O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
TOSHKENT AMALIY FANLARUNIVERSITETI
O’qituvchi Husanova Dilrabo Botiralevna
O‘yin tarixi va nazariyasi.
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
TOSHKENT AMALIY FANLARUNIVERSITETI
Reja:

• Kirish;
• Asosiy tushunchalar;
• Harakatli o'yinlar tarixi;
• Harakatli o'yinlar nazariyasi;
• Harakatli o'yinlarning afzalliklari;
• Harakatli o'yinlarni tashkil etish tamoyillari;
• Harakatli o'yinlarga misollar

Kompyuterlar va gadjetlar kundalik hayotimizning tobora muhim qismiga aylanib borayotgan bugungi dunyoda Harakatli o'yinlar bolalar uchun jismoniy faollik va ijtimoiy o'zaro ta'sirning ajralmas qismiga aylanadi. Ular jismoniy salomatlik, ijtimoiy ko'nikmalar, ijodiy fikrlash va kichkintoylarning hissiy farovonligini rivojlantirishga yordam beradi.
Taqdimot davomida biz ushbu ta'lim sohasining evolyutsiyasini, Harakatli o'yinlar amaliyotini qo'llab-quvvatlovchi asosiy nazariy tushunchalarni va ularni kundalik ta'lim muhitiga integratsiya qilish usullarini ko'rib chiqamiz. Keling, Harakatli o'yinlar tarixidan boshlaylik va keyin asosiy nazariy tushunchalarga o'tamiz.
Kirish
Maktabgacha ta'limda Harakatli o'yinni aniqlash
Maktabgacha ta'limdagi Harakatli o'yinlar - bu bolalarning jismoniy va intellektual rivojlanishiga qaratilgan maxsus tashkil etilgan faoliyat. Ular turli xil jismoniy mashqlar, sport elementlari va bolalar o'rtasidagi hamkorlik va o'zaro ta'sir elementlarini o'z ichiga olishi mumkin. Harakatli o'yinlar nafaqat jismoniy rivojlanishga, balki bolalarning ijtimoiy, kognitiv va hissiy o'sishiga ham hissa qo'shadi.
Bolalar rivojlanishidagi jismoniy faoliyatning ahamiyati
Jismoniy faollik turli darajadagi bolalarning rivojlanishida asosiy rol o'ynaydi:
Jismoniy salomatlik: Harakatli o'yinlar mushaklarni kuchaytirishga, muvofiqlashtirish va moslashuvchanlikni yaxshilashga va bolalarning normal vaznini saqlashga yordam beradi.
Ijtimoiy ko'nikmalar: o'yinlar hamkorlik, muloqotni talab qiladi va bolalarga qoidalar va adolatni hurmat qilishni o'rgatadi.
Ijodiy fikrlash: o'yin davomida bolalar o'zlarining tasavvurlarini rivojlantirishlari, strategiyalarni o'ylab topishlari va muammolarni hal qilishlari mumkin.
Hissiy farovonlik: jismoniy faollik stressni kamaytirishga, kayfiyatni ko'tarishga va o'z-o'zini hurmat qilishni yaxshilashga yordam beradi.
Shuning uchun Harakatli o'yinlar bolalarning har tomonlama rivojlanishiga hissa qo'shadigan maktabgacha yoshdagi o'quv jarayonida muhim rol o'ynaydi.
Harakatli o'yinlar tarixi
Tarixiy kontekstni ko'rib chiqish
Harakatli o'yinlar tarixi boy va xilma-xildir. Qadim zamonlardan beri odamlar bolalar uchun jismoniy faoliyatning muhimligini bilishgan. Yunoniston va Rim kabi qadimgi tsivilizatsiyalarda yoshlarning jismoniy rivojlanishiga hissa qo'shadigan o'yinlar va sport tadbirlari mavjud edi.
Bolalar uchun jismoniy faoliyat yondashuvlarining evolyutsiyasi
Vaqt o'tishi bilan bolalar uchun jismoniy faoliyatga yondashuvlar rivojlandi. O'rta asrlarda va erta yangi davrda jismoniy tarbiya ko'pincha harbiy mashqlar bilan cheklangan. Biroq, 19-asrda o'qituvchilar va fiziologlar bolalarning rivojlanishida faol ishtirok eta boshladilar, ular o'yin faoliyati yaxshi jismoniy va psixologik rivojlanishga yordam beradi degan xulosaga kelishdi.
Quyidagi Slayd Harakatli o'yinlar ortidagi nazariy tushunchalar haqida batafsil ma'lumot beradi.
Harakatli o'yinlarning afzalliklari
Jismoniy salomatlikka ta'siri
Harakatli o'yinlar bolalarning jismoniy sog'lig'iga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Ular mushaklarni kuchaytirishga, muvofiqlashtirish va moslashuvchanlikni rivojlantirishga va normal vaznni saqlashga yordam beradi. Erta bolalik davrida muntazam jismoniy faollik ko'p yillar davomida sog'lom odatlarni shakllantirishga yordam beradi.
Harakatli o'yinlarning afzalliklari
Ijtimoiy va kognitiv ko'nikmalarni rivojlantirish
Harakatli o'yinlar bolalarning ijtimoiy ko'nikmalarini rivojlantirishga ham yordam beradi. O'yin davomida ular hamkorlik qilishni, baham ko'rishni, boshqa bolalarning qoidalari va his-tuyg'ularini hurmat qilishni o'rganadilar. Bundan tashqari, o'yinlar diqqatni jamlash, rejalashtirish va muammolarni hal qilish kabi kognitiv ko'nikmalarni rivojlantirishga yordam beradi.
Hissiy farovonlikni mustahkamlash
Jismoniy faollik bolalarga stress va salbiy his-tuyg'ularni engishga yordam beradi. O'yinlar kayfiyatni ko'tarishga, o'z-o'zini hurmat qilishni yaxshilashga va ijobiy xotiralarni yaratishga yordam beradi. Bolalarning hissiy farovonligi ularning umumiy rivojlanishiga muhim ta'sir ko'rsatadi.
Harakatli o'yinlarning ushbu afzalliklari ularni maktabgacha ta'limning muhim qismiga aylantiradi, bolalarning jismoniy, ijtimoiy va hissiy jihatdan har tomonlama rivojlanishiga yordam beradi.
Harakatli o'yinlarga misollar
O'yin "kulgili hayvon"
Tavsif: bolalar aylanada turishadi, har bir bola hayvonni tanlaydi va bu hayvonga xos harakatlarni o'ylab topadi. Uy egasining signaliga ko'ra, bolalar tanlangan hayvonlarga muvofiq harakat qilishni boshlaydilar (quyonlar kabi sakrash, qurtlar kabi emaklash, flamingolar kabi bir oyoqqa sakrash va boshqalar).
"To'plar va savatlar" o'yini
Tavsif: polga sochilgan ko'p rangli to'plar (to'plar) va ularni yig'ish uchun savatlar. Bolalar jamoalarga bo'lingan va cheklangan vaqt ichida o'z savatlariga to'p yig'ish uchun raqobatlashadilar. Ushbu o'yin vosita mahoratini, hamkorlikni va raqobatbardosh ruhni rivojlantiradi.
"Estafeta" o'yini
Tavsif: bolalar jamoalarga bo'lingan. Har bir jamoada bir qator vazifalar mavjud (masalan, to'siqlarni engib o'tish, oyoqlari orasida to'p bilan yugurish, og'zida qoshiq bilan yurish va boshqalar), ular estafeta shaklida navbatma-navbat bajaradilar. Birinchi bo'lib barcha vazifalarni bajargan jamoa g'alaba qozonadi.