Mavzu: buxoro talimi va dor ush shifo faoliyati haqida Reja

Mavzu: buxoro talimi va dor ush shifo faoliyati haqida


Reja:

1. 
   Buxoro amirlik davrida
   
2. 
   Amirlikdagi madaniy hayot
   
3. 
   Ashtarxoniylar (Joniylar) hukmronligi davrid
   

4. Amir Temur davrida ilm-fa dor-ushi shifo

Buxoro amirlik davrida [tahrir]

Amir Haydar hukmronlik qilgan davrda Buxoroda ilm-fan, xususan, tarix va islom ilmlari rivojlangan. Haydar madrasalarda tahsil olib borish uchun Istanbul, Kobul va boshqa shaharlardan koʻplab qoʻlyozma kitoblarni oldirgan. Uning oʻzi muntazam ravishda saboq bergan, madrasalarda dars oʻtgan. Haydar "al-Favoid al-alfiya" nomli fiqhning xanafiya mazhabiga oid asar ham yozgan. U hukmronligi davrida Buxoroda Chor minor va Xalifa Niyozqul madrasasi (1807), masjidlar, xonaqohlar, hammomlar qurilgan, Xalfa xudoydod majmuasi qurilishi davom ettirilgan. Buxoroda Haydar onasiga atab maxsus madrasa qurdirgan.
1807 yilda Buxoroda Turkman xalqining vakili Xalfa Niyozqul Chor minor madrasasini qurdirgan.
1815 yilda oʻzbeklarning Qoʻngʻirot urugʻidan boʻlgan tarixchi Ollo Murod Anna-boy oʻgʻli Buxorodagi Mir Arab madrasasida oʻzbek tilida "Tavarix-i guzida-yi nusrat-noma" asarining qisqartirilgan nusxasini tuzgan, unga tarixchilar Shayboniynoma deb nom bergan.^[23]
Oʻzbek tarixchisi Muhammad Yoqub "Gulshan al-Muluk" - "Qirol atirgullar bogʻi" tarixiy asarining muallifi boʻlgan. U 1824 yilda "Gulshan al-Muluk"ni yozishni boshladi va 1831 yilda tugatdi. Buxoro amirligining 1830 yilgacha boʻlgan siyosiy hayoti haqidagi maʻlumotlar katta qiziqish uygʻotadi.^[24]
Nasrullaxon tomonidan va uning davrida Buxoroda Qozi Hasanxoʻja, Olimjonboy, Eshoni Pir, Mirzo Ubayd, Modorixon, Ismoilxoʻja (1829) Aliy Choʻbin, Mirzo Abdulgʻaffor, Tojiddin madrasalari (1860) qurildi, Xalifa Xudoydod meʼmoriy majmuasining qurilishi yakunlandi (1855). Bu paytda tarixchi Muhammad Mirolim Buxoriy "Fathnomai sultoniy" ("Sulton fathnomasi") asarini yozgan. Keyinchalik mashhur alloma boʻlib yetishgan yosh Ahmad Donish Nasrullaxon nazariga tushib, saroyga xizmatga olingan. 18-asrning ikkinchi yarmi - 19-asrning boshlarida yashagan oʻzbek shoiri Sayqaliyning kitobi Buxoroda mashhur boʻlgan; u Buxoroda koʻp marta koʻchirilgan.

Buxoroning katta sinagogasi. 1901—1906-yillar
XX asrning boshlarida Buxoro shahrida buxorolik yahudiylar ixcham yashaydigan uch maxalla bor edi. Shuningdek, 8 dan 12 gacha sinagoga-ibodatxonalar mavjud edi. "Mahallai Kuxna" ("Qadimgi maxalla") maxallasi 14-15 asrlarda shakllangan. "Mahallai Amirobod" maxallasi (mahalla, amir tomonidan tartibga solingan") 18-asrda tashkil topgan. Uchinchi maxalla - "Mahallai Nau" ("Yangi maxalla") boʻlgan.