FgUnh fuca/k mn~Hko vkSj fodkl ¼Hkkx&1½ izLrqrdrkZ&Jh gseUr xkSj fo”k; fo’ks”kK& Mkw- lqjsUnz;kno



Yüklə 23,97 Kb.
tarix18.04.2018
ölçüsü23,97 Kb.
#48730

^fgUnh fuca/k % mn~Hko vkSj fodkl*

¼Hkkx&1½

izLrqrdrkZ&Jh gseUr xkSj fo”k; fo’ks”kK& MkW- lqjsUnz ;kno

¼1½ fuca/k dh ifjHkk"kk

vk/kqfud ;qx esa] ftls x| dk ;qx dgk tkrk gS] fuca/k lkfgR; dk egRo fnu&izfrfnu c<+rk pyk tk jgk gSA bldk eq[; dkj.k ;g gS fd fuca/k&ys[ku ds ek/;e ls fgUnh&x| dh fofHkUu 'kSfy;ksa esa fu[kkj vkSj fodkl dh vuar laHkkouk,¡ gksrh gSaA lR; ;g gS fd fuca/k gh x| dh dlkSVh gS] D;ksafd fuca/k&ys[kd dks Lo;a viuh Hkk"kk vkSj 'kSyh dh 'kfDr ls ;g izekf.kr djuk iM+rk gS fd fuca/k&ys[ku dk ;g vutkuk iFk mlds fy, loZFkk ifjfpr vkSj viuk gSA fuca/k ds laca/k esa dHkh ;g dgk tkrk Fkk fd ^fuca/k vFkkZr~ eqDr eu dh ekSt] vfu;fer] vifjiDo&lh jpuk] u fd fu;ec) vkSj u O;ofLFkr d`fr*A ckn esa dqN yksxksa us blesa LoPNUnrk] ljyrk] vkMEcjghurk] ?kfu"Brk vkSj vkReh;rk ds lkFk ys[kd ds oS;fDrd vkRefu"B&n`f"Vdks.k dh mifLFkfr dks Hkh Lohdkj fd;kA vusd fo}kuksa us fuca/k ds laca/k esa vius&vius earO; j[ks gSa] mu lcdk fu"d"kZ ;gh gS fd fuca/k dk dksbZ fuf'pr fo"k; ugha gksrk] vkdkj cgqr cM+k ugha gksrk] fuca/k eu ds Lok/khu fopj.k vkSj fparu vFkkZr vfHkO;atuk ij vk/kkfjr gksrk gS vkSj fuca/k dh 'kSyh esa laf{kIrrk] jkspdrk ,oa izLrqfrdj.k esa oØrk gksrh gSA lp rks ;g gS fd fuca/k og x|&jpuk gS] ftlds ifjfer vkdkj esa fdlh o.;Z&fo"k; dk izfriknu fo'ks"k&futhiu] LoPNUnrk] lkS"Bo] lthork vkSj vko';d laxfr rFkk lEc)rk ds lkFk fd;k x;k gksA



¼2½ Hkkjrh; ,oa ik'pkR; /kjkry ij fuca/k dk mn~Hko

Hkkjrh; lkfgR; esa laLd`r vkSj izkd`r esa fuca/k 'kCn dk iz;ksx feyrk gSA dsoy ,d fo"k; ;k mlds i{k&foi{k dks ysdj dqN NksVs&NksVs xzaFkksa dh jpuk dh xbZ gS& mUgsa ge fuca/kksa dk iwoZ:Ik dg ldrs gSaA ^pan&Nan&o.kZu dh efgek* vkSj oYyHkkpk;Z ds }kjk jfpr ^J`axkj&jl&e.Mu* blh izdkj ds xzaFk gSaA xksLokeh rqylhnkl us jkepfjr ekul dks fuca/k dgk gS& ^Hkk"kk fuca/k efreatqy ekruksfr*A izkphu lkfgR; esa tks fuca/k uke ls lacksf/kr gS] mlesa la?kVu vkSj rkjrE; feyrk gSA

;wjksi esa eksUrsu] tks lu~ 1533 ls 1592 rd Fks] dks fuca/k dk tud dgk tkrk gSA muds Åij IywVkdZ vkSj flusdk dk izHkko iM+kA Ýkal esa muds fuca/kksa dk izdk'ku lu~ 1580 esa gqvk FkkA muesa fo"k;&oSfo/; Fkk] muds fuca/kksa eas fu;a=.k dk ?kksj vHkko Fkk vkSj muesa muds eu dh LoPNUn mM+kus FkhaA vaxzsth esa csdu] tks lu~ 1561 ls 1626 ds chp Fks] ds fuca/k lu~ 1600 ls igys Nis FksA l=goha 'krkCnh esa csu tkWulu] Økmys] fofy;e VfEiy] vBkjgoh 'kRkkCnh ds MkW- tkWulu] vkWfyoj xksYMfLeFk vkSj mUuhloha 'krkCnh ds esdkys] dkjykby] eSF;w vkuZYM] gStfyV] jfLdu] vkWYMl gDlys] LisUlj] bejlu vkSj chloha 'krkCnh ds izhLVys] fy.M] osYl vkfn izeq[k fuca/kdkj gSaA vaxzsth dk fuca/k&lkfgR; vR;ar fodflr gks pqdk gSA

¼3½ fgUnh fuca/k ds fodkl dk oxhZdj.k

fgUnh fuca/k ds mn~Hko vkSj fodkl dks ysdj fgUnh lkfgR; ds bfrgkl&ys[kdksa esa vusd erkUrj gSaA vius&vius lk{; ds vk/kkj ij izR;sd bfrgkl&ys[kd us fgUnh fuca/k ds fodkl dh lhek,¡ vius&vius

v- HkkjrsUnq gfj'pUnz ;qx ¼ lu~ 1875 bZ- ls lu~ 1900 bZ- rd ½] ftls uo tkxj.k dky Hkh dgk x;kA

c- egkohj izlkn f}osnh ;qx ¼ lu~ 1900 bZ- ls lu~ 1925 bZ- rd ½] ftls tkxj.k lq/kkj dky Hkh dgk x;kA

l- jkepUnz 'kqDy ;qx ¼ lu~ 1925 bZ- ls lu~ 1950 bZ- rd ½] ftls mRd"kZ dky Hkh dgk x;kA

n- 'kqDyksÙkj ;qx ¼ lu~ 1950 bZ- ls lu~ 1970 bZ- rd ½] ftls laØe.k dky Hkh dgk x;kA

;- vk/kqfud ;qx ¼ lu~ 1970 bZ- ls vkxs ½] ftls uo laØe.k dky Hkh dgk

x;kA
¼4½ fgUnh fuca/k dk mn~Hko ,oa HkkjrsUnq ;qx

vk/kqfud ;qx eas lkfgfR;d&:Ik dh n`f"V ls igpkus tkus okys ^fgUnh fuca/k^ dk mn~Hko vkSj fodkl rRdkyhu ;qxhu ifjfLFkfr;ksa dh nsu gSA jk"Vªh; tkxj.k dh LQwfrZ] mRlkg] meax] ns'kizse] tuokn] oS;fDrd&Lora=rk] varjjk"Vªh;rk] oSKkfud&;a=ksa dk iz;ksx] vko';drkvksa dh o`f)] x| dk izpyu] eqnz.kdyk dk izpkj] lekpkj&i=ksa dk izdk'ku vkSj muds ek/;e ls ys[kd vkSj ikBd esa vkReh;&laca/k dh LFkkiuk] vaxzsth lkfgR; dk laidZ vkfn vusd dkj.kksa ls lkfgR; ds vusd :iksa ds lkFk fuca/k :Ik dk Hkh vkfoHkkZo gqvkA

,slk ekuk tkrk gS fd fgUnh x| dk fodkl HkkjrsUnq gfj'pUnz ds igys gqvk FkkA vkpk;Z jkepUnz 'kqDy us fgUnh lkfgR; ds bfrgkl esa fy[kk gS fd ^jktk y{e.kflag ds le; ls gh fgUnh&x| dh Hkk"kk vius Hkkoh :Ik dk vkHkkl ns pqdh FkhA vc vko';drk ,sls 'kfDr&lEiUu ys[kdksa dh Fkh] tks viuh izfrHkk vkSj mn~Hkkouk ds cy ij mls lqO;ofLFkr vkSj ifjekftZr djrs vkSj mlesa ,sls lkfgR; dk fo/kku djrs tks f'kf{kr turk dh :fp ds vuqdwy gksrkA* blh ifjfLFkfr eas HkkjrsUnq gfj'pUnz dk mn; gqvkA HkkjrsUnq ckcw dk ;qx fuca/kdkj dk FkkA thou vkSj lkfgR; dk VwVk gqvk laca/k fQj tqM+k] og x| ds ek/;e ls gh vkSj x| esa Hkh fuca/k ds ek/;e lsA bl ek/;e ds f'kYih Fks HkkjrsUnq gfj'pUnzA mUuhloha 'krkCnh esa tUes fgUnh fuca/k&jpuk dk laca/k x| ls gksus ds dkj.k HkkjrsUnq gfj'pUnz ds lkFk fgUnh dk u;k;qx] vk/kqfud;qx] x|;qx rFkk fuca/k&;qx dk vkjaHk gksrk gSA HkkjrsUnq dh if=dk ^gfj'pUnz pfUnzdk* esa gesa fgUnh fuca/k dk izkjafHkd :Ik feyrk gSA blds lkFk gh ml le; izdkf'kr ^dfo opulq/kk*] ^fgUnh iznhi*] ^czkã.k*] ^vkuan dknfEcuh*] ^fgUnqLrku* vkfn i=ksa ls fuca/k ds fodkl dh fn'kk esa izksRlkgu vkSj lgk;rk feyhA bu i=&if=dkvksa ds i`"Bksa esa HkkjrsUnq gfj'pUnz] ckyd`".k Hkê] izrki ukjk;.k feJ] cnzhukjk;.k pkS/kjh *izse?ku*] ckyeqdqUn xqIr] Bkdqj txeksguflag] vfEcdknÙk O;kl] ykyk Jhfuoklnkl] ds'kojke Hkê rFkk jk/kkpj.k xksLokeh] jk/kkd`".knkl] fd'kksjhyky xksLokeh tSLks fuca/kdkjksa dh izfrHkk,¡ izdk'k esa vkbZaA la;qDr :Ik ls bu lHkh ds fuca/kksa dh jpuk dh ewy izsj.kk euksfouksn vkSj ledkyhu lekt ds uSfrd vkSj jktuSfrd thou ds Lrj dks mPp cukus dh Hkkouk FkhA vr% buds fuca/kksa esa thou] psruk] lektlq/kkj] jk"Vªizse] ns'kHkfDr] vrhr&xkSjo dk izse] fons'kh&'kklu ds izfr e/kqj vkØks'k] gkL;&fouksn vkSj O;aX;iw.kZ 'kSyh esa ltho fp= izkIr gksrk gSA O;fDrRo dk lgt lekos'k gksus ds dkj.k bl izkjafHkd mRFkku esa fuca/kksa dh izeq[k fo'ks"krk vkRefu"Brk gSA ;s fuca/k xaHkhj vkSj foospukRed u gksdj gYds jlflDr] pqVdh vkSj fpdksfV ls Hkjs iM+s gSaA vkerkSj ls bu fuca/kksa dh 'kSyh vkxeu ;k fu"d"kZ fudkydj f'k{kkiw.kZ funsZ'k vkSj mins'k nsus dh gSA ;|fi bu fuca/kksa dh Hkk"kk eqgkojksa] yksdksfDr;ksa] rRle~] rn~Hko vkSj vjch&Qkjlh&mnwZ 'kCnksa ls Hkjh gS] fdarq og f'kfFky gS vkSj O;kdj.k dh =qfV;ksa ls funksZ"k ugha gSA

MkW- y{ehlkxj ok".ksZ; us bl laca/k esa dgk gS fd ^HkkjrsUnq gfj'pUnz] cnzhukjk;.k pkS/kjh ^izse?ku*] txeksgu flag] vfEcdknÙk O;kl] jk/kkpj.k xksLokeh] xksfoUn ukjk;.k feJ vkfn vusd ys[kdksa dh ,slh jpuk,¡ feyrh gSa] ftuesa fuca/k ds dqN y{k.k vo'; fey tkrs gSa] fdarq mUgsa fuca/k u dgdj ys[k dguk gh vf/kd ;qfälaxr gksxkA----mUuhloha 'kRkkCnh ds mÙkjk)Z esa fuca/k&jpuk dk ;fn dksbZ okLrfod :Ik feyrk gS] rks og ckyd`".k Hkê vkSj izrki ukjk;.k feJ dh jpukvksa esa feyrk gSA vkxs pydj chloha 'krkCnh ds izkjafHkd o"kksZa esa lu~ 1900 ls 1904 ds chp ckyeqdqUn xqIr us mRd`"V dksfV ds fuca/kksa dh jpuk dh] tks ^f'ko'kaHkq ds fpës* vkSj ^fpës vkSj [kr* esa laxzghr gSaA fdarq MkW- Jhd`".k yky dk dFku gS fd ^HkkjrsUnq&;qx fuca/k&lkfgR; dk izkphu&;qx Fkk] ftlesa HkkjrsUnq gfj'pUnz] ckyd`".k Hkê] izrki ukjk;.k feJ] jk/kkpj.k xksLokeh] cnzhukjk;.k pkS/kjh ^izse?ku*] ckyeqdqUn xqIr rFkk vU; vusd fuca/kdkjksa us fuca/k&lkfgR; esa lQy iz;ksx fd,A bu lHkh ys[kdksa eas fuca/kdkj ds :Ik eas ckyd`".k Hkê lokZf/kd lQy vkSj izHkko'kkyh ys[kd gq, gSaA*

oLrqr% fgUnh esa fuca/k&ys[ku dk lw=ikr HkkjrsUnq gfj'pUnz ls izkjaHk gqvk] fdarq bfrgkl dh n`f"V ls fuca/k dks ,d iw.kZ fuca/k dh igpku iznku djus ds dkj.k ia- ckyd`".k Hkê dks fgUnh&fuca/k dk tud dgk tk ldrk gSA mudh] izrki ukjk;.k feJ] ckyeqdqUn xqIr vkSj vfEcdk nÙk O;kl dh 'kSyh bl ;qx ds fuca/kksa dk iw.kZ izfrfuf/kRo djrh gSaA ia- ckyd`".k Hkê ^fgUnh iznhi* uked if=dk ds laiknd FksA ia- ckyd`".k Hkê us ^pk#pfj=*] ^lkfgR; tu&lewg ân; dk fodkl gS*] ^pfj= ikyu*] ^izfrHkk*] ^vkRefuHkZjrk* tSls fopkjkRed fuca/k ( ^vk¡lw*] *eqX/kek/kqjh*] ^iq#"k vgsjh dh fL=;k¡ vgsj gSa*] ^izse ds ckx dk lSykuh*] ^gekjs eu dh Ek/kqi o`fÙk* bR;kfn HkkokRed fuca/k ( ^lalkj egkukV~; 'kkyk*] ^pUnzksn;*] ^ikSx.M ;k dS'kksj*] ^'kadjkpk;Z* vkSj ^ukud* tSLks o.kZukRed fuca/k ( ^vk¡[k*] ^ukd*] ^dku*] ^ckrphr* tSls lk/kkj.k fo"k;ksa ij fofo/k fuca/k fy[ksa gSa] ftuesa mudh #fp&v#fp] LoHkko vkSj muds tUkthou dks ns[kus dh n`f"Vdks.k dk gkL; ,oa O;aX; dh m/nj.k vkSj mnkgj.kiw.kZ pqfVyh 'kSyh esa lekos'k feyrk gSA

HkkjrsUnq gfj'pUnz ds fe= cnzhukjk;.k pkS/kjh ^izse?ku* ekfld&i= ^vkuan dknfEcuh* rFkk lkIrkfgd&i= ^ukxjh uhnj* ds laiknd FksA bu i=ksa esa muds vusd fuca/k izdkf'kr gq,] ;Fkk& ^fgUnh Hkk"kk dk fodkl*] ^ifjiw.kZ izokl*] ^mRlkg vkyEcu* vkfnA vkidh Hkk"kk esa vkyadkfjdrk] d`f=erk vkSj peRdkj mRiUu djus dk iz;kl feyrk gSA ,d ckj mUgksaus jkepUnz 'kqDy dh ,d iafä dks lq/kkj dj bl rjg fy[kk Fkk&^nksuksa nyksa dh ny&nyh esa nyifr dk fopkj Hkh ny&ny esa Qalk jgkA* nyifr dk fopkj nyny esa Qalk ;k ugha] fdarq bleas dksbZ lansg ugha fd ^izse?ku* th dh Hkk"kk lnk blh d`f=erk ds nyny esa Qalh jghA

^czkã.k* uked if=dk ds laiknd izrki ukjk;.k feJ us Hkh fofHkUu fo"k;ksa ij ys[k fy[ksA vkius tgk¡ ,d vksj ^HkkS*] ^nk¡r*] ^isV*] ^eqPN*] ^cq<+kik*] ^gksyh*] ^/kks[kk*] ^ejs dks ekjsa 'kkg enkj* tSls fouksn vkSj lw>cw>iw.kZ fuca/k fy[ks gSa] ogha nwljh vksj mUgksaus ^f'koewfrZ*] ^nku*] ^tqvk*] ^viO;;*] ^dky*] ^LokFkZ* tSLks xaHkhj fo"k;ksa ij Hkh ys[kuh pykbZ gSA blh rjg mUgksaus ^ukfLrd*] ^bZ'oj dh ewfrZ*] ^lksus dk MaMk*] ^euksosx* vkfn fo"k;ksa ds lkFk&lkFk ^le>nkj dh ekSr gS*] ^rs<+ tku 'kadk lc dkgw*] ^gksyh gS vFkok gksjh gS* tSLkh mfDr;ksa ij foLrkj ls izdk'k MkykA feJ th ds fuca/kksa esa eqgkojksa dk iz;ksx Hkh vR;f/kd gqvk gSA dgha&dgha rks os ,d gh okD; esa vusd eqgkojksa dh >M+h yxk nsrs gSa] tSls&^Mkd[kkus vFkok rkj ?kj ds lgkjs ckr dh ckr esa pkgs tgk¡ dh tks ckr gks] tku ldrs gSaA blds vfrfjDr ckr curh gS] ckr fcxM+rh gS] ckr vk iM+rh gS] ckr tkrh jgrh gS] ckr terh gS] ckr m[kM+rh gS] ckr [kqyrh gS] ckr fNirh gS] ckr pyrh gS] ckr vM+rh gSA* lp rks ;g gS fd Hkk"kk esa L[kyu] 'kSyh esa ?k:iu vkSj xzkeh.krk] papyrk vkSj mNydwn feJ th dh fo'ks"krk gSA

ckyeqdqUn xqIr vkSj jk/kkpj.k xksLokeh HkkjrsUnq&;qx vkSj f}osnh&;qx dks feykus okyh nks dfM+;ksa ds ln`'; gSaA ckyeqdqUn xqIr us ^caxoklh* vkSj ^Hkkjr fe=* dk laiknu djrs gq, vusd fuca/k fy[ks gSaA vkids }kjk fy[ks x, ^f'ko'kaHkq dk fpëk* ds vkBksa fpës cM+s O;aX;iw.kZ ,oa e/kqj gkL; ls iw.kZ 'kSyh esa ns'kHkfDr dh Hkkouk ls vksrizksr gSaA vfEcdknÙk O;kl us ^/kS;Z*] ^{kek* tSls euksoSKkfud fuca/k vkSj ^xzkeokl*] ^uxjokl* tSls o.kZukRed fuca/k fy[ks gSaA

HkkjrsUnq&;qx ds izk;% lHkh fuca/kdkjksa esa OkS;fädrk ds lkFk&lkFk lkekftdrk dk leUo; feyrk gSA muds }kjk fy[ks x;s fuca/kksa ds fo"k; ds {ks= esa O;kidrk vkSj fofo/krk n`f"Vxkspj gksrh gSA gkL;&O;aX; dk iqV gS] fdarq og mís';iw.kZ gS fdlh lkekftd vFkok jktuhfrd fo"kerk ij pksV djukA xaHkhj ls xaHkhj fo"k;ksa dks Hkh bl ;qx ds ys[kdksa us ljy] lqcks/k vkSj euksjatd 'kSyh esa izLrqr fd;k gSA mudh Hkk"kk&'kSyh esa O;kdj.k dh n`f"V ls LoPNrk ;k 'kq)rk Hkys gh u gks] fdarq ikBd ds ân; dks xqnxqnkus esa iw.kZ leFkZ gSA bl ;qx ds fuca/k 'kq"d oSKkfud fuca/k ugha gSa] vfirq os vkn'kZ&lkfgfR;d fuca/k gSaA



¼5½ egkohj izlkn f}osnh ;qx

fgUnh fuca/k dk f}rh; mRFkku ^ukxjh izpkfj.kh if=dk* rFkk ^ljLorh* ds izdk'ku ls izkjaHk gksrk gSA egkohj izlkn f}osnh us ^ljLorh* esa yxHkx rhu lkS ls Hkh vf/kd vusd izdkj ds mi;ksxh] Kku&fo"k;d] ,sfrgkfld] iqjkrRo&leh{kk laca/kh fuca/k vkSj ys[k fy[ks] tks ^jlK jatu*] ^ys[kkatfy*] ^lap;u*] ^ladyu* vkSj *vn~Hkqr vkyki* tSlh iqLrdksa esa ladfyr gq, gSaA mUgksaus x| dh vusd 'kSfy;ksa dk izorZu rFkk Hkk"kk dk laLdkj fd;kA mUgksaus vaxzsth ds ys[kd ^csdu* ds fuca/kksa dk vuqokn Hkh ^csdu fopkj jRukoyh* ds uke ls izLrqr fd;k] ftlls fgUnh ds vusd ys[kdksa dks fuca/k fy[kus dh izsj.kk feyhA lp rks ;g gS fd vkpk;Z egkohj izlkn f}osnh dk vkn'kZ ^csdu* FksA vius fuca/kksa esa ^csdu* dh Hkk¡fr os fopkjksa dks egRo nsrs FksA ;gh dkj.k gS fd ^dfo vkSj dfork*] *izfrHkk*] ^dfork*] ^lkfgR; dh egÙkk* vkfn vkids fuca/k u,&u, fopkjksa ls xqafQr gSaA vkids rFkk bl ;qx ds fuca/kksa esa oS;fädrk dk izn'kZu] lthork] jkspdrk ,oa lgt mPN`a[kyrk dk vHkko gSA vkids fuca/kksa eas Hkk"kk dh 'kq)rk] lkFkZdrk] ,d:irk] 'kCn&iz;ksx&iVqrk vkfn xq.k rks feyrs gSa] fdarq i;Zos{k.k dh lw{erk] fo'ys"k.k dh xaHkhjrk vkSj fparu dh ekSfydrk cgqr de gSA dgha&dgha fdlh O;fDr vFkok izo`fÙk ls vlger gksus ij muds izfr rh[kh izfrfØ;k O;aX; ds ek/;e ls t+:j izdV djrs gSaA mnkgj.k ds fy, ^dfo vkSj dfork* ds ys[k eas mUgksaus Nk;koknh dfo;ksa ds laca/k esa fy[kk Fkk ^Nk;kokfn;ksa dh jpuk rks dHkh&dHkh le> eas Hkh ugha vkrhA os cgq/kk cM+s gh foy{k.k Nanksa dk ;k o`Ùkksa dk Hkh iz;ksx djrs gSaA dksbZ pkSins fy[krs gSa] dksbZ Ng ins] dksbZ X;kjg ins rks dksbZ rsjg insA fdlh dh pkj lrjsa xt&xt yEch rks nks lrjsa nks gh vaxqy dhA fQj ;s yksx csrqdh i|koyh Hkh fy[kus dh cgq/kk d`ik djrs gSaA bl n'kk esa budh jpuk ,d vthc xksj[k /ka/kk gks tkrh gSA u ;s 'kkL= dh vkKk ds dk;y] u ;s iwoZorhZ dfo;ksa dh iz.kkyh ds vuqorhZ] u ;s lRlekykspdksa ds ijke'kZ dh ijokg djus okysA budk ewyea= gS& ^ge pquh fnxjs usLrA* bl mnkgj.k esa FkksM+s gYdsiu dk vkHkkl rks gks jgk gS] fdarq lnSo ,slk ugha gqvk gSA f}osnh th us fo"k; ds vuq:Ik viuh 'kSyh esa xaHkhjrk dks Hkh LFkku fn;k gSA mnkgj.k ds fy, muds fuca/k ^es?knwr* dh dqN iafä;k¡ izLrqr gSa&^dfork&dkfeuh ds deuh; uxj eas dkfynkl dk es?knwr ,d ,sls HkO;&Hkou ds ln`'k gS] ftlesa i|&:ih vueksy jRu tqM+s gq, gSa& ,sls jRu ftudk eksy rktegy esa yxs gq, jRuksa ls Hkh dgha vf/kd gSA*

fuca/k ys[ku ds {ks= esa egkohj izlkn f}osnh ds lkFk ek/ko izlkn feJ] xksfoUn ukjk;.k feJ] pUnz/kj 'kekZ xqysjh] xksikyjke xgejh] v/;kid iw.kZ flag] x.ks'k 'kadj fo|kFkhZ] fl;kjke 'kj.k xqIr] xaxk izlkn vfXugks=h] txUukFk izlkn prqosZnh] ;'kksnkuanu v?kksjh] prqHkqZt vkSnhP;] ds'ko izlkn flag] ikoZrh uanu] osadVs'k ukjk;.k frokjh ,oa iùflag 'kekZ tSLks vusd fuca/kdkj vk,A

f}osnh ;qx ds fuca/k izk;% izeq[k lkIrkfgd] ikf{kd] ekfld lekpkj&i=ksa ds ys[kksa] izpkj&izi=ksa] iqLrdksa dh Hkwfedkvksa vkSj iqLrdksa ds :Ik esa izLrqr gq,A okLro esa ;g ;qx c<+rh gqbZ jk"Vªh; tkx`fr] fo'oizse] lkekftd ,drk] Hkkjr vkSj if'pe ds laidZ] vrhr&xkSjo] lkaLd`frd iqu#RFkku rFkk fgUnh Hkk"kk ds ifjektZu ,oa ifj"dkj dk ;qx FkkA vr% chloha 'krkCnh ds bl izkjafHkd nks&

f}osnh ;qx esa uohu lkaLd`frd psruk dk mn; gksrs gh Hkk"kk esa laLd`rxfHkZr 'kCnkoyh dk iz;ksx gksus yxkA bl ;qx ds fuca/kksa esa fo"k;ksa esa fofo/krk dk ftruk foLrkj ,oa izlkj gqvk] mldh rqyuk esa vkRe&O;atdrk de ifjyf{kr gksus yxhA fuca/k ys[ku esa 'kSyh dh n`f"V ls bl ;qx esa vusd lw{e :iksa dk fodkl gqvkA bl ;qx ds fuca/kksa dks fo'kq) HkkokRed vkSj fopkj;qä HkkokRed vkfn nks oxksZa esa foHkkftr fd;k x;kA fo'kq) HkkokRed fuca/kksa esa ljnkj iw.kZ flag ds lHkh fuca/k /kkjk 'kSyh esa rFkk vkpk;Z egkohj izlkn f}osnh ds ^ne;arh dk pUnzksikyaHk* tSls fuca/kksa esa fo{ksi 'kSyh dk ;FkkFkZ fun'kZu ifjyf{kr gksrk gSA f}osnh ;qx ds fopkjkRed fuca/kksa dks eq[; :i ls foospukRed] vkykspukRed vkSj ;qfälaxr uked rhu oxksZa esa foHkDr fd;k x;kA LokHkkfod :Ik ls bu fuca/kksa esa bfrgkl] lekt] foKku vkSj /keZ vkfn fo"k;ksa ij xaHkhj foospu feyrk gSA ,d rjg ls ;g ;qx fopkjijd fuca/kksa dk ;qx jgk gSA Lo:Ik dh n`f"V ls bl ;qx ds fuca/k us x|&xhr vkSj pfjrkRed dgkuh ds :iksa dks Hkh vius esa lesVdj fodflr fd;kA jk;d`".k nkl dh ^lk/kuk*] fo;ksxh gfj dh ^rjafx.kh*] y{e.k xksfoUn vkVys dh ^o"kkZ fot;* rFkk x.ks'k 'kadj fo|kFkhZ dk ^izrki pfjr* vkfn blds mnkgj.k gSaA

¼6½ lekiu ifj.kfr

vkt fgUnh ds fuca/k ds ftl Lo:Ik dks ge ns[k jgs gSa] ml fuca/k ds Lo:Ik vkSj mlds foLrkj eas fuf'pr gh izkphu Hkkjrh; lkfgR; dh vo/kkj.kkvksa ds lkFk&lkFk vk/kqfud ;qx dh fodkl'khy ifjorZu'khyrk dk izHkko Hkh gSA le; dh vko';drkvksa vkSj oSf'od&lkfgR; esa fudVrk ds dkj.k fo'o dh izR;sd Hkk"kk ds lkfgR; esa ldkjkRed ifjorZu vk jgk gS] fgUnh Hkk"kk dk lkfgR; vkSj fgUnh fuca/k Hkh bl izHkko ls vNwrk ugha gSA HkkjrsUnq gfj'pUnz us fuca/k ys[ku dk tks lw=ikr fd;k vkSj ia- ckyd`".k Hkê us ml fuca/k dks tks Lo:ixr iw.kZrk iznku dh] ml fuca/k dks egkohj izlkn f}osnh us f'kYi vkSj Hkk"kk ds Lrj ij lqlaLdkfjr fd;kA fgUnh dk fuca/k Hkkouk vkSj fopkj ds /kjkry ij u,&u, :Ik xzg.k djrk jgk gSA bl fuca/k dh izLrqfr esa le;≤ ij ubZ&ubZ 'kSfy;ksa dk fodkl vkSj iz;ksx gqvk gSA vkus okyk le; v/kqukru iz;ksx dh laHkkoukvksa dks ysdj vk jgk gSA



bl dk;ZØe esa ^fgUnh fuca/k dk mn~Hko vkSj fodkl* fo"k; ds varxZr geus HkkjrsUnq vkSj f}osnh ;qxhu fuca/k ds fodkl dk vkdyu fd;k gSA vxys dk;ZØe esa vkpk;Z jkepUnz 'kqDy vkSj muds Ik'pkRk~ ds vkt rd ds fuca/k lkfgR; ds bfrgkl ij fopkj izLrqr djsaxsA


Yüklə 23,97 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin