Qadimgi Xitoy tangalari

Qadimgi Xitoy tangalari

Reja:

1.Bahorlar va kuzlar davrida Miloddan avvalgi 770–476 yillarda

2. Imperiyadan oldingi (miloddan avvalgi 770-220)

3. Erta davrdagi tangalar

Xitoy qadimda va o‘rta asrlarda. Tangalar birinchi bo‘lib Kichik Osiyoda paydo bo‘lganmi yoki Xitoyda? Qadimgi Xitoydagi ilk quyma tangalar: pichoq tangalar, belkurak – “bi” –tangalar, omoch ­– “bu” – tangalar va o‘rtasi kvadrat teshikli dumaloq tangalar. Tangalardagi yozuvlarning paydo bo‘lishi. Tangalar quyilgan joy, muomalada bo‘lgan hududlar va yangi seriyalarining qayd qilinishi. Xitoyda tanga birligi – “lyan”. Imperator Sin Shi Xuandi (mil.avv. 246–210- yy.) tomonidan o‘tkazilgan pul islohoti va saltanatda yagona kvadrat teshikli dumaloq tangalarning muomalaga chiqarilishi. Tangalar og‘irligining kamayib borishi. Janubiy Lyan sulolasi hukmronligi davrida bronza va temirdan quyilgan “5-shu” qiymatidagi tangalar. Van Man (9–24 yy.) islohotlari. 1, 10, 20, 40 va 50 shu qyimatidagi tangalarning muomalaga chiqarilishi. Yirik hisob-kitob uchun 500 va 5000 qiymatidagi pichoq-tangalarning muomalaga kiritilishi. Milodning 14 yilida Van Man tomonidan o‘tkazilgan navbatdagi pul islohoti va uning mohiyati. Dumaloq shakldagi “Almashinuv omochi” tangalarining chiqarilishi va Xitoyda mehnat qurollari shaklidagi tangalarning muomaladan butunlay olib tashlanishi. Chisun (mil.184–189- yy.) hukmronligi yillarida to‘la qiymatli 5 “shu” tangalarining chiqarilishi. So‘nggi Xan sulolasi hukmronligi yillarida chiqarilgan tangalar. Ipak va donni tanga sifatida ishlatilishi. “Nyanxao” tangalari sosoniylar tangalarining Xitoydan topilishi. Tan sulolasi hukmronligi (618–907- yy.) davrida markazlashgan Xitoy davlatining qaror topishi va 1 syan og‘irlikdagi tanga birligining joriy qilinishi. Tangalarning ko‘rinishi. Suy sulolasi hukmronligi (960–1127- yy.) davrida 2, 3, 5 va 10 pyan qiymatidagi tangalarning muomalaga chiqarilishi.

Bahorlar va kuzlar davrida Miloddan avvalgi 770–476 yillarda ), marosim almashinuvlarida ishlatiladigan kovri qobiqlariga taqlid qilib ushbu shaklini olgan tangalar hisoblanadi. Xuddi shu hukmronlik davrida ishlab chiqarilgan ushbu birinchi metall tangalar muomalaga kiritildi, biroq, ular dastlab yumaloq shaklda emas, balki pichoq shaklida yoki belkurak shaklida zarb qilingan edi. Dumaloq shakldagi metall tangalar dastlab dumaloq ko'rinishda , so'ngra esa markazida kvadrat teshigi bor tangalar birinchi marta eramizdan avvalgi 350- yillar atrofida muomalaga kiritilgan edi. Sin sulolasining hukmronligining boshlanishida Miloddan avvalgi 221-206 , Xitoyni birlashtirgan birinchi sulola imperatorlari tomonidan , butun imperiya uchun standartlashtirilgan tanga zarb qilindi.