Günümüzde ne değişti?

Günümüzde ne değişti?

• Günümüzde ne değişti?

• Etik sorunlar mı arttı?

• Sorunlara ilişkin farkındalık mı arttı?

• Yoksa her ikisi de mi arttı?

• .

“Gerektiğinde yalan söylemenin, kimlik gizlemenin, hatta insan öldürmenin bile mubah görülebildiği espiyonaj dünyasının etik kuralları neler ola ki?

• “Gerektiğinde yalan söylemenin, kimlik gizlemenin, hatta insan öldürmenin bile mubah görülebildiği espiyonaj dünyasının etik kuralları neler ola ki?

• Anladığımıza göre şöyle bir kural varmış:

• 'Düşmanına yalan söyleyebilirsin, ama amirlerine asla.'

Ve ikinci bir etik kural: 'Bulgularının siyaset adamları tarafından çarpıtılmasına izin vermeyeceksin.' Bunları, 'Bilgi, namustur' şeklinde özetleyebilirsiniz”

• Ve ikinci bir etik kural: 'Bulgularının siyaset adamları tarafından çarpıtılmasına izin vermeyeceksin.' Bunları, 'Bilgi, namustur' şeklinde özetleyebilirsiniz”

• (Haluk Şahin, Radikal, 11.6. 2003)

“Müşterinin güvenini kaybetmektense para kaybetmeyi tercih ederim”.

• “Müşterinin güvenini kaybetmektense para kaybetmeyi tercih ederim”.

• Güven her ilişkinin temelidir!

Biyoetik ya da tıp etiği

• Biyoetik ya da tıp etiği

• Çevre etiği

• İşletme ya da Ticaret Etiği

• Siyaset Etiği

• Gazetecilik Etiği

• Avukatlık Etiği

• Mühendislik Etiği

• Bilim Etiği vb.

İşletmeler etik ilkelere göre davranabilir mi?

• İşletmeler etik ilkelere göre davranabilir mi?

• İşletmelerin etiği olur mu?

Hem kâr hem “insan olma” aynı anda gözetilebilir mi?

• Hem kâr hem “insan olma” aynı anda gözetilebilir mi?

• İş mi etik mi?

• Hangisini seçmeli?

• Hangisi kazandırır?

“İş iştir”, “etik de iş değildir!”.

• “İş iştir”, “etik de iş değildir!”.

• The business of business is business: (“Şirketlerin işi iş yapmaktır!”).

• Şirketlerin bir tek sorumluluğu ya da tek bir sosyal sorumluluğu vardır: hissedarları için kâr etmek!

• [Ekonomist M. Friedman)

Etik davranmak ile kâra dayanan ekonomi arasında 'ya biri ya öteki' türünden bir ilişki olamaz.

• Etik davranmak ile kâra dayanan ekonomi arasında 'ya biri ya öteki' türünden bir ilişki olamaz.

• “Her kim bu soruya yalnız etik kaygılarla, en kısa yolu doğru yol olarak önerirse, o pratik felaketlerle yüz yüze gelebilir. Veya tam tersi: Her kim yalnız pratik kaygılarla en kısa yolu doğru yol olarak seçerse, [o da] etik felaketlerle karşı karşıya kalabilir" (Helmut Schmidt-Eski Almanya Şansölyesi)

Ahlak değildir (-en azından her zaman değildir)!

• Ahlak değildir (-en azından her zaman değildir)!

• Din ya da inanç değildir!

• Gelenek, görenek değildir!

• Hukuk değildir!

• Yasaklar değildir!

Etik eyleme ilişkindir!

• Etik eyleme ilişkindir!

• Etik bilgi konusudur.

• Etiğin nesnesi eylem ve kişidir.

• Etik olması söz konusu olan kişilerdir, gruplar ya da toplum değil!

Eylemde bulunan,

• Eylemde bulunan,

• Kararlar veren,

• Değerlendirmeler yapan herkesle ilgidir.

• Kişilerin olduğu yerde etik sorunlar da vardır.

Değer harcayan,

• Değer harcayan,

• İnsanı yalnız araç olarak gören,

• İnsan dışındaki şeyleri baş değer olarak gören eylemlerin yol açtığı sorunlardır.

• Ezbere değerlendirmelerin yol açtığı sorunlardır çoğu zaman.

Kişilerin başka kişi ya da gruplarla ilişkilerinde yaşanır.

• Kişilerin başka kişi ya da gruplarla ilişkilerinde yaşanır.

• Kişileri insan olarak,

• İnsanı amaç olarak gören ilişkiler.

• İnsanın değerini koruyan,

• İnsanın değerine zarar vermeyen ilişkilerdir.

İnsanın değeri ya da onuru:insanın değerli bir varlık olduğu vardır.

• İnsanın değeri ya da onuru:insanın değerli bir varlık olduğu vardır.

• İnsan neden değerlidir?

• Bazı yanız insana özgü kimi olanaklara sahip olduğu için, yani bilim, sanat, teknik vb. yaratabildiği için.

a) Büyüklerin sözünü dinleyerek

• a) Büyüklerin sözünü dinleyerek

• b)Topluma-kanunlara uyarak

• c) Dindar bir yaşam sürmekle

• d)Kararlarımızı kendimiz vererek

• e)Etik ilkelere uygun davranarak

Tek Etik!

• Tek Etik!

• Farklı alanlarda karşılaşılan etik sorunlar

• Ne farklı?

• Sorunların ilişkin olduğu şeyler

• Ne Ortak?

• İnsan araç kılınması, sonunda da insan onurunun zedelenmesi

Normlar:Deney kaynaklı olan ve tümevarımla elde edilen normlar ve insanının değerinin bilgisinden türetilen normlar olarak iki ana kümeye ayrılabilir:

• Normlar:Deney kaynaklı olan ve tümevarımla elde edilen normlar ve insanının değerinin bilgisinden türetilen normlar olarak iki ana kümeye ayrılabilir:

• “Savurgan olmamak gerekir!”

• “Sözünde durmak iyidir!”

• Normlar ve Değerlendirme

“İnsanlara eşit davranmak gerekir”

• “İnsanlara eşit davranmak gerekir”

• “Sözünde durmak gerekir”

• “İşkence yapmamak gerekir”

• “Irk ayrımı yapmamak gerekir”

Normlar "belirli bir durumda bir insan doğru bir değerlendirme yapamıyorsa ve elinden geldiği kadar insanın değerine zarar vermek istemiyorsa, şöyle şöyle davranırsa, bu değere zarar vermemek daha olasıdır" derler.

• Normlar "belirli bir durumda bir insan doğru bir değerlendirme yapamıyorsa ve elinden geldiği kadar insanın değerine zarar vermek istemiyorsa, şöyle şöyle davranırsa, bu değere zarar vermemek daha olasıdır" derler.

* Kimseye (doğrudan) zarar verme!

• * Kimseye (doğrudan) zarar verme!

• * Başkalarının haklarına saygı göster!

• * Kimseye yalan söyleme ve kimseyi kandırma!

• * Verdiğin sözleri tut ve sözleşmelere sadık kal!

• * Yasaya saygılı ol!

• * Başkalarını tehlikelerden koru !

• * İhtiyacı olanlara yardım et !

• * Adil ol ! (kibar ol)

• *Bu buyruklara göre hareket etmeleri için diğer insanları yüreklendir !

• (Goodpaster, “Ahlaksal Sağduyu”)

doğru değerlendirme için değer yargılarına ve normlara değil bilgilere gerek vardır:

• doğru değerlendirme için değer yargılarına ve normlara değil bilgilere gerek vardır:

• a) değerlendirilmesi söz konusu olanla ilgili bilgilere,

• b) değerlendirilenlerin ait olduğu alanda değerlendirme etkinliğinin özelliğine ilişkin bilgilere,

• c) insanın değerinin bilgisine,

• d) değerlere ilişkin bilgilere

• (I. Kuçuradi, Çağın Olayları Arasında, s. 189)

• .

“Kişiler belki ahlâklı davranmaya zorlanabilir, ama etik eylemde bulunmaya zorlanamazlar. Bu, her kişinin ancak kendi başına öğrenebileceği bir şeydir !”

• “Kişiler belki ahlâklı davranmaya zorlanabilir, ama etik eylemde bulunmaya zorlanamazlar. Bu, her kişinin ancak kendi başına öğrenebileceği bir şeydir !”

• (I. Kuçuradi, “Felsefi Etik ve Meslek Etikleri”,S. 32)

Kant'ın ünlü ahlâk yasasının başka bir ifadesi olan pratik buyruğu:

• Kant'ın ünlü ahlâk yasasının başka bir ifadesi olan pratik buyruğu:

• "Her defasında insanlığa, kendi kişinde olduğu kadar başka herkesin kişisinde de, sırf araç olarak değil, aynı zamanda amaç olarak davranacak biçimde eylemde bulun!"

• (I.Kant, Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi, I. Kuçuradi(çev.), TFK yayını, s. 46)

Dinlediğiniz için teşekkür ederim. Yararlı olabildiğiysem ne mutlu bana!

• Dinlediğiniz için teşekkür ederim. Yararlı olabildiğiysem ne mutlu bana!

• [e-mail]