Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Samarqand filiali

Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Samarqand filiali




Mustaqil ish


Fan : ILMIY TA’LIM
Tayyorladi : Ortiqova.N
Tekshirdi : Umarov.A

Samarqand-2023


Keys

Pedagogika bo‘yicha yaratilgan adabiyotlarni o‘rganish shuni ko‘rsatdiki, ularda “ta’lim jarayoni” tushunchasining mohiyati turlicha yoritilgan.

Ta’lim jarayoni – bu:
1. O‘quvchilarga bilimlarni berib, ularda ko‘nikma, malakalarni berish orqali u yoki bu darajada ularning o‘zlashtirilishini ta’minlash (o‘qitish)ga qaratilgan faoliyat.
2. O‘quvchilar tomonidan BKMning o‘zlashtirilishi (o‘qishi)ni ta’minlovchi jarayonini boshqarishga yo‘naltirilgan o‘qituvchi va o‘quvchilarning birgalikdagi faoliyati (chunki o‘qitish va o‘qitish – ta’limning o‘zaro aloqador va o‘zaro shartlangan tomonlaridir).
3. O‘qituvchining o‘quvchilar tomonidan BKMni ongli va puxta o‘zlashtirilishiga yo‘naltirilib, bu jarayonda bilimlarning mustahkamlanishi, aqliy va jismoniy mehnat madaniyati elementlarini o‘zlashtirish, dunyoqarashni boyitish va o‘quvchilar xulq-atvorining shakllanishini ta’minlovchi rahbarligi va harakatlarining izchilligi.
4. O‘quvchilarning o‘qituvchi rahbarligida BKMni o‘zlashtirish, qobiliyatlarini rivojlantirish va dunyoqarashlarini shakllantirishga qaratilgan faol bilish faoliyati.
Savollar:
1. Ulardan qaysi biri ta’lim jarayonining mohiyatini to‘la yoritadi?
2. Fikringizni qanday asoslaysiz?
Javoblar
1. O‘quvchilar tomonidan BKMning o‘zlashtirilishi (o‘qishi)ni ta’minlovchi jarayonini boshqarishga yo‘naltirilgan o‘qituvchi va o‘quvchilarning birgalikdagi faoliyati (chunki o‘qitish va o‘qitish – ta’limning o‘zaro aloqador va o‘zaro shartlangan tomonlaridir).


2. O'qituvchi va o'quvchilar o'rtasidagi o'zaro aloqalar: O'qituvchi o'quvchilarga qarshi adabiyotlardan, ko'nikmalardan va o'quv-uslubiy materiallardan foydalanish orqali o'quvchilarni muvaffaqiyatli o'rgatish uchun o'quv-uslubiy tizimni shakllantirishi kerak. O'qituvchi o'quvchilarni tanish, ularning qiziqishlarini aniqlab chiqish, ularning talablarini qondirish va ularga qiziqishlarini oshirish uchun ilg'or uslubiy va amaliy mashg'ulotlar tashkil etishga intilish kerak. O'quvchilarning o'zlashtirilish darajasini oshirish: O'qituvchi o'quvchilarga o'zlashtirishni rag'batlantirish, ularga o'zlarining o'zlashtirish maqsadlarini belgilash uchun imkoniyat berishi kerak. O'qituvchi o'quvchilarni o'zlashtirish jarayonida o'z fikrlarini ifoda qilishga, g'oyalarini aniq fikrlar va rejalashtirish bilan ta'minlashga qaratilgan maslahatlarni berishi kerak. Shuningdek, o'quvchilarni o'zlarining o'zlashtirish maqsadlarini kamaytirish va ularga o'zlarining qobiliyatlarini, ko'nikmalarni va iste'dodlarini tushuntirishga intilish kerak. O'quvchilar o'rtasidagi hamkorlik va jamoat faoliyati: O'qituvchi o'quvchilarni bir-biriga qarshi javobgarlik, hamkorlik va jamoat faoliyatiga intilishga rag'batlantirish kerak. Buning uchun o'qituvchi o'quvchilarni guruh ishida hamkorlik qilishga, o'quvchilarning g'oyalarini va rejalashtirishlarini ularga qarshi ko'rib chiqishga, jamoat faoliyatlarida o'zaro ishtirok etishga rag'batlantirishga intilish kerak. Bu, o'quvchilarning bir-biriga qarshi muvofiq munosabatlar qurish, o'z fikrini ifoda qilish, maslahatlar berish va jamoatda foydali bo'lmasliklarni hal qilish bilan bog'liq o'qitish va o'quvchilarning o'zlashtirishini oshirishga olib keladi. O'quvchilarning baholanishi va mustahkamlanishi: O'qituvchi o'quvchilarning baholanishini va mustahkamlanishini monitoring qilishi kerak. O'qituvchi sinovlar, baho berish jarayonlari, savollar va javoblar, vazifalar va boshqa baholash vositalarini qo'llab-quvvatlaydi. Bu, o'qituvchiga o'quvchilarning o'zlashtirish darajasini, o'quvchilarning o'zlarini rivojlantirish va qanday yo'nalishda yordam berish kerakligini tushish imkonini beradi. O'quvchilarning o'zlashtirish darajasida boshqtomonlarning o'zlashtirishni oshirishga intilish: O'qituvchi o'quvchilarni o'zlarining o'zlashtirish darajasida oshirishga intilish uchun ularning o'zlashtirishning foydali asoslarini o'rgatishga harakat qilishi kerak. Bu o'quvchilarga o'zlarining o'zlashtirish maqsadlarini va qiyinchiliklarni tushuntirish, o'zlashtirish jarayonida qanday qo'llanmalar va usullardan foydalanishni o'rgatish, o'zlashtirishdagi muvaffaqiyatlarini va kamchiliklarini baholash va baholash vositalaridan foydalanishni o'rgatishni o'z ichiga oladi.
Shuningdek, o'qitish va o'qitish jarayonini yaxshilash uchun o'qituvchilar o'zlarini o'qish va o'qitish sohasidagi so'nggi yangilanishlardan, tadqiqotlardan va maqolalardan xabardor bo'lishlari ham muhimdir. O'qituvchilar yangi o'qitish usullarini va texnologiyalarini o'rganish, o'zlashtirishning yangi yo'nalishlari va tushunchalarni kuzatish, o'quv dasturlarini va ko'nikmalarini yanada rivojlantirishga intilishadi. Shu bilan birga, o'qituvchilar o'quvchilar bilan hamkorlik qilish, ulardan fikr so'rash va ularga yordam berish orqali o'qish va o'qitish jarayonini samarali boshqarishga imkon beradi. Bu bilan birga, o'quvchilar va o'qituvchilar o'rtasidagi o'zaro aloqalar va hamkorlik o'qitish va o'qitishning muvaffaqiyati uchun muhimdir. O'qituvchilar o'quvchilarni o'zlashtirishni rag'batlantirish, ularga yordam berish va ularning o'zlashtirish maqsadlarini tushunishga intilishlari kerak. O'quvchilar esa o'qituvchilarga ishonch va hurmat bilan munosabat qilish, ularga qiziqishlarini oshirish va o'zlashtirish jarayonida faol ishtirok etishlari kerak. Bunday hamkorlik va aloqalar o'quvchilarning o'zlashtirish darajasini oshirish va o'qitishning samarali bo'ladi.