İÇİndekiler II Kısaltmalar III Giriş 1 Asgari İşçilik Uygulaması 2

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER ii

Kısaltmalar iii

Giriş 1

1. Asgari İşçilik Uygulaması 2

A.Tanımı 2

B. Uygulama Alanı 3

www.turizmdebusabah.com/haber_detay~haberNo~36327~f~yeni_sosyal_sigorta_yasası_bir_kez_daha_ertelendi.htm; www.referansgazetesi.com; www.kobi24.net/?p=325. 4

Yapı Kullanım İzin Belgesi; yapının kısmen veya tamamen kullanılmasının mümkün olduğunu belirten inşaat ruhsatı veren belediyeden veya valilikten izin alındığını gösteren evraktır. 4

TEKİN, Ömer; Özel İnşaat İşlerinde Asgari İşçilik Bildirimi ve İlişiksizlik Belgesi, www.alomaliye.com/temmuz_06/omer_tekın_asg_iscilik.htm.; DEMİROĞLU, Abdullah; İnşaat İşlerinde Asgari İşçilik Uygulaması, www.mersinsmmmo.org.tr/dosyalar/bilgi_evrak/isvu/asgari_iscilik_uyg.pps . BİLGİLİ, Özkan; Özel Bina İnşaatları ve İhaleli İşlerde Rapor Düzenlenme, www.izsmmmo.org.tr/dosyalar/ozkan_bilgili.doc 5

2. Asgari İşçilik Miktarının Hesaplanması 6

A. Özel İnşaat İşlerinde Asgari İşçiliğin Hesaplanması 6

Asgari işçilik oranları için bkz. DEMİROĞLU, Abdullah; İnşaat İşlerinde Asgari İşçilik Uygulaması, www.mersinsmmmo.org.tr/dosyalar/bilgi_evrak/isvu/asgari_iscilik_uyg.pps.; www.alomaliye.com/iscilik_oranlari. 7

B. İhaleli İşlerde Asgari İşçiliğin Hesabı 8

KARAKAŞ, İsa; Sosyal Sigortalar Kurumu Uygulamasında İhale Konusu İşlerde En Az İşçiliğin Matrahı ve 8

Tespiti, http://www.sayistay.gov.tr/yayin/dergi/icerik/der49m6.pdf. 8

3. Denetim ve Kontrolle Görevli Memurların Asgari İşçilik Tespiti 10

4. Asgari İşçilik Tespit Komisyonu ve Asgari İşçilik Oranı 11

5. Eksik Asgari İşçiliğin Sonuçları 13

A.Kurumun Re’sen Prim Tahakkuku 14

B. Gecikme Cezası ve Gecikme Zammı 15

C. İdari Para Cezaları 15

6. Asgari İşçilik İşlemlerine İtiraz ve Dava Yolları 17

A. İtiraz Yolu 17

B.Dava Yolu 17

7. Asgari İşçilik İncelemesinde Uzlaşma 18

A. Uzlaşmanın Konusu 18

C. Uzlaşmanın Sonuçları 19

SONUÇ 20

KAYNAKÇA 23

Kısaltmalar

bkz. :Bakınız

BK. :Borçlar Kanunu

C. :Cilt

dpn :dipnot

f. :Fıkra

HD. :Hukuk Dairesi

İİK. :İcra ve İflas Kanunu

K. :Kanun

13. 
    :Madde
    

MK. :Medeni Kanun

RG. :Resmi Gazete

19. 
    :Sayı
    

SSK :Sosyal Sigortalar Kanunu

SPEK :Sigortalı Prime Esas Kazanç

TTK. :Türk Ticaret Kanunu

Y. : Yargıtay

ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASI

Giriş

Bilindiği üzere Sosyal Güvenlik sistemimiz prim esasına dayalıdır. Başta işverenden olmak üzere sigortalıdan hatta bazı hallerde devletten dahi sigorta primi kesilmektedir. Nitekim primli sisteme dayalı olan Sosyal Güvenlik Kurumu’nun yaşaması da sisteme düzenli katılımların sağlanması ve kayıt dışı istihdamın önlenmesi ile mümkündür. Ancak prim sisteminin işleyememesi ve Kurumun gittikçe büyüyen finansman açığı ile çöken sosyal güvenlik dengesini tekrar sağlamak amacıyla çeşitli tedbirler alınması gereği doğmuştur. Bu tedbirlerden biri de asgari işçilik uygulamasıdır.

Gerçekten işverenler, çalışanları Kurum’a bildirmemiş veya eksik gün ve prim ödenmesi suretiyle kayıt dışı istihdama yönelmişlerdir. Özellikle 1987 yılında ölçümleme¹ müessesesinin kaldırılmasından sonra inşaat sektöründe, sigortasız işçi çalıştırmak yaygınlaşmıştır. Özel bina inşaatları, iş hanları, fabrika inşaatları gibi büyük yapılar bir kişi çalışmış gösterilmek suretiyle kısa zamanda bitirildiği görülmüştür. Durum böyle olunca işyerinde çalışan sigortalı sadece ücret ve gün sayısı olarak eksik veya kişilerin çalışmaları tamamen Kurumun bilgisi dışında kalmakta, işçiler sosyal güvenlikten mahrum kalmaktadırlar. Hatta işçi birden fazla işverene bağlı çalışmaları mümkündür. Her işverenin işçiyi kuruma ayrı ayrı bildirmesi gerektiği halde “Nasıl olsa başka işyerinde sigortalılığı var” diye diğer işveren bildirmemektedir.

Bu olumsuzluklar karşısında hem çalışanların Kurumun sosyal güvencesini sağlamak, hem de prim sisteminin düzenli işlemesi amacıyla ilk kez 1994 yılında “asgari işçilik uygulaması” adı altında sistem uygulamaya konulmuştur. 3917 sayılı Kanunla² 4792 sayılı Sosyal Sigortalar Kurumu Kanununun 6. Maddesine eklenen fıkralar sonucunda ölçümlemeden farklı olarak “asgari işçilik uygulaması” adı altında uygulama başlatılmıştır. Bu uygulama, 04.10.2000 tarih ve 24910 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 616 sayılı “Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığının Kurulması ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname”nin 66. maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır. 616 sayılı KHK ise 10.11.2000 tarih ve 24226 asıl sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Anayasa Mahkemesi’nin 2000/65 esas ve 2000/38 sayılı kararı ile iptal edilmiş olup, mevzuatta boşluk oluşmaması adına, TBMM’ye yeni bir yasa çıkarması için de bir yıl süre verilerek iptalin Resmi Gazete’de yayınlanmasından itibaren bir yıl sonra yürürlüğe girmesi kararlaştırılmıştır. Bu bir yıllık süre ise 10.11.2001 tarihinde tamamlanmış; ancak bu süre zarfında TBMM’ce yeni bir yasa çıkarılmamıştır. Uygulamada yaşanan yasal boşluk ve duraksamaya 06.08.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4958 sayılı Kanunun³ ile nokta konmuştur.

Son olarak, “Sosyal Güvenlik Reformu” (!) adıyla yeterince incelenmemiş bir metnin kısa sürede yasa haline gelmesi neticesinde tartışılan konuların birisi de asgari işçilik uygulaması olmuştur. Bu tartışmaların başında da asgari işçilik uygulamasının sadece inşaat sektörü ile ihale konusu işler dışında, bütün sektörlere uygulanmasının gündeme gelmesi olmuştur.⁴

Çalışmamızın daha kolay anlaşılabilmesi için ilk önce asgari işçilik uygulamasının tanımını yaparak hangi alanlarda uygulandığını anlatacağız. Gerek özel inşaat gerekse de ihale konusu işlerde asgari işçilik hesaplamasını örneklerle inceleyeceğiz. “Denetim ve kontrolle görevli memurların” tspit yöntemini açıklamaya çalışacağız. Yine önemi dolayısıyla Asgari İşçilik Tespit Komisyonunu ayrı başlık altında incelemeye çalışacağız. Eksik asgari işçiliğin sonuçlarının ayrı bölüm altında işlenerek anlaşılması amaçlanmıştır. Son olarak sosyal güvenlik mevzuatına sonradan eklenen “uzlaşma” kurumuna değineceğiz.