İÇİndekiler giRİŞ I. Haccin dindeki yeri ve önemi II hac kelimesiNİn anlami III haccin farz oluşU 7

I. HZ. PEYGAMBERİN HACCI

Peygamberimiz hicretin onuncu yılının Zilkade ayında Hac için hazırlanmaya başladı. Bunu Müslümanlara duyurarak onların da hazırlanmalarını istedi. Onunla birlikte haccetmek isteyenler Medine’de toplandılar. Peygamberimiz (a.s.), hicrî 26 Zilkade 10, milâdî, 22 Şubat 632 Cumartesi günü, kızı Fâtıma, hanımları ve Müslümanlarla birlikte Medine’den hareket etti. Yanına kurbanlık yüz deve aldı. Zülhuleyfe denilen yere vardığında öğle namazını seferî olarak iki rekat kıldı ve aynı gün burada ihrama girdi.

Peygamberimiz (a.s.), 4 Zilhicce Pazar günü kuşluk vakti Mekke’ye ulaştı. Kabe’yi tavaf edip iki rekat namaz kıldı ve Safâ ile Merve arasında sa’y etti. Veda Haccı süresince Mekke’nin Ebtah mevkiinde kendisi için kurulan çadırda konakladı. Perşembe gününe kadar Mekke’de kaldı. Aynı gün (Terviye günü) Mina’ya hareket etti. Öğle, ikindi, akşam ve yatsı namazlarını Mina’da kıldı. Geceyi de burada geçirdi. Ertesi sabah, namazı kıldıktan sonra güneş doğuncaya kadar burada kaldı. Arafat’taki Nemîre mevkiinde kendisi için çadır kurulmasını emretti. Sonra Mina’dan hareket edip Müzdelife’den geçerek Cuma günü, Arafat’ta hazırlanan çadırda konakladı. Zeval vaktinden sonra çadırından çıkıp Kasvâ adlı devesine binerek Arafat vadisinin ortasına geldi. Urene vadisinde meşhur Veda Hutbe’sini okudu. Bir ezan okutarak ayrı ayrı ikametle öğle ile ikindiyi birlikte kıldırdıktan sonra devesinin üzerinde Arafat’a çıktı. Kıbleye dönüp akşama kadar dua ile meşgul oldu. Arafat’ta iken, kendisine, ilâhî tebliğ görevinin tamamlandığını bildiren Mâide suresinin 3. âyeti nazil oldu. Güneş battıktan sonra Arafat’tan ayrıldı ve Müzdelife’ye geldi. Yatsı vaktinde, akşam namazıyla birlikte yatsı namazını birleştirerek yatsı vaktinde akşamı üç, yatsıyı da iki rekat olarak, kıldırdı. Geceyi Müzdelife’de geçirdi. Ertesi sabah, yani Cumartesi (bayramın birinci) günü sabah namazını Müzdelife’de kıldıktan sonra Meş’ar-i Haram’a geldi. Cemre-i Akabe’ye (büyük şeytana) ufak taşlardan yedi taş attıktan sonra Mina’ya gitti. Burada yine deve üstünde bir konuşma yaptı. Kurbanlık olarak hazırladığı yüz deveden altmış üçünü, ömrünün her yılı için bir deve hesabıyla bizzat kendisi kurban olarak kesti. Diğer develeri de damadı Hz.Ali kesti. Kurban etinden bir parça yiyen Peygamberimiz, geri kalanını Müslümanlara dağıttı. Daha sonra tıraş olup ihramdan çıktı. Sonra Kabe’ye gidip tavaf yaptı ve öğle namazını kıldı. Tekrar Mina’ya dönerek bayram günlerini burada geçirdi. Bayramın ikinci, üçüncü ve dördüncü günleri taşlamalarını tamamladı. Bayram’ın ikinci günü Mina’da Müslümanlara üçüncü konuşmasını yaptı. Bayramın beşinci günü Mina’dan tekrar Mekke’ye gelip vedâ tavafını yaptıktan sonra 29 Zilhicce 10 / 26 Mart 632 tarihinde Medine’ye döndü.³⁴³

Peygamberimiz (a.s.) hac ibadeti ile ilgili âyet nazil olduktan sonra yaptığı bu son haccında Müslümanlara hac menâsikinin nasıl yapılacağını sözlü ve uygulamalı olarak öğretmiştir. Hadis ve fıkıh kitaplarımızda haccın yapılışı ile ilgili bilgiler, Peygamber efendimizin hac konusundaki sözlerine ve uygulamasına dayanmaktadır. Mezhepler arasındaki farklılıklar, Peygamberimizden aynı konuda aktarılan değişik rivayetlerin bulunmasından kaynaklanmaktadır.

Peygamberimiz ile birlikte hac yapan sahabeden, menâsikin tertibi ve yapılışıyla ilgili farklı uygulamalar olmuş, durum kendisine sorulduğunda افعل و لا حرج "olur, zorluk yok" buyurmuştur. Mesela "Şeytan taşlamadan ziyaret tavafını yaptım", "kurban kesmeden tıraş oldum", "Şeytan taşlamadan kurban kestim olur mu"? diye soran kimselere "zararı yok, olur" cevabını vermiştir.³⁴⁴

Giriş bölümünde mahiyetlerini açıkladığımız üç çeşit hac vardır: Temettu, kıran ve ifrad haccı. Peygamberimiz (a.s.) ile birlikte hac yapan sahabeden bir kısmı ifrad haccı, bir kısmı, temettu haccı bir kısmı da kıran haccı yapmıştır.³⁴⁵ Peygamber efendimizin ifrad haccı³⁴⁶ veya kıran haccı³⁴⁷ veya temettu haccı³⁴⁸ yaptığına dair rivayetler vardır.

İhram öncesi hazırlık döneminden başlayarak temettu, kıran ve ifrad haclarının uygulanışını, hadis ve fıkıh kaynaklarında mevcut bilgilere göre tertibe uygun olarak hac şöyle yapılır.

II. HACCA HAZIRLIK

Hac yapacak kimse ihrama girmeden önce hazırlıklarını yapar. Gerekiyorsa koltuk altı ve etek tıraşı ile saç sakal tıraşı olur, bıyıklarını düzeltir, tırnaklarını keser ve boy abdesti alır. Boy abdesti alma imkanı yoksa abdest alır, vücuduna güzel koku sürünür. İhrama girmeden önce gusül temizlik maksadıyla yapıldığından adetli kadınlar da boy abdesti alırlar. Gusletmek mümkün değilse abdest alırlar.

Erkekler, atlet, kilot, çorap, elbise ve ayakkabılarını çıkarırlar. İzâr ve ridâ adı verilen iki parça ihram örtüsüne bürünürler. Arkası ve üzeri açık terlik giyerler.

Bele kemer bağlamakta, sırta çanta almakta ve şemsiye kullanmakta bir sakınca yoktur.

Kadınlar elbise ve ayakkabılarını çıkarmazlar, başlarını açmazlar, eldiven giyebilirler. Yalnızca yüzlerini örtmemeleri gerekir.

Kerahet vakti değilse ihramın sünneti niyeti ile iki rekat tavaf namazı kılar. Namazın birinci rekatında Fatiha suresinden sonra "Kâfirûn" suresini, ikinci rekatında yine Fatiha suresinden sonra "İhlas" suresini okur. Temettu, kıran veya ifrad haclarından hangi yapacaksa ona niyet eder.

III. TEMETTU HACCI

Temettu haccında önce umre yapılır, sonra zilhiccenin 8. terviye günü yeniden hac için ihrama girilerek hac yapılır. Dolayısıyla temettu haccı yapacak olan kimse hazırlık safhasından sonra umreye niyet eder.

1. İhrama Girme

Temettu haccı yapacak kimse âfâkî ise mîkât sınırlarını geçmeden veya hava alanında ihrama girer. İhrama, niyet etmek ve telbiye getirmek suretiyle girilir.

Niyet ettikten telbiye getirir. Böylece ihrama girmiş ve ihram yasakları başlamış olur.

Ka’be’ye varıncaya kadar her fırsatta telbiye, tekbir, tehlîl ve salavât-ı şerife yüksek sesle³⁴⁹ söyleyerek yolculuğa devam eder. Kadınlar telbiye, tekbir, tehlîl ve salavât-ı şerife'yi yüksek sesle söylemezler.

Mekke'ye yaklaşıp Harem bölgesine girince ,اللهم هذا حرمك و امنك فحرمني على النار و امني عذابك يوم تبعث عبادك واجعلني من اوليائك و اهل طاعتك "Allah'ım! Burası senin haremindir, emin kıldığın yerdir. Beni cehenneme girmekten koru. Kullarını dirilttiğin gün beni azabından güvende kıl, beni dostlarından ve itaatkâr olanlardan eyle" diye dua eder.

Mekke'ye abdestli girmek sünnet, gündüz girmek müstehaptır.

Mekke'de otele veya eve yerleşip dinlendikten sonra mümkünse boy abdesti, değilse abdest alır, yaya veya vasıta ile Mescid-i Harem'e gider. Tekbir, tehlil ve salavat-ı şerîfe okuyarak yola devam eder. اللهم افتح لي ابواب رحمتك و اعذني من الشيطان الرجيم "Allah'ım! Rahmet kapılarını bana aç ve beni kovulmuş şeytandan koru" diye dua ederek Mescid-i Haram'a girer. Beytullah'ı görünce üç defa tekbir ve tehlil getirir ve şu duayı okur.

سبحان الله و الحمد لله ولااله الا الله والله اكبر . اللهم هذا بيتك عظمته و شرفته و كرمته فزد تعظيما و تشريفا وتكريما. اللهم انت السلام و منك السلام فحينا ربنا بالسلام و ادخلنا الجنة دارك دار السلام تباركت و تعاليت يا ذا الجلال والاكرام

"Allah, her türlü noksan sıfatlardan münezzehtir. Her türlü övgü Allah'a mahsustur, Allah'tan başka ilah yoktur. Allah en büyüktür. Allah'ım! Bu senin Evindir. Onu Sen yüceltin,Sen şereflendirdin, Sen değerli yaptın .Onun yüceliğini, şerefini ve değerini artır. Ya Rabbi! Onun değerini artıran, onu şereflendiren, ona saygı gösteren kimsenin şerefini, saygınlığını, heybetini, yüceliğini ve iyiliğini artır. Allah'ım! Sen selamsın ve selamet ancak sendendir. Bizi selametle yaşat ve selamet yurdun olan cennetine koy Ey Celal ve ikram sahibi Allah'ım! Sen her şeyden yücesin ve her şeyden üstünsün"

Bildiği başka duaları da okuyabilir. Tavafa başlamadan önce telbiyeyi keser.³⁵⁰