Kural koyucu (normatif) metodolojinin temel özelliği:
Kural koyucu (normatif) metodolojinin temel özelliği:
Bilimsel bilgi ile bilimsel olmayan bilginin birbirinden ayrıt edilmesinin temel amaç edinilmesidir.
Kural koyucu (normatif) iktisat metodolojisi başlığı altında yer alan yaklaşımlar:
Doğrulamacılık
Yanlışlamacılık
Bilimsel Araştırma Programları Metodolojisi
Bu yaklaşımların ortak özelliği; iktisat biliminin bilimsellik vasfı kazanabilmesi için taşıması gereken özellikleri ve iktisatçıların bilgileri üretirken uymaları gereken metodolojik ilkeleri belirlemeyi amaçlamalarıdır.
Bilimsel Araştırma Programları (BAP) metodolojisi, Popper’in öğrencisi olan Imre Lakatos tarafından geliştirilmiştir.
20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren bilim felsefesi Popper, Thomas Kuhn ve Lakatos merkezli bir tartışmaya dönüşmüştür.
İktisatta yöntem tartışmalarında, Popper ve Khun ile birlikte en çok sözü edilen bilim felsefecilerinden birisi de Lakatos’dur.
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
Imre Lakatos’un Hayatı:
Imre Lakatos, 1922’de Macaristan’da doğdu.
Nazi işgalinde Yahudi oldukları için annesi ve büyükannesi öldürülünce iki kez isim değiştirdi.
1947’de Macaristan Eğitim Bakanlığı’ndaki görevi sırasında revizyonist düşünceleri nedeniyle 1950-53 yılları arasında 3 yıl hapis yattı.
1954-56 yılları arasında Alfred Renyi isimli bir matematikçinin yanında tercümanlık yaptı.
1956’da Macar ayaklanması sırasında Batı’ya kaçtı.
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
Imre Lakatos’un Hayatı:
1960’da London School of Economics’e geçti ve burada bilim felsefesi ile tanışıp bu konuda dersler verdi. Bu dönemde Popper ile tanıştı.
1974 yılında öldü.
Esas yetişme alanı matematik felsefesi olan Lakatos, Popper ve Kuhn’un görüşlerini farklı bir kavramsal çerçevede sentezleyerek, bilim felsefesi literatürüne, oldukça ilgi gören ve büyük yankı uyandıran “Bilimsel Araştırma Programları Metodolojisi” yaklaşımını kazandırmıştır.
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
Lakatos’un kendisinden önceki yaklaşımları özetleyerek daha sonra kendi yaklaşımını ortaya koyduğu en önemli makalesi “Falsification and the Methodology of Scientific Research Programmes” (Yanlışlama ve Bilimsel Araştırma Programlarının Metodolojisi) dır.
Bu makale, bilim metodolojisi literatüründe adı en çok geçen kaynaklardan birisi haline gelmiştir.
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
Lakatos’a göre doğrulamacılığın ilk saf biçimi akılcılıktır.
Genel kabul gören eğilime göre, bilimsel dürüstlük, ispatlanamayacak bir şeyi ortaya sürmeye karşıdır.
Ancak, olguların önermeleri ispatlayamayacağı ve mantığın hiçbir yanılgıya düşmeden teorinin içeriğini artıramayacağı gündeme gelince, bütün teorilerin eşit seviyede ispatlanamaz oldukları kanısı yayılmıştır.
Daha sonra ise, bilimsel dürüstlüğün, kesin ispatlanmayı değil, sahip olunan destekleyici delillerin sağladığı olasılığın yüksekliğini gerektirdiği düşünülmeye başlanmıştır.
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
Lakatos’a göre yanlışlamacılık 3’e ayrılır:
Dogmatik Yanlışlamacılık
Metodolojik Yanlışlamacılık
Sofistike Yanlışlamacılık
1) Dogmatik Yanlışlamacılık
Dogmatik yanlışlamacılık, bilimin hiçbir kuramı doğrulayamamakla birlikte bazı teorilerin yanlışlığını tam bir kesinlikle ortaya koyabileceğini savunmaktadır.
Dogmatik yanlışlamacılığa göre, bir teori kendisiyle çelişen bir gözlem önermesiyle yanlışlanır.
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
1) Dogmatik Yanlışlamacılık…
Dolayısıyla, bilimsel dürüstlük, deneyle (gözlemle) çelişen tüm kuramlardan vazgeçmeyi gerektirmektedir.
2) Metodolojik Yanlışlamacılık
Metodolojik yanlışlamacılığa göre, bilim adamları olguları yorumlarken, deneysel teknikleri kullanırken, bu işi yanılabilir teorilerin ışığında yaparlar. Bu teorileri belirli bağlamlarda kullanıyor olmalarına rağmen, onları sınanan teoriler olarak değil, sorun oluşturmayan arkaplan bilgisi olarak görürler.
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
2) Metodolojik Yanlışlamacılık…
Belirli bir bağlamda oluşan deneysel temelin teoriyle uyuşmaması durumunda teorinin yanlışlandığı söylenebilir ancak bu söz konusu teorinin yanlışlandığının ispatlandığı anlamında değildir. Bu durumda bile söz konusu teori doğru olabilir. Yani doğru olanı eleyip, yanlış olanı kabul etmemiz gibi bir durum söz konusu olabilir ama bu risk göze alınmalıdır.
