Mavzu : jahon iqtisodiyotining globashuvining afzalliklari

MAVZU : JAHON IQTISODIYOTINING GLOBASHUVINING AFZALLIKLARI.
REJA:
Kirish
Asosiy qism
1. Iqtisodiyotni globallashuvi
2. Globalizatsiyaning afzalliklari, globalizatsiyaning kamchiliklari
3. Tashqi savdo munosabatlarni tartibga solishning huquqiy asoslari
Xulosa
Foydanilgan adabiyotlar ro’yhati:


KIRISH


Mavzuning dolzarbligi. Iqtisodiyotning globallashuvida bozor iqtisodiyoti iqtisodiy liberalizm, yaʼni erkinlik, mulkiy erkinlik va xoʻjalik yuritish erkinligiga asoslanadi. «Mehnat bozori rivojlanishining darajasi va bozorda ishtirok etuvchi kuchlar: tadbirkorlar, mehnatkashlar va davlat o’rtasida ma’lum davrda erishilgan manfaatlar balansini aks ettiruvchi ijtimoiy munosabatlar tizimi sifatida vujudga kelgan». Ba’zi bir tadqiqotchilar mehnat bozorini ish haqi va daromadlarning erkin harakati orqali mehnatga talabni va ishchi kuchi taklifini o’zini-o’zi tartibga soluvchi mexanizm sifatida talqin qiladilar. Boshqa tadqiqotchilarning fikricha, mehnat bozori ish beruvchilar va yollanib ishlashni xohlovchilarni bevosita kelishuvi orqali talab va taklifni qanoatlantirish uchun sharoitlar yaratadi va ishchi kuchini xarid qilish-sotish jarayonlarini bevosita tartibga solmaydi.
Hozirgi vaqtda o’tish davri iqtisodiyotining oldiga turgan dolzarb muammolardan biri mehnat bozorini shakllantirish va samarali rivojlantirishdir. Tadqiqotchi V.A.Pavlenkov takidlaydiki, bozor iqtisodiyotida mehnat bozori yollanib ishlashga qodir kishilarning barchasini: ham yollanma mehnat bilan band bo’lganlar, ham band bo’lmaganlarni qamrab oladi. A.A.Nikiforova esa boshqa umumiy ta’rifni taklif etadi:
I.S.Maslovaning ta’rifi bo’yicha «mehnat bozori-bu o’suvchi tizim, unda mulkchilik sub’yektlari ishchi joylari va ishchi kuchi takliflari, xodimga va «yollanma ishga talab hajmi, tarkibi va nisbatini shakllantirib, ishlab chiqarish omillari (mehnat vositalari va ishchi kuchi)ga o’zaro ta’sir etadi.»
Oʻzbekiston Respublikasini 2017-2021-yillarda rivojlantirishning beshta ustuvor yoʻnalishi boʻyicha Harakatlar strategiyasining bosqichma-bosqich amalga oshirilishi, iqtisodiyot sohalarini jadal rivojlantirish va modernizatsiya qilish boʻyicha qabul qilingan choralar joriy yil uchun belgilangan makroiqtisodiy koʻrsatkichlarning bajarilishini taʼminlab berayotgani taʼkidlandi. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti SH.M.Mirziyoyev tomonidan 2018 - yilga “Faol tadbirkorlik, innovatsion gʻoyalar va texnologiyalarni qoʻllab-quvvatlash yili” deb nom berilib, Davlat dasturi doirasida 21 trillion soʻm va 1 milliard dollarga teng 76 mingta loyihani amalga oshirilgani iqtisodiyotni rivojlantirishdagi koʻrilgan chora tadbirlarning natijasi ekanligi tasdiqlab oʻtildi.
Mamlakat iqtisodiy oʻsish surʼatlari qatorida yakuniga yetgan 2018-yil mamlakat iqtisodiyotining qon tomiri hisoblanuvchi temir yoʻl transporti tarmogʻi uchun salmoqli yil boʻldi. Jumladan, oʻtgan 2018-yil davomida temir yoʻl stansiyalaridan 94.8 mln. tonna yuk ortilib oʻz manziliga yetkazilgan. Shuningdek, yoʻlovchi tashish borasida ham yaxshi natijalarga erishilib, belgilangan reja 104,6 foizga bajarilgan. Tarmoqda eksport xizmatlariga alohida eʼtibor qaratilib, oʻtgan 2018-yilda yuk tashish aylanmasi 22.9 mlrd, tonna-km.ni, yoʻlovchi tashish aylanmasi 4329 km.ni tashkil qildi.