Ma’lumotlar bazasini rejalashtirish, loyihalashlash va administratorlash

Ma’lumotlar bazasini rejalashtirish, loyihalash va administratorlash. Ma’lumotlar bazasini normallashtirish. Normal formalar.

• Ma'lumotlar bazasini loyihalash tushunchalari: MB ning hayot sikli
• Ma'lumotlar bazasini loyihalashni rejalashtirish
• Normal formalar

03.11.2023
Ma’ruzachi: S.Zokirov, f.-m.f. PhD
Maqsad MB
ni tanlash
MB ni loyihalash jarayonini rejalashtirish
Tizimga qo’yiladigan talablarni aniqlash
Qo’llash
Axborot bilan to’ldirish
Testlash
Foydalanish va qo’llab quvvatlash
Foydalanuvchilar talablarni aniqlash va tahlil qilish
MB ni loyihalash
Dasturiy ta’minot yaratish
MB NING HAYOT SIKLI
Ish xajmi
Resurs xajmi
Loyiha qiymati
Ma'lumotlar bazasini loyihalashni rejalashtirish
Texnologik imkoniyatlarni
Operatsion imkoniyatlar
Iqtisodiy samaradorlik
Ma'lumotlar bazasini loyihalashni rejalashtirish
turli bo'limlar o'rtasida ma'lumotlarni almashishning maqsadga muvofiqligi;
ma'lumotlar bazasi tizimini joriy qilish bilan bog'liq risk miqdori;
yaratiladigan ilovalarni qo’llashdan kutilayotgan foyda;
yaratilgan ma'lumotlar bazasining o’z-o’zini qoplash muddati;
tashkilotning uzoq muddatli rejalarini amalga oshirishga ta'siri.
Ma'lumotlar bazasini loyihalashni rejalashtirish

• - ma'lumotlar bazasini qo'llash xajmini aniqlash;
• - uning foydalanuvchilari tarkibini aniqlash
• - qo'llash sohalarini aniqlash.

Tizim talablarini aniqlash

• - ma'lumotlar bazasi maqsadlarini tanlash;
• - kompaniyaning turli bo'limlari va menejerlarining axborotga bo'lgan ehtiyojlarini aniqlashtirish
• - apparat va dasturiy ta'minot talablarini tanlash.

Talablarni aniqlash quyidagilarni o'z ichiga oladi:
Tizimga qo’yiladigan talablarni aniqlash
Foydalanuvchilar talablarni aniqlash va tahlil qilish
Ushbu bosqichda muhim moddiy ob'ektlar harakatining modelini yaratish va hujjat aylanishi jarayonini aniqlashtirish kerak. Har bir hujjat uchun foydalanish chastotasini belgilash, tanlangan funksiyalarni bajarish uchun zarur bo'lgan ma'lumotlarni aniqlash kerak (mavjud va rejalashtirilgan hujjatlarni tahlil qilish orqali, ma'lumotlarning har bir elementi qanday olinganligini, kim tomonidan olinganligini, qayerda ekanligini aniqlash.)
Ilova va foydalanuvchilar guruhini qo'llashning har bir muhim sohasi bo'yicha to'plangan ma'lumotlar quyidagi tarkibiy qismlarni o'z ichiga olishi kerak:

• manba va yaratilgan hujjatlar;
• amalga oshirilayotgan operatsiyalarning tafsilotlari
• va ularga qo'yiladigan talablar ro'yxati.

Ushbu bosqichda to'plangan ma'lumotlarning rasmiylashtirilishi talablarni spetsifikatsiya qilish texnikasi yordamida kuchaytirilishi mumkin. Masalan, strukturaviy tahlil va loyihalash texnologiyasi, ma'lumotlar oqimi diagrammasi va “kirish-jarayon-chiqish” grafiklari.

MB ni loyihalash

• bu foydalanishning har qanday jismoniy jihatlaridan qatʼiy nazar, foydalaniladigan maʼlumotlarning modelini yaratish jarayonidir. Ushbu ma'lumotlar modeli foydalanuvchi talablari spetsifikatsiyalarida qayd etilgan ma'lumotlar asosida yaratilgan.

MB kontseptual loyihalash

• qo'llaniladigan ma'lumotlar bazasidan va jismoniy amalga oshirishning boshqa shartlaridan qat'i nazar, mavjud ma'lumotlar modellari asosida axborot modelini qurish jarayoni.

MB mantiqiy loyihalash

• ikkilamchi saqlash qurilmalarida ma'lumotlar bazasini amalga oshirish tavsifini tayyorlash jarayoni; Bu bosqichda asosiy aloqalar, maʼlumotlarga samarali kirishni taʼminlash uchun moʻljallangan fayllar va indekslarning tashkil etilishi hamda yaxlitlik bilan bogʻliq har qanday cheklovlar va himoyalar koʻrib chiqiladi.

MB fizik loyihalash
MB ni loyihalash
global mantiqiy ma'lumotlar modelida taqdim etilgan ma'lumotlar asosida relyatsion jadvallar to'plamining tavsifini va ular uchun cheklovlarni yaratish;
ma'lumotlarni saqlashning aniq tuzilmalarini va ularga kirish usullarini belgilash, ma'lumotlar bazasi tizimining optimal ishlashini ta'minlash;
yaratilayotgan tizim uchun xavfsizlik vositalarini ishlab chiqish.
MB fizik loyihalash
Dasturiy ta’minot yaratish
Ma'lumotlar bazasi tizimini loyihalash bilan parallel ravishda ilovalarni ishlab chiqish amalga oshiriladi. Ushbu jarayonning asosiy komponentlari tranzaksiya va foydalanuvchi interfeysi dizaynidir.
Tranzaksiyalar ba'zi real dunyo voqealarini ifodalaydi. Tranzaksiya bir nechta operatsiyalardan iborat bo'lishi mumkin, lekin foydalanuvchi nuqtai nazaridan, bu operatsiyalar ma'lumotlar bazasini bir holatdan ikkinchisiga o'tkazadigan yagona butunlikni ifodalaydi. Tranzaktsiyalarni amalga oshirish ma'lumotlar bazasi tranzaksiya davomida ma'lumotlar bazasiga kiritilgan o'zgarishlarning xavfsizligini va hatto muvaffaqiyatsiz bo'lgan taqdirda ham ma'lumotlar bazasining izchilligini ta'minlashga qodir ekanligiga asoslanadi.
Dasturiy ta’minot yaratish
mazmunli sarlavha;
aniq va tushunarli ko'rsatmalar;
maydonlarning mantiqiy asoslangan guruhlari va ketma-ketligi;
oyna yoki hisobot maydonining vizual jozibadorligi;
osongina tanib olinadigan maydon nomlari;
izchil terminologiya va qisqartmalar;
ranglardan muvofiqlashtirilgan foydalanish;
ma'lumotlarni kiritish maydonlarining makonini va chegaralarini vizual ravishda ajratib ko'rsatish;
kursorni harakatlantirishning qulay vositalari;
individual noto'g'ri belgilar va butun maydonlarni tuzatish vositalari;
noto'g'ri qiymatlarni kiritishda xato xabarlarini ko'rsatish vositalari; ixtiyoriy maydonlarni maxsus ajratib ko'rsatish;
maydonlarni tavsiflovchi tushuntirish xabarlarini ko'rsatish vositalari;
shaklni to'ldirish tugallanganligi haqidagi xabarni ko'rsatish vositalari.
Asosiy elementlar va ularning interfeys xususiyatlari:
Dasturiy ta’minot yaratish
Foydalanish va qo’llab quvvatlash
Testlash
Axborot bilan to’ldirish
Qo’llash