsizlik sig. işçi payı) 4. Gelir vergisi = Gelir vergisi matrahı X %15 den başlar !!! 5. Damga vergisi = Brüt ücret X %07,59 * 6. Kesintiler toplamı = İşçi payı + işsizlik sigortası işçi payı + Gel.Ver. + D.V 7. Net ücret = Brüt ücret – Kesintiler toplamı
(*) Çalışanların ücret, maaş, ikramiye gibi gelirlerinden son üç yıldır binde 6,6 oranında kesilen damga vergisi, 1/1/2013 tarihli ve 28515 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, 56 Seri No’lu Damga Vergisi Genel Tebliği ile binde7,59 olarak yeniden belirlendi.
İşverenden yapılacak kesintiler:
1. SSK Primi işveren payı = Brüt ücret x %[19 + ( tehlike sınıfı / 2 )] 2. İşsizlik sigortası işveren payı= Brüt ücret X %2
FAALİYET GİDERLERİ
FAALİYET GİDERLERİ;
630 Araştırma Ve Geliştirme Giderleri(-) 631 Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri(-) 632 Genel Yönetim Giderleri(-)
Faaliyet Giderleri: İşletmenin esas faaliyeti ile ilgili bulunan ve üretim maliyetlerine yüklenmeyen araştırma ve geliştirme giderleri; pazarlama, satış ve dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden oluşan hesap grubudur. 7. grupta izlenen esas faaliyet dönem giderleri, yansıtma hesapları alacağı ile dönem sonlarında bu grupta yer alan hesaplara devredilir. Faaliyet giderleri hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır:
Faaliyet Giderleri: İşletmenin esas faaliyeti ile ilgili bulunan ve üretim maliyetlerine yüklenmeyen araştırma ve geliştirme giderleri; pazarlama, satış ve dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden oluşan hesap grubudur. 7. grupta izlenen esas faaliyet dönem giderleri, yansıtma hesapları alacağı ile dönem sonlarında bu grupta yer alan hesaplara devredilir. Faaliyet giderleri hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır:
630 Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı: Üretim maliyetinin düşürülmesi, satışların artırılması ve yeni üretim biçim ve teknolojilerin işletmede uygulanması amacıyla yapılan giderlerden aktifleştirilmeyen araştırma ve geliştirme giderleri ile aktifleştirilmiş olanlardan bu döneme isabet eden itfa payları bu hesapta izlenir.
631 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Hesabı: Mal ve hizmetlerin pazarlama, satış ve dağıtım faaliyetleri ile ilgili olarak yapılan endirekt malzeme, endirekt işçilik, personel giderleri, dışardan sağlanan fayda ve hizmetler, çeşitli giderler, vergi resim ve harçlar, amortismanlar ve tükenme paylarından oluşan tutarların izlendiği hesaptır.
631 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Hesabı: Mal ve hizmetlerin pazarlama, satış ve dağıtım faaliyetleri ile ilgili olarak yapılan endirekt malzeme, endirekt işçilik, personel giderleri, dışardan sağlanan fayda ve hizmetler, çeşitli giderler, vergi resim ve harçlar, amortismanlar ve tükenme paylarından oluşan tutarların izlendiği hesaptır.
632 Genel Yönetim Giderleri Hesabı: İşletmenin genel yönetim fonksiyonu ile ilgili olarak yapılan ve üretimle ya da satılan mal maliyeti ile doğrudan ilişkisi kurulamayan endirekt malzeme, endirekt işçilik, personel giderleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler, çeşitli giderler, vergi resim ve harçlar, amortisman giderlerinden oluşan tutarlar bu hesapta izlenir.
Gider Yerleri
Gider Yerleri
710 Direkt İlk Madde Malzeme Giderleri
720 Direk İşçilik Giderleri
730 Genel Üretim Giderleri
740 Hizmet Üretim Maliyeti
750 Araştırma Geliştirme Giderleri
760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri
770 Genel Yönetim Giderleri
780 Finansman Giderleri
Yansıtma Hesapları
Yansıtma Hesapları
711 Direkt İlk Madde Malzeme Giderleri Yansıtma Hesabı
721 Direk İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı
731 Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı
741 Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı
751 Araştırma Geliştirme Giderleri Yansıtma Hesabı
761 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Yansıtma Hesabı
