Merkezden kaçık Aynı hatta değil Layna alınmış

---

Layn'a Alma
Merkezden kaçık Aynı hatta değil Layna alınmış
Layn, İngilizce "line" kelimesinin okunduğu gibi Türkçe yazılmış halidir. "Line" çizgi demektir, 
motorun şanzıman çıkışındaki kaplininden pervaneye kadar olan kısımda tüm parçaların aynı çizgi 
üstünde olmasını açıklamak için kullanılır. Şaft bağlantılarının tek bir çizgi halinde olması gerekir 
ve bunlar tekne gövdesinde sabit olduğundan herhangi bir hasar görmedikçe bozulmazlar. Motor ise
titreşimleri engellemek için lastik takozlar üstünde tekne gövdesine bağlanır ve motor şaftına 
bağlantısının laynda olması gerekir. 
Layn'da olmayan bir sistem, titreşimlere, güç kaybına ve şaftın 
ve kovanın hasar görmesine neden olabilir. Şaft tekne gövdesine 
bağlı ve sabit olduğundan layna alma işlemi motoru takozları 
üzerinde hareket ettirerek yapılır. Akıldan çıkarılmaması 
gereken şaft metali ne olursa olsun yataya yakın durduğundan 
yer çekimi ile kendiliğinden aşağı doğru sarkacaktır, Özellikle 
şaftın kovandan çıkıp motora ulaştığı kısım uzunsa sarkmayı 
dikkate alarak gerekli düzeltme yapılmalıdır.
İşlemler:
Öncelikle motor takozları kontrol edilmelidir, Takozların 
yataklara bağlantılarının sağlıklı olması gerekir. Takoz lastikleri 
için biçilen ömür genelde 10 yıldır, süresini doldurmuş lastikler 
görevlerini yapamayacak hale gelmiştir. Her takoz motoru tek 
bir saplama üstünde altında ve üstünde bulunan somunlar ile 
taşır ve bu somunlar vasıtası ile motroun o kısmı yükseltilip 
alçaltılabilir. Herhangi bir şekilde takozların sorunlu olduğu 
düşünülüyorsa tüm takozlar yenileri ile değiştirilmelidir. Motor 
kulaklarının bağlı olduğu saplama üstündeki somun, saplamanın
bir kaç dişini dışarıda bırakacak kadar aşağıda olmalıdır, ayar 
sırasında somun aşırı yukarıda kalıyorsa takozu 
motoryataklarına bağlayan civatalar sökülmeli veya 
gevşetilmeli ve altına şim koyulmalıdır. Öncelikle motor 
kulaklarının üstündeki somunlar sökülerek ayar için hazırlık 
yapılmalıdır. 
Sıra kaplinin sökülmesine geldi. Kaplin civataları sökülerek kaplin şanzıman bağlantısı sökülür. 
Kaplinin iki parçası da pastan arınmış olmalıdır, gerekirse ince bir zımpara ile yüzeyler temizlenir 

---

ve kaplin ince bir yağ le yağlanır, ileride paslanmasını engellemek için boyanabilir, paslanma aşırı 
derecede ise kaplinin değiştirilmesi daha doğru olur. Kaplin ayrılmışken, şaft somununun sökülerek 
şaftın ayrılması, kama ve kama yuvalarının kontrol edilmesi gerekir. Somunların sökülmesi genelde 
zordur ve öyle olması gerekir, gevşek bir somun şaftın kapline tam oturmamasına ve tornistan 
manevrası sırasında yerinden çıkmasına neden olur. 
Layn kaçıklığı, şanzıman çıkışı ile 
şaftın aynı hizada olmaması veya 
birbirine açılı bakması şeklinde 
olabilir. Bu tür kaçıklıklar hem yatay 
hem düşey düzlemde ortaya çıkabilir. 
Genellikle bu kaçıklıklar motorun 
fabrikada düzgün takıldığını 
varsayarsak sadece motor 
kulaklarının yükseklikleri değiştirilerek sağlanabilir. İskele veya sancağa doğru motorun yerinin 
değiştirilmesi kulaklar üzerinde mümkün olamayacak kadar fazla ise motor kulaklarının yataklara 
bağlantı yerlerinin değiştirilmesi gerekebilir. 
Şaft kaplini şanzıman çıkışına öpüştürülür ve bu öpüşmede yüzeyler arasında boşluk olup olmadığı 
ve iki kaplinin aynı hat üzerinde olup olmadığı kontrol edilir. Boşluk olup olmadığı bir filer çakısı 
ile kontrol edilir ama amatör uygulamada nadiren kullanılan böyle bir alet genelde bulunmaz, bu 
nedenle boşlukların kontrolu için bir traş bıçağı (jilet) kullanılır. Bağlantının altı üst iskele ve 
sancağı araya filer veya traş bıçağı sokularak eşit olup olmadığı kontrol edilir. 
Motor kulaklarının altındaki somunların yüksekliği ile oynayarak ayarlama yapılır. Üstten 
bakıldığında şaft kaplini iskeleye veya sancağa kaçıksa, bir taraftaki ön ve arka motor kulakları tek 
taraflı olarak gevşetilrerk veya diğer taraftakiler sıkılarak kaplinlerin birbirini karşılaması 
sağlanabilir. Aradaki mesafe düzelmeyecek kadar fazla ise motor kulaklarının altına şim konabilir 
veya aşırı durumalarda motor takozlarının yerinin değiştirilmesi gerekebilir. 
Eğer traş bıçağı veya filer çakısı le yüzeyler arasınındaki mesafenin eşit olmadığı görülürse, motor 
ön veya arkadaki motor kulaklarının altlarındaki somunlar sıkılarak veya gevşetilerek eğimi 
değiştirilir.
Bu işlemler bir sıraya bağlı olarak yapılmaz, örneğin üst taraftaki boşluk daha fazla ise motorun ön 
tarafı kaldırılır veya şanzıman tarafı alçaltılır ama bu düzeltme motor tarafının şafta göre aşağı 
inmesine neden olabilir, bunu düzeltmek için tüm motor kulaklarının eşite yakın bir şekilde 
yükseltilmesi ile düzeltilir. Her ne kadar tamamen ölçüme bağlı ve geometrik gibi görünse de 
ayarlar insan gözü ile yapılır ve kısmen sanat sayılabilir. 
Layn'ın düzgünlüğü kontrol edilirken şaft el ile zaman zaman çevrilerek ölçülerin düzgün kaldığı 
kontrol edilir, şaftta bir eğrilik varsa veya kaplin bağlantısı eğri ise şaft çevrildiğinde ilk defada 
mükemmel görünen layn ayarının tamamen bozulduğu gözlenebilir. Bu koşullarda şaft ve kaplin 
sökülerek düzgünlükleri bir atölyede kontrol edilmelidir. 
Layn işlemi bittikten sonra bağlantı civataları takılarak sıkılır, civataların değişmesi gerekiyorsa sert
çelik civata kullanmaktan kaçınılmalıdır. Layn işlemi karada iken kabaca yapılabilir ama tekne suya
indikten 10 -15 gün sonra suda mutlaka kontrol edilmelidir veya işlem tamamen suda yapılmalıdır. 
Karada teknenin desteklenmesinde esnemeye bağlı olarak layn ayarları düzgün olarak yapılamaz.
Düzgün şekilde layna alınmış bir motor rahatsız edici titreşim yapmaz, merkezi doğru olduğundan 
şaftın kovana sürtünmesi ile oluşabilecek sesler engellenir ve şaftın aşınması önlenir. Aşırı layn 

---

kaçıklığı olan şaftlarda kırılma bile olasıdır. 
Layn işlemi tamamlanıp kaplin civataları iyice sıkıldıktan sonra, motor kulağını takozlara bağlayan 
saplamaların üstündeki somunlar da pulları takıldıktan sonra sıkılır. 
Layn ayarlarının her beş yılda bir kontrol edilmesi önerilir ve 10 yıl ara ile de motor takozlarının 
değiştirilmesi gerekir.
Ahmet Çelenoğlu