© Thishantha Wijayakoon 97/L/3485, &
Indika Sampath Cooray 97/L/ 3319.
Faculty of Law, University of Colombo. http://wikoon.itgo.com
Wïu;a;lNdjh ms
wmrdO kS;sh
lsishï wmrdolrefjl+1 idmrdoS j.lSfuka uqla; lSrSfuys,d mj;sk jH;sf¾l w;r Wïu;a;lndjhg ( Insanity ) ,efnkafka m%uql ;ekls' tkï okavkSh jrola l, mqoa.,fhl= tu jro lrk wjia;dfõoS Wïu;a;lndjfhka fm¨k nj ixia;dmkh lrkq ,enqjfyd;a Tyq tys j.lSfuka ñfok w;r okavkfhka ksoyia fõ' fuh ne¨ne,augu úIajidodrk nj fmkS hkafka udkisl frda.sfhl+ lrk l%shdjla flnÿ jrola jqjo Bg w¾;dkaú; ms,shu okavkh fkdj ksis udkisl m%;sldr mukla jk fyhsks' wm kS;sho udkisl frda.Ska isÿlrk kS;s úfrdaoS l%shdjloS Tjqkaj j.lSfuka ksoyia lsrSfuys,d Wla; jH;sf¾lh imhd ;sfì ' flfia kuqÿ kS;shlg jH;sf¾l f.k tafïoS lrekq oAú;ajhla ms,sno wjodkula yg.kS' tkï tla w;lska jH;sf¾lh jvd;a mq¨,a l,fyd;a tu.ska kS;sfha isÿre we;sùu;a wmrdolrejka kS;sfhka rsx.d hdula isÿúh yels w;r wfkla w;g th mgq l,fyd;a jH;sf¾lfha wfmalaIs; idodrkh bgql, fkdyels fjhs' Wïu;a;lndjh ms,sno kS;sfha ks¾jpkh lr we;s rÌkho Wïu;a;lndjfhka fmf,k iEu mqoa.,fhl=u wdj¾kh lsrSug ;rï mq¨,a jQjla fkdjk njg u;hla fjhs 'fuu u;h YS% ,xldfõ iy tlai;a rdcodksfha n,mj;ajk kS;s weiqfrka úuiSug yelsh '
1842 ks¾udkh jk ue.afkdagka kS;sh bx.%Sis kS;sh ;+, Wïu;a;lndjh ms,sno jH;sf¾lfha jeo.;a ikaosia;dkhls' tys oelafjk mrsos lsishï mqoa.,fhl= idjoH ls%hdjla lrk wjia;dfõoS udkisl frda.hla ksid yg.;a nqoaos úlD;s;djhla fya;+fjka ls%hdfõ iajndjh iy .=kdx. fyda tu ls%hdj jeros tlla nj fyda fkdoek tu l%shdj l,d kï Tyqg tu idjoH l%shdfjys,d j.lSu fkdmejrsh hq;+ nj lshfõ2' fuu ue.afkdagka kS;sfhau m%;suQ¾;shla hehs lsjyels3 ,xld okav kS;s ix.%yfhys 77 fjks j.ka;sh m%ldrj' ls%hdj lrk fõf,ys tu l%shdfõ iajndjh fyda ;ud jeros fohla fyda kS;shg mgyeks fohla lrk nj isysúl,;ajh ksid oek.ekSug mq¨jka lula ke;s ;eke;af;l= úiska lrkq ,nk lsisjla jrola fkd fõ'’ wdoS jIfhka oelafjhss' ^fuysoS l%shdj hkq l%shdjla" l%shd ud,djla" fkdlr yerSula" fkdlryerSï ud,djla fjhs4'&' óg wu;rj bx.%Sis kS;sfha 1957 ukqIh.d;k mk;o i,ld ne,Su jeo.;ah' Bg wkqj ¶ókSuerSuloS fyda tnkaolg iynd.SùfuoS ^W!k fyda úlD;s fyda ufkda ixj¾okhla fya;=fldg fyda hï frda.hl " ;=jd,hl wdfõksl .;shla fya;fldg we;sjQ & ufkda úlD;shla ksid ;u l%shd fjkqfjka udkisl jIfhka j.lSu nrm;, f,i m¨ÿ ùulska pqos;hd fm,sks kï Tyq ñkSuerSug jrolre fkdflf¾ 1'¶
uq,skau wm úiska kS;sfha ks¾jpkhg wkql+,j Wu;=njla we;súhyels idol úuidne,sh hq;=h' bx.%Sis kS;sfha rÌkh imhk Wïu;a;lnj" ’ufkda frda.hla ksid yg.;a nqoaos úlD;shla’ f,i;a ,xld kS;sfha th' isysúl,;ajhla' f,i;a olajhs' ,xld kS;sfha isysúl,;ajh kï jpkh ue.afkdagka rS;shg jvd mq¨,a nj fmfkhs' ulaksido h;a isysúl,;ajh hkq udkisl frda.hla mukla fkdj Wmam;a;sfhka meñks ufkdaúl,;ajhla" W!k fyda úlD;s udkisl ixj¾okhla" IdrSrsl úl,;jhla ^fud,hg isÿ jQ ydkshla fyda iakdhq moao;shg isÿ jQ ydkshla& f,i wdoS f,i w¾;ksrEmkh l,yels fyhsks' fï wkqj bx.%Sis kS;sfha ks¾jpkh jk Wïu;a;lnj ne¨ne,augu mgq fjhs' Wla; ukqIH.d;k mk; u.ska bx.%Sis kS;sfha fuu wvqj ulk nj lsj fkdyelsh' ulaksido h;a tu mk; ukqIh.d;khg mukla iSud jk neúks' tfy;a úksiqrefjl=g wjIh kï 1983 oS tlai;a rdcodksfha Mental Health Act u.ska yÿkajdÿka Mental Disorder hk mq¨,a wre; fhdod.; yelsh2' flfia kuq;a kS;s l%u foflysu" fud,hg isÿ jQ ydkshla fyda iakdhq moao;shg isÿ jQ ydkshla wdoS ;;ajhka idokh lsrSu mukla rÌkh fhoSug wm%udkj;a fjhs' tajd yqfola l%shdj lrk wjia;dfõoS isysúl,;ajh ;snQ njg Tmamq lsrSfuys,d fhosh yels tla idolhla muks' fuu ;;ajh kS;sfha wvqjla fkdfõ' ukao h;a úfIaIfhkau fud,h we;+¨ IrSrhg ydks jq fyda tajdfha úl,;ajhla ;snQ mukskau uki úl, fkdjk neúks' rlaIkh ,eîug kï" pqos;hd wod, fya;=jla ksid ;ud fmf,k Wu;= nj fya;= fldg wod, udkisldx. fkd;snq nj Tmamq l, hq;=h' fuu ;;ajh meyeos,s flfrk b;d wk.s bx.%Sis kvq ;Skaÿjka jkafka rc t' flïma 3 h' fuysoS pQos;hd ;u ìrsog ïáhlska .id nrm;, ;+jd, isÿlf,ah' fuu ;SkaÿfõoS fvÜ,ska idñ mejiq mrsos ’kS;sh úiska wjOdkh fhduq lrkqfha uki fj; ñi fudjpkd¾;hg wkqj ufkdafrda.hla ksidu we;sjq nqoaos úlD;shg mukla wkql+, úhhq;+h hk mgq woyio bx.%Sis woslrkfhka m%;slafIam flrsks' fuysoS kyr.; wdndohla (Arteriosclerosis) ksid ia;srju fyda ;djld,slj isysúl,a úh yelshehs ffjoHjreka úiska ksIaph lrk ,o pQos;hd ksoyia úh' ffjoH úoHd;aulj oekg fidhd.kakd ,o iy ;ju;a fidhdfkd.kakd ,o ;j;a tnÿ frda. ms,sno i,lk úg" kS;sfha fuu oelau ^tkï ldhsl ;;ajhka ukig n,mE yelsh hk ms,s.ekqu&" fndfyda udkisl frda.Ska m%udkhla wdj¾kh jk" w;sIhska jákdlshk msysgla nj lsjyel' fuu lrekq ish,a, i,ld ne,SfïoS fmkS hkafka kS;s l%u foflysu Wu;=nj we;sjk idOl iïnkaofhka lsishï iqnodhS njlg ,.d ù we;s njhs'
ó,.g rlAIkh ,ndoSfuys,d l=uk m%udkhl Wu;+ njla kS;sh u.ska wfmalaId lrkafkao hkak úuiSu jà' wod, kS;s l%u foflysoSu Wïu;a;lndjh ms,sno rÌkh ,eîug kï jrolrejd úiska ;udg Wïu;a;lndjh fya;=fjka" ls%hdj lrk wjia;dfõoS" m%odk fldgu udkisl yelshdjka ;%s;ajhla w;rska tlal fyda folla fyda ;%s;ajhu fyda ke;s jQ nj wjia;dms; idol iy ffjoH idlaIs weiqfrka Tmamq l, hq;=h' tkï tu ls%hdfõ iajndjh †1‡ fyda l%shdfõ iodpdrúfrdaoS nj †2‡ fyda kS;shg mgyeks nj †3‡ fyda yÿkd.ekSug fkdyelsùuhs' idodrk mqoa.,fhl=g fuu udkisl yelshdjka iajndjfhkau msysgk nj kS;sfha mQ¾jdkqudkhhs' fuysoS wm ú.%y l,hq;= jkafka bx.%Sis kS;sfha iy ,xld kS;sfha fuu rÌkh jHjia;dms; kS;sfha jdpkd¾;h ;=,ska iy mQ¾j kvq ;Skaÿj, w¾;ksrEmk ;+,ska fld;rï mq¨,a lafIa;%hla wdj¾kh lrkafkao hkakhs'
uq,sl lrekq meyeos,s lr.ekSu ioyd idjoh l%shdjla lrk Wïu;a;lfhl=f.a úúo wjia;d ms,sno i,ld n,uq' ^ fuu úhyelshd .kk uq,slju mylg iSud l,yelsh'&
tkï" m,jkqj†1‡" wmrdohla l, pQos;hd ;uka lrk l%shdfõ iajndjh fyda tys jeros nj fyda tys kS;s úfrdaoSnj fyda oek.ekSug fkdyels ;rug iïmQ¾k isysúl,;ajfhka fmf,hs' ksoiqkla f,i mdka f.ähla lmk nj is;d orefjl=f.a f., lemSu oelaúh yelsh' kskafoa isáñka ;u orejdj cfka,fhka t,shg úislrk ujlf.a Wu;= rys; iajHxlS%h;ajho óg wod, ;;ajhls'
fojkqj†2‡" pQos;hd ;uka lrk l%shdfõ iajndjh okakd kuq;a tys jeros nj fyda tys kS;s úfrdaoSnj fyda ms,sno wjfndao Ila;sh fkdue;s ;dla m%udkhlg isysúl,;ajfhka fmf,hs' ksoiqkla f,i A kue;s wh úiska B j uerSu ioydu ;=jlal=jla iy fjä fnfy;a iQodkï lrk w;r b;d WÑ;u wjia;dfõoS tu .d;kh isÿlrhs' tfy;a tu .d;kh;a" ùÿrejla ìu jeà ìoSul=;a w;r fjkila A g wjfndao lr.; fkdyel'
;+kajkqj†3‡" pQos;hd ;uka lrk l%shdfõ iajndjh okakd kuq;a isysúl,;ajh ksid fyda hï udhd;aul udkisl ;;ajhla ^Wu;= udhdj& ksid tu l%shdfjys idjoHnj fjkqjg th wjIH fyda jeo.;a fyda iodpdriïmkak l%shdjla f,i olS' ;u orejd urd ouk wd.ïnla;sl msfhl= tfia lsrSfuka orejd foajIdka;shg m;ajk nj m%ldI lsrSu Bg ksoiqkls'
isjqjkqj" pQos;hdf.a idjoH l%shdj isysúl,;ajh fya;= fldg we;sjk iajHxlS%h yeisrSula (Automatism) fjhs' ksoiqkla f,i ohdnr msfhl= lsisÿ fya;=jlska f;drj bfíu ls%hd;aul ù ;u orejdj uerSfï ;;ajhla .; yelsh'
†5‡ pQos;hd ;uka lrk l%shdfõ iajndjh;a tys jeros nj;a tys kS;s úfrdaoSnj;a okakd w;r ;uka fmf,k ufkda úlD;sh ksid fyda udkisl W!k;djla ksid tu l%shdj isÿ fkdlr isàug fyda tu ye.Su md,kh lr.ekSug fkdyels ;;ajhl miqùu mia fjks wjia;djhs' fkdje,elaúh yels wdfõ. (Irresistible Impulse) hk ;;ajho fuu wjia;dj hgf;au ú.%y fjhs'
ue.afkdgka rS;shg fmr bx.%Sis kS;sh ;=, Wu;=nj ms,sno ksIaÑ; ffk;sl w¾;ksrEmkhla fidhd.; fkdyel' ;ud l=ula lrkafkao hkak ms,sno wjfndaoh iyuq,skau wfydais jQ" tkï mQ¾fjdala; udkisl yelshdjka ;%s;ajhu fkdue;s ;srsika if;l=f.a uÜgugu Wu;=jQjkag mukla rÌkh iSudúh hq;=h hkak uq,ald,Sk bx.%Sis kS;sfõoS .%ka;j, u;hhs 1' Bg wkqj i,ld n,f;d;a b;srs wjia;d y;frys jQ udkisl frda.Ska" kS;sh bosrsfhaoS wirk jk nj meyeos,sh' tfy;a miqj tu mgq iSudj ìoS f.dia l%shdfõ iajndjh ms,sno hï wjfndaohla ;snqko tu l%shdfõ idjoHnj wjfndao lr.; fkdyels jQ ^fofjks wjia;dfõ& Wu;= jrolrejkago rÌkh ysñ úh'
1842 ue.afkdagka kvqj;a2 iu. bx.%sis kS;sh úiska Wïu;a;l nj ms,sno kej; idlÉcd lrñka ksIaÑ;d¾;hlg meñksks' veksfh,a ue.afkdagka keue;a;d úiska tjlg ì%;dkHh w.ue;sf.a fm!oa.,sl f,alïjrhdj fjä;nd .d;kh lrk ,os' fuh w.ue;s-.d;k ;e;l wjdikdjka; m%;sm,hla jQ w;r Bg fya;=j jQfha rch" fmd,Sish" frdaudkq lf;da,sl m,a,sh iy fgdarsjreka úiska ;udg ysxid mSvd lr;ehs hk jeros úIajdihls' fuu is;sú,a, ksid Tyqg kskao fkdhEu" ysiroh iy udkisl wd;;sh mej;sks' l%shdfõ iajndjh oekisáfhao hk mrSÌkh mukla i,ld n,k úg ue.afkdagka j.lSug hg;a jk kuq;a Tyqj jrog fmd,njk ,o ufkda frda.h úiska l%shdfõ jroldrSnj oek.ekSfï wjfndao Ila;sh m¨ÿ lr;snQ nj woslrkh ms,s.;af;a l%shdfõ idjoHnj oekisáfhao hk fojeks mrsÌkhla isÿlrñks' isysúl,;aj rÌkh wod, lrñka fuysoS woslrkh ¶ jQos;hd jeroslre kuq;a Tyq isysúl,;ajfhka fmf,kafkls ^"guilty but mentally ill" &¶ hk úfIaI ;Skaÿj fok ,os' tys oelafjk mrsos lsishï mqoa.,fhl= idjoH ls%hdjla lrk wjia;dfõoS udkisl frda.hla ksid yg.;a nqoaos úlD;s;djhla fya;+fjka ls%hdfõ iajndjh iy .=kdx. fyda tu ls%hdj jeros tlla nj fyda fkdoek tu l%shdj l,d kï Tyqg tu idjoH l%shdfjys,d j.lSu fkdmejrsh hq;+ nj lshfõ'ta wkqj rÌkh wod, lsrSu ioyd ksh;ju by; mrSÌk folu i,ld ne,sh hq;= w;r bka tlla fyda idokh l, hq;+ úh' óg m%;smlaI m%n, ;¾lh jQfha hful=g l%shdfõ iajndjh wjfndao lr.ekSug yels ;rï isysnqoAoshla ;sfí kï idjoHnjo oek.; yels njhs 1' fuu ;¾lh w¾,a f‘ria kvqfõoS 2 u;+úh' tfy;a wmg fuysoS fldlan¾ka ue.afkdagka kvqfõoS ÿka ms,s;=rg tl. úhyelsh' tkï ¶ w¾o jIfhkao isysúl,;ajh mej;sh yels w;r ta u.ska iodpdr nqoaosh w¾o jIfhka fyda mQ¾k jIfhka fyda úlD;s úh yelsh ¶' tkhska w¾o isysúl, udkisl wdndos;hkao rÌkhg we;=,ajk nj mejish yel' ue.afkdagka rS;sfha oelafjk ls%hdfõ iajndjh iy .=kdx. (Nature and Quality) hk moj, wre; msrcq t' fldaäh¾ ys oelafjk mrsos tu moj,ska oelajkqfha hï ls%hdjl fn!;sl iajndjh ñi ufkdauh fyda kS;suh .=kdx.hla fkdfõ'
ó,. .eg¨j jQfha l%shdfõ idjoHnj hkq l=ulao hkakhs' 1800oS miso ¨ yeâ‘S,aâ kvqjg 3 wkqj kï" idjoHnj fkdoekSu hkafkys wre; kS;s úfrdaoSnj fkdoekSug iSud fkdl,yelsh hk woyi u;=fjhs' tysoS rdcfødayh kue;s jrog yiqùug ;udg wjIH hehs mjiñkau f;jeks fcdaa¾cA rcqg fjä ;enQ pQos;hdj" woslrkh úiska ksoyia lf,a" Tyq l%shdfõ kS;súfrdaoSnj oek isáho Wu;nj fya;=fjka" wod, l%shdfõ wk¾;h iy wmrdoldrS iajndjh ^fyj;a idjoHnj& jgyd .ekSfï wjfndao Ila;shla Tyqg fkd;snqkq nj mjiñ;s' ;udj úkdI lr.ekSfï wns,dIh iys; frda.S njlska Tyq fm,sks' fuh kS;sh úiska i,ld ne¨ b;d iQÌu ;;ajhls' l%shdjl kS;s úfrdaoS nj okafka kï tu l%shdj jrola nj wjfndao lr.ekSfï yelshdjla wksjd¾fhkau ;sfnk nj idudkH u;hhs' tfy;a idjoHnj fkdoekSu hk mofhka kS;s úfrdaoSnj fyda idro¾u úfrdaoSnj fkdoekSu hk wjiA;djkag jvd b;d mq¨,a wre;l udkisl fkdyelshdjla .fõIkh lrhs 4' tfy;a wreu mqÿu f,i bx.%Sis woslrkh miqld,Skj fkdu. hk nj fmfka' ¶jeros nj¶ hkak ¶kS;s úfrdaoS¶ hkakg iudk hehs rcq t' fldaäh¾ kvqfõoS mejisks' ;u frda.SSA ìrsof.a ÿlals; nj wjika lsrSfï hym;a is;ska hq;=j fT!Io jeä ud;%djla oS wehj .d;kh l, ieñfhl= ms,sno rcq t' úkav,a kvqjo 5 Bg iudk ;Skaÿjl msysgk ,oS' jeros nj hkak mqoa.,dkqrEm wdl,am u; fyda idudcshj i,lk idro¾u fyda fjk;a wd.ñl lrekq u; ;Srkh l, fkdyels nj ms,s.; yels lrekls' tfy;a tu wjq, ksrjq,a lsrSug we;s úiÿu ffk;sl ;;ajh oekisáfhao hkak ms,sno ks¾kdhlh fkdfõ' túg l%shdfõ iajndjho tys kS;s úfrdaoSnj yd idro¾u úfrdaoSnjo okakd kuqÿ tu l%shdj jeros hehs fkdyef.k ;;ajfha udkisl frda.Ska rlaIkfhka msysgla fkd,nhs úkav,a kvqfõoS mjd pQos;hd tnÿ udkisl wdndohlak fmÿk nj mejisks 1'tfy;a ,xld kS;sh Wla; udkisl frda.Skao wdj¾kh lrk" mq¨,a wref;ys msysgk w;r ¶wfma kS;sh fï wjia;dfõoS bx.%Sis kS;shg tlfy,d úreoao wdl,amhla wkq.ukh lrk nj¶ lsjyels hehs uydpd¾h cS't,a'mSrsia 2 mjihs' ta wkq j bx.%Sis kS;shg jvd wm kS;sfhka fndfyda udkisl wdndos;hka msrsila rlaIkfha msysg ,nhs'
mQ¾fjdala; ;=kafjks wjia;dfõ 3 Wu;= ;;ajh i,lk l,ayso w¾o isysúl,njla m%ldI fjhs' wmrdohla hym;a fohla f,i i,lkafka kï tys wre; by; ioyka l, mrsosu l%shfõ idjoHnj fkdoekSuhs' iqlaks Idfuka 4 kvqjg wkqj ú;a;sldrsh úiska ñksfil= uerefõ ;udg wrla.;a hlaIhskaf.a wk mrsos nj mejisks' foajd rdï 5' kvqjg wkqj ;u mq;=f.a urkhg miqj úlD; f,i yeiqrekq iy ksos fkd,o msfhl= lsis fya;=jla fkdue;sj ;u ìrsoj iy oshkshj urkhg m;alrk ,os' ue.afkdagka rS;shg wkqj wod, Wu;= udhdj u.ska ìysjk l%shdj mshú f,dalfhaoS kS;shdkql+, jkafka kï mukla pqos;hdg rÌkh ie,fihs' tkï Wmyghd ;udj .d;kh lsrSug isáfhah hk Wu;= udhdj ksid wd;audrÌdfõ wì,dIfhka Tyqj uerefõ kï pqos;hd ksoyia jk w;r ;udg l, ydkshla ioyd m,s.; hq;=h hh udhdfjka tu wmrdoh lf,a kï rÌkh fkd,efí' tfy;a fuu l=uk wjia;djloS jqjo pqos;hdj jrog fmd,Uk ,o fya;=j frda.S ukila kï Bg rÌkh iemhSu idodrkh' ,xld kS;sfhaoS úuikafka fuu Wu;= udhdj u.ska flf;la ÿrg ls%hdfõ iajndjh yd idjoHnj ms,sno wjfndaoh m¨ÿlr ;sfío hkakhs' ta wkqj ,xld kS;shg iudk bkaoSh kS;sh weiqfrys by; foajd rdï wdoS kvq j,oS rÌkh iemhsks' tkhska fndfyda udkisl wdndos;hka ,xld kS;sfhka wdj¾kh jk nj ;jÿrg;a mejish yel'
tfy;a .eg¨j jkafka wd.ula weoySu ksid fyda u;aøjh" fT!Io mdúÑh ksid fyda iafjÉpdfjkao iafjÉpd rys;jo we;sjk Wu;= udhdjka rÌkhg we;=,;a jkafkao hkakhs' ,xld okav kS;s ix.%yh wkqj jH;sf¾lhla f,i îu;alu fjku j.ka;s hgf;a olajd we;s neúka 6 isysúl,;aj rÌkhg tu ;;ajh wod, fkdùfï .egÿjla ke;' tfy;a j.ka;shla f,i 77 j.ka;sh yqol,d fldg .;fyd;a Wla; wvqj mj;sk njo wu;l fkdl, yel' wfkla w;g wd.ñl weoySï ms,sno úuikafka kï j¾;udkfhaoS iuyr wd.ñl l,a,sj, idudcslhka úiska msgia;r mqoa.,hka iy ;ukaf.au tlsfkld .d;kh lr.ksñka miqj iduqyslj osúkid.kakd wjiA;d nyq,j jd¾;d fjhs' fujka wmrdolrejka ;=, ;u l%shdfõ iajndjh iy idjoHnj ms,no oekSuo fndfyda jIfhka fyda mj;sk ksid rÌkhg fhoSugo fkdyel' tfy;a lrekq .eUqrg úuiSfuka fmkS hkafka fujka mqoa.,hka oS¾.ld,Sk jIfhka iajndjfhkau udkisl W!k;djkaf.ka iy wiykfhka fm,su fya;= fldg wd.ñl l,a,s j,g neÿkq nj;a tajdfha úlD;slr udkisl wnHdi lsrSu fya;= fldg lsishï ufkda úlD;shla yg.;a nj;a h' ^ukqIh .d;k mkf;a ¶W!k fyda úlD;s udkisl ixj¾okhla¶hk mo ;=, fï ms,sno lsishï cdhdjla ú.%y fjhs'&' fuu úlD;sh" ukqIH.d;k Wïudoh (Homicide Mania) jeks frda.S wjia;djla olajd oS¾. úhyel' ;jo iafjÉpdfjka u;ameka .ekSu ksid we;sjk Wu;= njg jvd iafjÉpdfjka wd.ï woyd we;sjk Wu;= njg idkqlïmdjla oelaúh yelafla wod, mqoa.,hska tnÿ weoySul wdksIxI fkdoek isáfï bvlv jeä neúks' u;ameka" u;aøjh u.ska we;s lrk m%;sm, j,g jvd tnÿ weoySul m%;sm," ksh;ju os.=ld,Sk" woanQ; iy ixlS¾k fjhs' tu ksid isoaosfha fya;=m, ino;dj .eUqrg úuiSfuka miq funÿ mqoa.,hskag o j.lSu ySk lsrSfï ixl,amh hgf;a w¾o rÌkhla^ovqjï ,sys,a lsrSula& imhkafka kï uekjehs m%ldI l, yelsh'
mq¾fjdala; úhyelshd w;rska isjqjekak jk isysúl,;ajh iys; iajHxl%sh;ajh hkq Wu;= nj ksid ;ud lrk l%shdj ;udf.a wjfndaod;aul md,kfhka iy iuyrúg oekSfuka mjd f;drj hdka;%slj isÿùuhs' kskafoka weúoSu fyda óueiafudrfhka fm,Su wdoS wjia;d isysúl,;ajh rys; iajHxl%sh;ajh jk w;r fuysoS wmrdo iïmdol od;=jla bgqfkdùu u; ,xld kS;sh u.ska pqos;fhl=g ksoyi fokq we;' isysúl,;ajh iys; iajHxl%sh;ajhla ;+, mq¾k rÌkho ysñjkq we;' bx.%Sis kS;sfhao fuys,d rÌkh iemhQ wjia;d f,i' kskafoka ;u orejdj cfka,fhka úisl, ujla ms,sno tia;¾ .%s.aia kvqj 1 iy if;l=g myrfok ye.Sfuka ;u ,orejdg myroS urk ,o msfhl= ms,sno ihsuka ‘%i¾ kvqj2 ksoiqka fldg oelaúh yel' tfy;a ú;a;sjdplfha idok ndrh pqos;hd fj;u mjrd ;sîu ms,snoj i;=gq úh fkdyel 'jro lrk wjia;dfõ oS ;ud ksodisá nj lshk pqos;fhl=g jvd tu wjia;dfõoS Wu;=j isá nj mjik pqos;fhl=g megfjk idok ndrh wiudk jk w;ru nrm;, fjhs' fuu wnsfhda.h iajHxl%Sh;ajhg mukla fkdj rÌkh ms,sno ish¨ ú;a;sjdplhkago wod, jkakls' chj¾ok 3" pkaøfialr 4wdoS kvq lsysmhloSu rÌkh iemhSug woslrkh miqng jQfha tfyhsks' fuu ndolho fkdfõkï isysúl,;aj iajHxl%S;ajh iys; udkisl wdndos;hka uq¨ukskau mdfya rÌkhg we;=,;a fkdùug fya;=jla ke;s nj fmfka'
miafjks úhyelshd wjia;dj5 jk fkdje,elaúhyels wfõ.ldrs ;;ajh kS;s moao;s foflysoSu fndfyda m%IakldrS fjhs' gDD 6" fldIa 7" ‘,efj,a 8 iy fidavuka9 hk kvq j,oS bx.%Sis woslrkh úiska fkdje,elaúhyels wdfõ. fjkqfjka rÌkh oSu os.ska os.gu m%;slafIam flrsks' ndkaia ksu,r;ak t' rch10 kvqj ;=,o Ìksl wdfõ.h ms,sno ú;a;sjdplh m%;sfÌam úh' ulaksido h;a fuu ;;ajh" l%shdfõ iajndjh fyda idjoHnj ms,sno wjfndaoh wysñù hdfï m%;sm,hla fkdj tu wjfndaoh mj;soaoSu l%shdj fkdlr isáfï md,kh iy wosIagdkh ÿn,ùfï m%;súmdlhls' kS;shg wod, jk udkisl fkdyelshd ;%S;ajhg meyeos,sju iajHx md,kfha fkdyelshdj we;=,;a fkdfõ' tfy;a ì%;dkH udkisl wdfrda.hId,d ffjoH ks,odrSkaf.a ix.uh 1864 iïu; l, fhdackdj11" ì%;dkH ffjoh ix.uh 1923 weÜlska fldñiug ÿka idÌs12" .j¾ia fldñifï Wmfoia13 wdosh u.ska oshqkq ufkda ffjoH úoHdjg wkqj kS;sho fuys,d ixj¾oh ùfï wjIH;dj fmkajdfok ,os' fkdje,elaúh yels wdfõ.hka" 1'whym;a IsÌkh" 2'oeâ;r wjIH;dj" 3'udkisl W!k;djhla iy 4' udkisl frda.hla jIfhka isjqwdldr fya;=u; we;sjk nj udf.a ye.Suhs' fuys m,uq fya;=jg lsisfia;au iudj oshfkdyel' oeâ;r wjIH;dj meyeos,s lrk rdï iqkaorodia kvqfjys14 pQos;hd úiska ìrsh yd orejd urkq ,enqfõ wdydr iy weÿï ys.h ksid we;s jQ mSvdj bjish fkdyels jQ úghs' fuh idkqlïms; ;;ajhla jqj;a Bgo iudj osh fkdyelafla tu.ska kS;sfha isÿre we;s úhyels neúkS' ta wkqj m,uq iy fojk fya;+kag yiqjk wmrdolrejka j.lSug hg;a l, hq;=h' tfy;a kq;k ufkdaúoHdj u.ska fidrlïlsrSu ms,sno fkdje,elaúh yels wdfõ.h (Kleptomania) wdoS jq frda.S ;;ajhka mj;sk nj idokh lr we;s w;r1 ue.afkdgka kvqfõoS mjd fldlan¾ka úiska mejiqfka ;ud lrk wmrdoh fyda ;u ufkda ú;¾lh md,kh lr.; fkdyels ld,lkaks frda.shd ifodaIS hehs ie,lSug iodpdruh bvla ke;s¶2 njhs' udkisl W!k;djla u; we;sjk wdfõ. fkdje,elaúh yelshehs ia;srj mejish fkdyels ksid fojk fya;=jg yiqjk whg wjia;dms; idol úuiSfuka miq w¾o rÌkhla^tkï ovqjï ,sys,a lsrSula& oSu WÑ;h' tfy;a Wmam;a;s.; lrekloS mqoa.,fhl= ienúkau wirk ksid Wmam;a;suh udkisl W!k;djhloS iy isjqjk fya;=fjka we;sjk fkdje,elaúh yels wdfõ. ioyd mQ¾k rÌkh ie,iSu idodrk hehs ;¾l l, yelsh'
boska Wmhqla; ish¨ lrekq weiqfrys,d ¶isysúl,;ajfha rÌkh" wmrdo j.lSug hg;ajk" udkisl wdndohkaf.ka fmf,k iEu mqoa.,fhl=u wdj¾kh lsrSug yels ;rï mq¨,a jQjla fkdfõh¶ hk u;hg mS,s;=rl=;a tys,d bx.%sis kS;sh iy ,xld kS;sh ixj¾okh úh hq;= wjia;d lSmhl=;a ixIsma;j kej; ioyka l,yelsh' uq,sl jIfhka i,lk l, mq¾k rÌkhg yiqúh hq;= udkisl wdndos;hka fndfyda fofkl=u mdfya tlaflda mj;sk kS;shg we;=,;a jk w;r ke;skï tfia we;=,;a jk mrsos kS;sh w¾;ksrEmkh l,yels ;;ajhl mj;S ^úksiqrejka úiska kS;sh mq¨,aj w¾;ksrEmkh fkdlsrSu tu úksiqrejkaf.a wvqjla ñi kS;sfha wvqjla fkdfõ' tfia rÌkhg yiqfkdjk mq¾fjdala;j iúia;r jQ^yosis wdfõ. ms,sno& wfkl=;a udkisl wdndos;hka fjkqfjka mj;sk mQ¾k rÌkh mq¨,a fkdl, hq;= w;r w¾o rÌkhla fhoSug yelsjk fia ¶ySk jQ j.lSfï ixl,amh¶ (Diminished responsibility) ,xld kS;shg we;=,;a lsrSu iqÿiq fjhs' bx.%Sis kS;sfhao ukqIh .d;khg mukla iSud jQ tu ixl,amh wfkl=;a jeros ioydo oS¾. lsrSu iqÿiqh' fuysoS wjIH kï ,xld kS;sfha mj;sk j.ka;Skau mq¨,aj w¾; kSrEmkh lsrSug yelsjk fia úfíokhkaf.ka iy iúia;rhkaf.ka f;drj kej; ks¾udkh l,yelsh' ksoiqka f,i ¶isysúl,nj¶ hk mofhka oekg;a wm kS;shg ,eî we;s mq¨,a nj oelaúh yels w;r Mental Abnormality hk moh ndú;d lsrSu ms,snoj wjodkh fhduqúh hq;=h' udkisl jhdl+,;ajh (Mental Disorder) hk IS¾Ifhka jQ nqÜ,¾ jd¾;djo3 bx.%Sis kS;shg b;d m,odhS u.fmkaùula lrk kuqÿ tjekkla yqfola u.fmkakqï m;%sldjla f,i ñi j.ka;suh m%;sixialrkhlA olajd oS¾. fkdúh hq;= nj uf.a ye.Suhs' nqÜ,¾ jd¾;dj ;=, udkisl jhdl+,;ajh hkak IS¾I 10 la hgf;a b;d oS¾.j olajk w;r tjeks ixlS¾k ks¾jpk mk;lg we;=,aùfuka isÿjkafka wjia;dfkdaÑ;j ls%hdlsrSug úksiqrefjl=g we;s bv iSudùuhs' fuu rlaIkh ms4' ^tfy;a idudkH wmrdo kvqúodk l%shdj,shg wkqj kï pqos;hdf.a j.lSu" meñks,s mlaIh úiska idodrk ielhlska f;drj Tmamq l,hq;= fjhs' & fï ksid kvqj u; iq¨ ielhla cks; lsrSfuka ksoyiaùug we;s yelshdj wfydais ú isysúl,;ajh ms,sno jh;sf¾lfha msysg fidhkakd úiska jeä lghq;a;la l, hq;= fjhs' fï ksid ,xld kS;sfha pqos;hd u; megfjk j.lSï ndrh ,sys,a lsrSuo jeo.;a fõ' tys,d idlaIs wd{d mkf;ys 105 jeks j.ka;sj, iqÿiq ixfIdaok l,yelsh' kQ;k ufkdaúoHdfõ oshqkqj Wlyd .ekSug yelsjk mrsos ffjoH idÌs j,go jeä bvla iemhSu ldf,daú;h' Wu;= nj ksid wod, wmrdoh kej; kej; isÿfj;ehs iel isf;k yeuúgu pqos;hd mrsmQ¾kj ksoyia fkdlr" udkisl m%;sl¾u ,ndoSug bv ie,fik mrsos ¶jeroslre jk kuq;a isysúl,;ajfhka fmf,kafklS ¶ hk úfIaI ;Skaÿj fhoSuo jeo.;a fõ' tys,d í%;dkHfha Criminal Procedure(Insanity and Unfitness to Plead)Act 1991 wdo¾I lr.ksñka wmf.a wmrdo kvqúodk ix.%yho ixj¾okh l,yelsh
Dostları ilə paylaş: |