Pyer Simon Laplas tərəfindən tətqiq edildiyinə görə onun adını daşıyır. Tənliyin yazı



Yüklə 51,55 Kb.
tarix18.05.2023
ölçüsü51,55 Kb.
#127140
növüYazı
Laplas tənliyi və Laplas operatoru


Laplas tənliyi və Laplas operatoru
Laplas tənliyi riyaziyyatda və fizikada ikitərtibli xüsusi törəməli diferensial tənlikdir. Xüsusiyyətləri ilk dəfə Pyer Simon Laplas tərəfindən tətqiq edildiyinə görə onun adını daşıyır. Tənliyin yazılışı aşağıdaki kimidir:

Burada Laplas operatoru, divergensiya operatoru, qradiyent operatoru və f(x, y, z) isə iki dəfə diferensiallana bilən həqiqi qiymətli funksiyadır. Belə ki, Laplas operatoru skalyar bir funksiyanı başqa skalyar funksiyaya inkas etdirir. Sağ tərəfdə h(x, y, z) funksiyası təyin olunarsa, onda Laplas tənliyi aşağıdaki kimi verilir:

Buna Puasson tənliyi, Laplas tənliyinin ümumiləşdirilməsi deyilir. Laplas və Poisson tənlikləri eliptik xüsusi törəməli diferensial tənliklərin ən sadə nümunələridir.
Laplas tənliyi, həmçiin Helmholtz tənliyinin xüsusi bir haldır. Laplas tənliyinin həllərinin ümumi nəzəriyyəsi potensial nəzəriyyə olaraq bilinir. Laplas tənliyinin həlli fizikanın bir çox sahələrində, xüsusən elektrostatikada, qravitasiya və maye dinamikasında mühüm əhəmiyyət daşıyan harmonik funksiyalardır. İstilik keçiriciliyinin öyrənilməsində Laplas tənliyi sabit vəziyyətli istilik tənliyidir. Ümumiyyətlə, Laplas tənliyi tarazlıq vəziyyətlərini və ya zamandan açıq şəkildə asılı olmayan vəziyyətləri təsvir edir.


Müxtəlif koordinat sistemində formaları
Karteziyan koordinant sistemində

Slindrik koordinat sistemində

Sferik koordinbat sistemində

Əyrixətli koordinat sistemində

Və ya

Yüklə 51,55 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin