Informaciyalıq sistemaları. Informaciyalıq sistema túsinigi hám onıo quram bólekleri
Yüklə 17,12 Kb.
|
|
Informaciyalıq sistemaları. Informaciyalıq sistema túsinigi hám onıo quram bólekleri. Ekonomikalıq sistemalarda informaciyalardı qorǵaw usılları. İNFORMATSIYALIQ SISTEMANI ISLEP SHIG’IWDAN MAQSET – SHO’LKEMLESKEN TU’RDE PROEKTLESTIRIW, TEXNOLOGIYALIQ HA’M BASQA DA TA’REPLERIN ESAPQA ALG’AN JAG’DAYDA SISTEMA ISKERLIGININ’ NA’TIYJELILIGIN ASIRIWDAN IBARAT. ULIWMA JAG’DAYDA SISTEMA DEGENDE OLAR ARASINDAG’I HA’M OLARDIN’ QA’SIYETLERI ARASINDAG’I BAYLANISLAR JIYNAG’INA IYE BOLG’AN, YAG’NIY BIRBIRINE TIG’IZ BAYLANISQAN OBEKTLERDEN IBARAT PU’TIN BIR OBE’KTLER JIY Ma’selen: detallar ha’m tutastırıwshı qurılmalardan jıynalg’an mashina; kletkalardın’ pu’tin jıynag’in du’ziwshi tiri organizm; bir-biri menen baylanısqan ko’plegen islep shıg’arıw protsessleri ha’m kollektivlerden du’zilgen ka’rxanalar h.t.b. SISTEMANI ANIQLAWG’A TO’MENDEGI ATAMALAR KIREDI: • Obektler; • Baylanıslar; • Qa’siyetler. Obektler – sistemanın’ bir bo’legi bolg’an yamasa komponentleri bolıp, fizikalıq, matematikalıq o’zgeriwshili ten’lemeler, qag’ıyda ha’m nızamlar, texnologiyalıq protsessler, informatsiyalıq protsessler, islep shıg’arıw organlarına uqsas ko’plegen sheklenbegen bo’limlerge iye. Qa’siyetler – bul obekttin’ sıpatın anıqlawshı parametr bolıp tabıladı. Qa’siyetler sistemanın’ belgili bir o’lshemine iye bolg’an obektlerdi birimlep bayanlaw imkaniyatın beredi. Obektlerdin’ qa’siyetleri sistemanin’ ha’reketi na’tiyjesinde o’zgeriwi mu’mkin. Baylanıslar - obektler ha’m olardın’ qa’siyetlerin sistema protsesinde jalg’ız bir dizimge birlestiredi. Bunda barlıq sistema elementleri arasında, yag’nıy u’les sistemalar arasında baylanıs bolıwı na’zerde tutıladı. Ayırım ulıwma nızamlar, qag’ıydalar yamasa kriteriyalar menen birigiwler arasında baylanıstin’ bar bolıwı sistemanın’ tiykarg’ı tu’sinigi sanaladı. Basqa elementleri menen birde-bir baylanıs bolmag’an element qaralıp atırg’an sistemag’a tiyisli bolmaydı. Sistemanın’ qa’siyetleri to’mendegilerden ibarat: • elementlerdin’ quramalılıg’ı; • qanday da bir maqsetke qaratılg’anlıg’ı; • ha’r qıylı strukturalasqan bo’liniwler. Sistema Sistema elementleri Sistemanın’ tiykarg’ı maqseti
Ka’rxana Xızmetkerler, inventarlar, texnologiya, islep shıg’arıw quralları, materiallar, bina ha’m t.b. Tovar islep shıg’arıw Kompyuter Mikroprotsessor, monitor, printer, yad, baylanıs tarmaqları ha’m t.b. Mag’lıwmatlardı qayta islew Telekommuni katsiya sisteması Kompyuterler, modeller, kabel, tarmaqtın’ programmalıq ta’miyinleniwi ha’m t.b. İnformatsiyalardı uzatıw İnformatsiyalı q sistemalar Kompyuterler, kompyuter tarmaqları, informatsiyalıq ha’m programmalıq ta’miyinleniw, paydalanıwshılar. Ka’siplik informatsiyalardı islep shıg’ıw Sistemanın’ bo’liniwi – bul onın’ maqsetler ha’m wazıypalarg’a juwap beriwshi anıq belgiler boyınsha ajıratılg’an elementler yamasa bir qatar u’les sistemalardan du’zilgenligin an’latadı. Sistemalar klasifikatsiyası • Jasalma sistemalar – bul insan ta’repinen jaratılg’an sistemalar; • Ta’biyg’iy sistemalar - ta’biyatta yamasa ja’miyette insan qatnasıwısız payda bolg’an sistemalar; • Aralas sistemalar - ta’biyg’iy ha’m jasalma sistemalardı o’z ishine aladı. Sistemalar klasifikatsiyası • Ergonomikalıq sistemalar – bul «mashina – insan - operator» jıynag’ı; • Biotexnikalıq sistemalar – tiri organizmler ha’m texnikalıq qurılmalardan turatug’ın sistemalar; • Sho’lkemlesken sistemalar – za’ru’rli qurallar menen ta’miyinlengen adamlar ja’ma’a’tinen du’zilgen sistemalar bolıp tabıladı. Sistemalar du’zilisi boyınsha a’piwayı yamasa quramalı bolıwı mu’mkin. • A’piwayı sistemalardı du’ziwshi elementler sanı kem bolıp, a’piwayı du’ziliske iye boladı. • Quramalı sistemalar bolsa, bir neshe elementlerden du’zilgen bolıp, bul elementler de o’z gezeginde o’z aldına sistemalarg’a bo’liniwi mu’mkin. 15 Waqıt dawamında o’zgeriwine qaray sistemalar statikalıq ha’m dinamikalıq tu’rlerge ajıratıladı. • Statikalıq sistemalar belgili bir waqıt aralıg’ında o’z jag’dayın saqlap qaladı. • Dinamikalıq sistemalarda bolsa, waqıt o’tiwi menen jag’dayı o’zgerip baradı. Yüklə 17,12 Kb. Dostları ilə paylaş:
|