Medenî”; “şehirli, şehre ait, şehre özgü

İSLAM MEDENİYETİ TARİHİ
Medeniyet kelimesi, “bir yerde yerleşme, ikamet etme” anlamındaki “ مدنME-DE-NE” kökünden gelmektedir. Şehirleşme ile sıkı sıkıya bağlı olan medeniyet, aynı kökten gelen “Medine” kelimesi ile yakın alakalıdır. “Medenî”; “şehirli, şehre ait, şehre özgü”; “medeniyet” ise “şehirlilik, yerleşik hayat, iyi ve müreffeh yaşama” anlamlarına gelir. İslam medeniyetinin filizlendiği zeminin, muhitin, merkezin adı da şehir anlamındaki Medine’dir.

Medeniyet kelimesi Batı düşüncesindeki civilisation teriminin ifade ettiği anlamı karşılamak üzere Osmanlının son dönemlerinde (XIX. yy.) kullanılmıştır.

Türkçede ilk yerleşik hayata geçen Türk boyu olan Uygurlara atfen türetilen uygarlık kavramı da aynı anlamda kullanılmaktadır. Ayrıca başka bir görüşe göre de uygarlık kelimesi, “belli kurallara uyarak şehirde yaşayan halk” anlamına gelen Uygur’dan türemiştir.

Arapçada medeniyet kavramı için umrân ve hadare/hadaret kelimeleri kullanılmaktadır.

a. İlerleme, refah, mutluluk, bayındırlık, bayındırlaşma anlamına gelen umrân sosyo-politik durumu ve yapıyı ifade etmek üzere kullanılmıştır.