Türk haritaciliği tariHİ


Harita Genel Müdürlüğünde Fotogrametrik Çalışmalar



Yüklə 1,23 Mb.
səhifə4/16
tarix31.10.2017
ölçüsü1,23 Mb.
#24309
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16

Harita Genel Müdürlüğünde Fotogrametrik Çalışmalar

Bu yıllarda Harita Genel Müdürlüğünde uzun süreden beri fotogrametri alanında hazırlıklar yapılmaktaydı. Önce yersel fotogrametri ve 1932 den itibaren hava fotogrametrisi ile 776 000 km2 lik büyük bir alanın haritasını yapmak görevi ile karşı karşıya idiler.

Harita Genel Müdürlüğünde fotogrametri konusundaki gelişmeler aşağıda kronolojik bir sırada verilmiştir109)-113):

1926: Fotogrametriye başlayış, ön hazırlıklar ve ilk olarak bir Zeiss-Orel stereoautograph alındı.

1927: Junkers F 13 uçağı ve Zeiss-jena'dan bir el resim kamerası (HMK C/12, 13x18 cm, f=21 cm) ve bir otomatik seri resim kamerası (RMK C/3, 18x18 cm, f=21 cm) ve bir adet rödresman (SEG C/3, 18x24 cm) satın alındı.

1928: Wild Autograph ve bununla ilgili arazi teçhizatı ve el kamerası alındı. Bu yıl fotogrametrinin ilk uygulaması olarak Kayaş/Ankara da alım yapıldı.

1929: Çandarlı civarında 17 paftalık arazinin nirengisi ve alımı

1930: Ayvalıkta 1:25 000 ölçekli 12 paftalık alım

1931: İzmir civarında 8 pafta için alım,Wild firmasının alım kamarası ile 1:25 000 ölçeği için 4200 m den ilk deneme alımı

1933:Bursa, Mudanya, Karacabey'de 12 pafta için hava resimleri ve Bursa civarında altı pafta için yersel alımlar yapıldı.



No

yıl

yer

il

ölçek

alan ( km)

7

1928

Ankara

Ankara

1:25 000

 97

8

1929

Bergama

İzmir

1:25 000

1980

9

1930

İzmir ve Ayvalık

İzmir,Balıkesir

1:25 000

1320

10

1931

Söke ve Tire

Aydın,İzmir

1:25 000

1320

11

1932

İznik ve Bayındır

Bursa,İzmir

1:25 000

1440

12

1933

Bursa

Bursa

1:25 000

 720

13

1935

Söke

Aydın

1:25 000

 975

14

1936

Balıkesir, Kardağ

Balıkesir-Aydın

1:25 000

2520

15

1937

Balya

Balıkesir

1:25 000

1625

16

1932

Ankara

Ankara

1:25 000

 125

17

1933

Bursa

Bursa

1:25 000

1500

18

1934

Ankara

Ankara

1:5 000

 60

19

1935

Bandırma

Balıkesir

1:25 000

 250

20

1936

Marmara adaları

Balıkesir

1:25 000

 250

21

1936

İmroz ad.

Çanakkale

1:25 000

 375

22

1937

İstanbul

İstanbul

1:2 000

 140

23

1937

Çanakkale,Trakya

Çanakkale,Kırklareli

1:25 000

4250

Çizelge-3.2: Harita Genel Müdürlüğünde fotogrametri uygulaması (7-15 yersel, 16-23 hava fotogram.)

1935:Ziraat Bakanlığının aldığı Multiplex, Harita Genel Müdürlüğüne devredildi. İstanbul'un şehir planı için alım. (HGM personeli ile İstanbul planında 500 m uçuş yüksekliği, f=21 cm ve 60x80 cm lik 150 pafta (Bu planlardan Fransız şehircilik uzmanı PROST kentin çeşitli kısımlarını düzenlemede kullandı).

1937: Zeiss-Aerotopograph firmasından Stereoplanigraph C5 ve geniş açılı RMK P10 resim kamerası, 2. bir uçak "Dragon" kullanımı

1938: İkinci bir stereoplanigraph ve Hollanda uçağı "Monoplan" alımı. Bu uçağın özellikleri Koolhoven sistemli her biri 310 PS lik iki motor, 4.5 saat gibi uzun süre uçabilme, 200 km/h hızda, 6300 m ye ulaşılan yükseklik, pilot dışında dört personellik, içine monte edilmiş karanlık oda, fiatı 56 000 TL (1967 de Dornier (Skyservant DO 28 DI) uçakları kullanılmaya başlandı).

1939: Zeiss Aerotopograph'tan iki Stereoplanigraph daha satın alındı, Çizim işleri, geniş açılı RMK P10 seri ölçü kamaraları ile yapılan 1:30 000 resim ölçekli 10 m aralıklı eşyükseklik eğrili, 1:25 000 ölçekli harita Çalışmalar iki vardiyada yapılmakta ve aylık verim alet başına 250 km2 lik arazinin 1:25 000 ölçekli haritası yapılmaktadır.

9 Eylül 1942 yılında Kandıra'da düşen fotogrametri uçağında üç harita subayı şehit oldu.



MTA'da Fotogrametrik Çalışmalar

1935 de MTA ( Maden Tetkik ve arama Enstitüsü ) kuruldu ve maden yerlerinin stereofotogrametrik alımlarına başladı.114)115)116) 1936-38 arasında yapılan MTA'nın fotogrametrik çalışmaları çizelge 3.3 de verilmiştir. MTA'nın 1938 de aldığı Zeiss-Stereoplanigraph alımı ile daha büyük alanların hava resimleri ile haritalanması mümkün olup böyle ilk bir iş, Zonguldak'ta kömür havzasında 1939 da başlatıldı.



No

Yıl

Yer

il

Maden

ölçek

alan(ha)

24

1936

Bolkardağ

Niğde

kurşun

1:5000

2000

25

1936

Gümüşhacıköy

Çorum

gümüş vs.

1:2000

300

26

1937

Turhal

Tokat

antimon

1:500-1:5000

660

27

1937

Divrik

Sivas

demir

1:5000

3000

28

1938

Küre

Kastamonu

kömür

1:2000

600

29

1938

Cürek

Sivas

pirit

1:1000

700

30

1938

İsrailköy

Giresun

pirit

1:2000

1000

31

1938

Kızılkaya

Giresun

pirit

1:2000

1000

32

1939/40

Zonguldak

Zonguldak

kömür

1:10 000

10000

Çizelge-3.3: MTA'nın stereofotogrametrik alımları (24-31 yersel, 32 havai fotogrametri)

1000 km2 nin üstündeki alan 1:10 000 ölçekli harita için 650 nirengi noktası ve 1620 pas noktasından oluşan bir ağ ile kaplandı. alımlar f=21 cm lik bir seri resim kamarası ile 2500-3000 m den yapıldı. Buna göre resim ölçeği 1:12000-1:14000 arasında oluştu

Çizelge-3.1-3.3 de gösterilen çalışmalar aşağıdaki aletlerle kıymetlendirilmiştir.

Wild-Autograph 8-11, 14-17


Zeiss-Stereokomparator 1
Zeiss-Stereoautograph 2-15, 24-27
Zeiss-Stereoplanigraph 20, 21, 23, 28-32
Zeiss-Multiplex 19
Zeiss-Rödresman aleti 18, 22

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünde Fotogrametrik Çalışmalar

1950 yılında fotogrametrinin kadastroya uygulanması ile ilgili olarak 5602 sayılı Tapulama Yasasının çıkması ile bu işi yürütmek üzere Ankarada Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğüne bağlı olarak Arazi Kadastrosu ve Fotogrametri Dairesi Müdürlüğü kurulmuş ilk olarak 1952 yılına kadar her birinin değeri 45 000 $ olan dört adet I. sınıf ve 1 adet II. sınıf kıymetlenrdirme aleti satın alarak İstanbul'da Yüksek Teknik Okulu (Şimdiki Yıldız Teknik Üniversitesi) ne vermiştir.

1955 yılı Mayıs ayında yürürlüğe giren 6587 sayılı yasa ile Arazi Kadastrosu ve Fotogrametri Dairesi Müdürlüğü reislik haline getirilmiş ve 1956 yılında İstanbul'daki kıymetlendirme aletlerinden üçü Ankara'ya nakledilerek fotogrametrik çalışmalara başlanmıştır. Bu tarihten sonra her yıl 1-2 kıymetlendirme aleti iki adet rödresman aleti SEG V ve ilaveten biri Beechcraft marka diğeri Dakota 2 fotogrametri uçağı ve dört adet seri hava kamaraları vs (bunlardan ikisi 11.5 cm, bir diğeri 21 cm odak uzaklıklı ve 18x18 cm resim boyutlu olup dördüncüsü ise 15 cm odak uzaklıklı ve 23x23 cm resim boyutlu olup hepsi film kameralarıdır) gibi aletler alınarak ve gerekli personel eğitimi ile ülkenin kadastro haritaları yapılmaktadır117)118). Sonuç olarak 16 adet I. sınıf kıymetlendirme aleti ve bir adet havai nirengide kullanılan Wild A7 aleti vardır.

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünde 1962 yılına kadar fotogrametrik alımlara altlık olacak nirengiler her 1:25 000 paftaya yaklaşık 100 nokta atılarak havuz yöntemi uygulanırdı. (Yani belli ölçekte çizilen bir daire nereye ve nasıl konursa konsun içine mutlaka bir nirengi düşmesi gerekiyordu, boşluk olan yerlere havuz deniyordu). 1963 yılından itibaren havai nirengi uygulanmağa başlanmıştır. Bu kurumda bu alet ve personelle iki vardiya olarak çalışmakta, günde altı saat çalışan bir ekip bir ayda ortalama 30 km karenin 1:5000 ölçekli haritasını yapmaktadır 119).



Ekim 1989 da Hatay'da Suriye tarafından düşürülen fotogrametri uçağında üç şehit verildi.

Türkiyede Fotogrametrik Çalışma Yapan Kamu Kuruluşlarındaki Fotogrametrik Aletler 120)

HGK: Wild A5, beş adet Wild A7, iki adet Wild A8, Zeiss C4, dört adet C5, dört adet C7, 6 adet C8, iki Zeiss Planimat, bir adet Santoni stereocartograph, bir multipleks, altı sketchmaster, dört koordinatograph, bir Zeiss RMK(f=210 mm ve 18x18), bir Wild RC5 (f=210 mm 18x18), iki adet Zeiss RMK (f=150 mm 23x23), iki adet Wild RC8 (f=150 mm, 23x23), beş adet Zeiss RMK (f=100-115, 18x18), iki adet navigasyon teleskopu, bir adet SEG V rödresman, bir adet radial secator, iki adet Zeiss PSK, bir adet PUG, bir adet stereokomparator, dört adet stereoskop.

TKGM: Dört adet Wild A7, 16 adet Wild A8, bir adet Zeiss C8, bir adet Zeiss Planicomp P2, iki adet koordinatograph, bir adet Wild RC5 (f=210 mm, 18x18), bir adet Wild RC8 (f=150 mm, 23x23), bir adet Wild RC5a ve bir adet Wild RC8 (f=100-150 mm, 18x18), iki adet navigasyon teleskopu, iki adet SEGV rödresman, bir adet Nistri TA/3A, bir adet stereoskop.

İTÜ:Bir adet Wild A9, bir adet B8, bir adet A 40, bir adet multipleks, bir adet stereotop, bir adet stereopret, bir adet sketchmaster, bir adet stereopantometre, bir adet Nistri stereographometre, bir adet Nistri stereokomparatör, bir adet Wild C40 ve bir adet Zeiss SMK (f=120 mm) yersel kamera, üç adet değişik marka fototeodolit, bir adet radial triangulator, bir adet stereokomparator, 244 adet stereoskop ve paralaks ölçer, bir adet Klimsch çoğaltma aleti.

KTÜ: Bir adet Wild B9, bir adet Zeiss C5, bir adet Zeiss planimat D2, bir adet Zeiss terregraph, bir adet space optik monokomparatorü, bir adet stereotop, bir adet sketchmaster, bir adet Zeiss SMK (f=120 mm) yersel kamera, bir adet TMK fototeodolit, 29 adet aynalı stereoskop, üç adet kolon stereoskopu.

ODTÜ:Bir adet Zeiss terregraph, 21 adet multipleks, iki adet stereotop, bir adet Zeiss Autograph, bir adet Kelshplotter, bir adet keckplotter, bir adet SMK (f=40 mm) ve bir adet SMK (f=120 mm) yersel kamera, bir adet TMK altı fototeodolit, bir adet Zeiss (f=210 mm, 18x18) hava kamarası, altı adet stereoskop.

İDMMA (YÜ): Bir adet Wild A2, bir adet Wild A5, bir adet Wild A6, bir adet Wild B8, bir adet stereotop, bir adet stereopantograph, bir adet stereopantometre, bir adet rödresman, fototeodolit, yedi adet stereoskop

KDMMA (SÜ): Bir adet PG-2, değerlendirme aleti, bir adet topocar C, bir adet Zeiss C81 adet SEG V, bir adet stereo Comparator, bir adet kontakttab, bir adet hava kamarası, iki adet yersel kamera, 15 stereoskop, 15 adet cep stereoskopu.

İÜ Orm. Fak. : Bir adet Kern PG2, üç adet stereotop, bir adet stereomicrometer, bir adet stereopret, bir adet planvariograph, bir adet radial secator, 41 adet stereoskop

Orm. Gn. Md.: 13 adet Santoni stereomicrometer, bir adet sketchmaster, 16 adet radial planimetrik plotter, 15 adet stereoskop.

EİEİ: Bir adet Zeiss Terregraph, bir adet Zeiss SMK (f=40 mm) ve bir adet SMK (f=120 mm) yersel kamera, bir adet TMK fototeodolit.

TCK: Bir adet stereoskop, bir adet kolon stereoskopu.

İmar İsk. Bak.: Bir adet Wild B8, beş adet stereoskop.

T.Tarih Kur.: Bir adet SFOM 920, bir adet TMK, altı fototeodolit.

Günümüzde bu aletlere yenileri eklenmiştir.

4. HARİTACILIK İLE İLGİLİ KURUMLAR

4.1 HARİTA GENEL KOMUTANLIĞI

Diğer bir çok ülkelerde başlangıçta olduğu gibi ülkenin harita işlerini yapan bu kurum askeri bir kuruluştur. Ülkenin harita yapımına 19. yüzyıl sonlarında başlamış, bu işlem için yıllarca büyük bir çaba ve özveri ile çalışarak ülkenin haritacılık düzeyini uygar ülkelerin seviyesine getirmiştir.

1909 yılında Mehmet Şevki (Ölçer) (1866-1927) ve arkadaşları tarafından İstanbul'da kurulan "Harita Komisyonu" daha sonra genelkurmayın harita şubesi olmuş, Kurtuluş Savaşında 60 subay ve 170 sandık eşya ile Ankara'ya göçmüşlerdir 121). 2 Mayıs 1925 tarihinde 657 sayılı yasa ile Milli Savunma Bakanlığına bağlı Harita Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Bu yasada görevleri belirtilmiştir.

Bu kurumda savunma ile ilgili çeşitli ölçekte haritalar yapılmaktadır. Tüm bu haritaların doğru ve sağlıklı olması için Türkiye'de ülke temel nirengi, nivelman ve gravite ağları kurularak ölçü ve hesapları yapılmış, gerekli mareograf istasyonları kurulmuş, deniz haritaları da üretilmiştir. Manyetik gözlemler için bir gözlemevi kurulmuştur. Doppler ölçüleri ile sıfırıncı derece ağ ölçüleri ve GPS ölçüleri yapılmaktadır. Her ne kadar kurumun çalışmaları bu çalışmanın diğer başlıkları altında detaylı olarak verilmişse de burada kısa ve başlıklarla yapılan işlemler özetlenmiştir:

Jeodezik ve astronomik çalışmalar: Ülke ulusal nirengi ağı kurularak ve astronomik noktalarda gözlemler yapılarak I. derece nirengi ağının ölçü ve hesabı bitirilmiş, sıklaştırma ile II., III. ve IV. derece noktaların ölçüleri yapılarak hesaplanmıştır.Mareograf istasyonları kurularak I. ve II. derece ülke nivelman ağı ölçülmüş jeopotansiyel kotlarla dengelenmiştir. Bu iş için gerekli olan gravite ölçüleri için öncelikle I. derece gravite ağı kurularak Avrupa ağına bağlanmıştır. II. derece gravite ölçüleri ve nivelman geçkilerinde belli aralıklarla gravite ölçüleri yapılmıştır. Manyetik gözlemevi kurularak manyetik gözlemler yapılmaktadır.

Kartografik çalışmalar: Ülkenin 1:25 000 ölçekli 5557 pafta bitirilmiş ve 1:5000 ölçekli haritalarda çalışmalar hızla devam etmektedir. 1:25 000 ölçekli haritalardan üretilen 1:100 000, 1:500 000 ve 1:1 000 000 ölçekli haritalar bitirilmiştir. 1:50 000 ölçekli haritalar yakın bir zamanda bitirilecektir.

Fotogrametrik çalışmalar: Harita üretimine 1927 yılında yersel fotogrametri ile başlayarak 1937 yılından itibaren hava fotogrametrisi uygulanmıştır. Analog aletlerin yanısıra analitik aletler ile desteklenen bu çalışmalarda fotogrametrik nirengi ve ortofoto tekniği uygulanmıştır.

2 Ocak 1961 tarihinde 657 sayılı yasaya ek olarak çıkarılan 203 sayılı yasa ile ile kurulan Bakanlıklararası Harita İşlerini Koordinasyon ve Planlama Kurulunca çeşitli bakanlıkların kalkınma ile ilgili harita, plan ve hava fotoğrafları ihtiyacı karşılanmaktadır.

1969 da Genel Müdürlük bünyesinde elektronik işlem merkezi kurulmuştur. 2 Mayıs 1970 de Harita Genel Müdürü Şükrü OLCAY Paşanın zamanında Harita Genel Müdürlüğü içinde bir harita müzesi açılmış ve bu müze daha sonraları Cevat ÜLKEKUL'un komutanlığı sırasında genişletilerek büyütülmüştür.

22.9.1983 de 2895 sayılı yasa ile kurumun adı "Harita Genel Komutanlığı" olarak değiştirilmiştir.

1984 de başlatılan jeodezi projesi ile jeodezik ağların iyileştirilmesi, jeodezik verilerin bilgisayar ortamına aktarılarak veri tabanı oluşturulması, ülke temel nivelman ve gravite ağlarının iyileştirilmesi gibi çalışmaları yapılmaktadır.

1994 yılında yapılan saptamada bu kurumda 133 harita y.müh. ve mühendisi, 271 tekniker, 190 teknisyen olup 48 nivo, 86 teodolit, 16 elektronik uzunluk ölçer, total station, 3 Doppler, 8 GPS alıcısı, 30 adet sayısallaştırıcı, 4 masa manuel sayısallaştırıcı, 5 analitik (C 120 Ortofoto, 2 adet C 140, birer tane P2 ve P3 Planicomp) ve 15 i sayısal çıkışlı olan 30 analog kıymetlendirme aleti 4 otomatik çizim sistemi, 1 sayısal otomatik raster tarayıcı (50x40 inç), bilgisayar olarak DATA GENERAL MW 4000, WAX 4200, Microwax, WAX 6000-410 aletlerine sahiptir. Çağın gereksinmeleri ile bu aletlere yenileri eklenmektedir.

Bu kurumda 1925 den günümüze kadar görev alan komutanlar aşağıda gösterilmiştir:

Korg. Mehmet ŞEVKİ (ÖLÇER) (1925-1926); Tuğg. Kazım KIVILCIM (1926-1928); Tuğg. İ.Hakkı ERDENER (1928-1932); Korg. Sedat DOĞRUER (1933-1940); Tümg. İ.Hakkı ERDENER (1940-1945); Korg. Ömer Kadri KORAY (1945-1950); Korg. İhsan Şeref DURA (1950-1960); Tümg. Celal ERİKAN (1960-1960); Tuğg. Eşref AKINCI (1960-1962); Tuğg. Halim KURAL (1962-1964); Korg. Şefik ERENSÜ (1964-1968); Korg. Kemalettin EKEN (1968-1969); Korg. Şükrü OLCAY (1969-1971); Korg. Zeki ERBAY (1971-1972); Korg. Fahir ATABEK (1972-1974); Korg. Mahmut ÜLKER (1974-1976); Korg. Rüştü NAİBOĞLU (1976-1977); Korg. Turhan SÖKMEN(1977-1980 ); Korg. M.Cemalettin ALTINOK (1980-1981); Korg. Tevfik KURAL (1981-1982); Korg. Sabri DELİÇ (1982-1984); Korg. İrfan YAY (1984- 1987); Müh. Tümg. Cevat ÜLKEKUL (1984-1990); Tümg. İlhan AKOĞUZ (1990-1992); Korg. Salih ACAREL (1992-1993); Tümg. Attila ÖZKAN (1993-1995)

4.2 TAPU VE KADASTRO GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Ülke topraklarının ölçülerek kadastral topografik haritalarının düzenlenmesi ve iyeliklerin saptanması sonucunda devletin sorumluluğu altında düzenli tapu sicillerin tutulması gerçek ve tüzel kişilerin taşınmaz mallarla ilgili her türlü istemlerin süratle karşılanarak kalkınma planlarına uygun alt yapının kurulması amacını gütmektedir. FIG (Uluslararası Haritacılar Birliği) in tanımına göre Kadastro "Kadastro örgütü tarafından yürütülen kütüklerden ve büyük ölçekli haritalardan oluşan, idari birimlere göre bölümlenmiş, bütün taşınmaz malları (parselleri) hukukun, kamu yönetiminin, ekonominin, istatistiğin ve bilimin gerek duyduğu biçimde gösteren ve tanımlayan bir kamu hizmetidir. Batı Almanya'da (Frankfurt) bir meslek kuruluşu olan "İnstitut für Angewandte Geodaesie" kadastronun ödevlerini şu şekilde tanımlamaktadır. "Taşınmazmallar kadastrosu parsellerin, parseller üzerindeki hakların tanımlanması ve taşınmazmal değerlendirilmesi için gerekli olan verilerin kolleksiyonudur. O öncelikle arazi vergisinin takdiri için bir altlık olduğu gibi tapu kütüklerinde taşınmazmal eşiti hakların (ayni hakların) ve arazi kullanış biçimlerinin tanımlanması için gerekli veriler ve resmi arazi sınırlandırma sonuçlarının kadastroya aktarılması, kadastro belgelerinde gösterilmesi gerekir. Genellikle bunlar dışında, arazi örtüsü toprakaltı yapıları, yapıların kat sayıları, yararlanma biçimleri ve yükseklik verilerini kapsayan, planlama amaçları için ve toprak kullanma önlemleri için gerekli olan verilerin kadastroca saptanması amaçlanır"122). Fransa Napolyon Kadastrosu denilen işlemleri 1808-1850 de ve Almanya 1826-1833 de yapmış, İsviçre ise bu çalışmalara 1800 de başlamıştır. Osmanlı devletinde ilk kadastro çalışmalarının Orhan Gazi'nin kardeşi Alaattin'in vezirliği sırasında yapıldığı sanılmaktadır. Bursa kadısı olan Çandarlı Kara Halil Hayrettin ile görüşülüp anlaştıktan sonra yasalar çıkarılmış, halk ve devlet işleri idare ve askerlik işleri düzenlenmeye başlanmıştır. Tarım arazilerinin sayımı yapılarak buna göre vergi alınmıştır. Osmanlı devletinde yapılan arazi yazımı sonucu düzenlenen ve günümüze kadar ulaşan ilk kayıtlar 1535 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından başlatılan ve 100 yıl süren bir çalışma sonucu düzenlenen 2320 cilt defterdir.

1263 (1847) yılında Defter Eminliği adıyla temeli atılan bu kuruluş 1277 (1861) de "Defteri Hakani Nezareti" ismini almış ve zamanla değişerek bu günkü duruma gelmiştir. 1847 yılında Tapu teşkilatının kurulması ile senetsiz ve kayıtsız tapu işlemlerine son vermek ve memleketin bütün taşınmaz mallarının tapuya kayıtlarının yapılması amacı ile çalışmalar başarılı olamamıştır123). 1871 yıılında Defteri Hakanı nazırı olan Kani Paşanın başlattığı 1872 yoklaması ile sancaklarda defteri hakani memurları, kazalarda tapu katipleri, bölgeleri dahilinde bulunan köyleri muhtar ve bilirkişilerle birer birer gezerek arazilerin yazılımını sağlamakla görevlendirilmişlerdir. Bu uygulama ile her sancak ve kaza defteri hakani memuru yılda 3 ay gezerek deftere kaydedilmemiş ve senetsiz tasarruf edilen emlak ve arazileri saptamak, bunların mevkii, mahalle ve köy itibarı ile defterlerini düzenlemek ve defterlerin birer örneğini defterhaneye göndermekle yükümlü tutulmuşlardır. Ancak sınır anlaşmazlıkları bu yöntemle çözülememiş, plana bağlı mülkiyet ve taşınmaz malların gelir ve kıymetinin tesbitine esas bir kadastro için Defteri Hakanı nazırı Mahmut Esad (1857-1917) zamanında123 a) 1912 tarihli "Emvali gayrımenkullerin tahdit ve takriri" (Taşınmaz malların sınırlanması ve kaydı=kadastro) bir yasa çıkarılmıştır. Bu yasa ile Osmanlı Devleti sınırları içerisindeki bütün taşınmaz malların bilinen özel durumları ile plana bağlı olarak mülkiyetlerinin tesbiti gelir ve kıymetlerinin tayin edilmesi amaçlanmıştır. Konya ilinin Çumra ilçesinde bu çalışmalara başlanmış, Birinci Dünya Savaşı nedeni ile bu çalışmalara ara verilmiştir.

Cumhuriyet döneminde ilk kadastral çalışmalar 1924 de 474 sayılı yasa ile başlamış, bu yasa ile Artvin, Kars illeri ile Ardahan, Kulp ilçeleri ve Hopa'nın Kemalpaşa nahiyesinde bulunan taşınmaz mal mülkiyetinin saptanması, gelir ve değerlerinin belirlenmesi ve geometrik konumunun ölçülmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmalar bir Tahrir Heyeti tarafından yürütülmüştür.

1925 yılında çıkarılan 658 sayılı yasa ile Tapu ve Kadastro Genel müdürlüğü bünyesinde bir kadastro teşkilatı kurularak genel bir kadastro yazılımı öngörülmüştür. Bu yasaya göre taşınmaz malların, mülkiyet ve sınırlarının belirlenmesi, konum ve ekonomik durumlarına göre sınıflarının tesbit edilmesi amaçlanmıştır. Bu yasa uyarınca İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Konya gibi büyük illerde kadastro çalışmaları yapılmıştır.123 b)

Türk medeni yasasının öngördüğü sicilleri tutmak amacı ile 1934 yılında 2613 sayılı kadastro ve tapu tahriri yasası ve 1935 yılında yönetmeliği çıkarılmış ve bu yasa şehirlere öncelik verilerek 16 yıl uygulanmıştır. Bu süre içinde Türk medeni yasasının öngördüğü nitelikte tapu sicilinin oluşturulamadığının görülmesi, ayrıca İkinci Dünya Savaşı sonrası ülke kalkınmasında tarıma öncelik verilmesi, köylerde hızlı bir arazi yazımı yapabilmek amaç ve düşüncesi ile 1950 yılında 5602 sayılı Tapulama Yasası yürürlüğe konulmuştur. İki ayrı yasa ile yapılan kadastronun belediye sınırları içerisinde olanlara Şehir Kadastrosu, dışındakilere ise Arazi Kadastrosu adı verilmiştir.

1955 de kadastro ölçmelerinde fotogrametrik yöntem uygulamağa başlamıştır. Kadastro çalışmalarında 2613 ve 766 sayılı iki ayrı yasa uygulanmanın sakıncaları için 1987 de 3402 sayılı kadastro yasası çıkarılmıştır. Böylece farklı uygulamalara son verilmiştir. Ancak 6831 sayılı yasa ile Orman kadastro yasası paralel bir çalışma yapmaktadır. Kadastro hizmetleri, 1950 den 1984 e kadar belediye sınırları içerisinde 2613 sayılı kanuna göre kadastro müdürlükleri, Belediye sınırları dışında ise 5602 ve 766 sayılı yasalara göre Bölge Tapu müdürlükleri tarafından yürütülmüştür 124). 1984 yılında 3045 sayılı yasa ile yeni bir düzenleme getirilerek kadastro örgütü; merkezde kadastro dairesi başkanlığı, taşra birimleri olarak ise kadastro müdürlükleri ve kadastro şeflikleri olarak birleştirilmiştir. Buna bağlı olarak 2613 sayılı Tapu Tahriri yasası ile 766 sayılı Tapulama yasası tek bir metin haline getirilerek 3402 sayılı Kadastro yasası 1987 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Haritası yapılacak alan olarak 225 000 km2, köy kadastrosu yapılacak alan 280 000 km2, şehir kadastrosu yapılacak ve yenilenecek parsel sayısı 3 100 000 adet olarak belirlenmiştir. Bu güne kadar ülkenin kadastrosu şehirlerde 1983 de % 54 ve 1993 de % 91 i ve köylerde 1983 de % 49 ve 1993 de % 61 i bitmiş olup geriye kalan kısmın ivedilikle tamamlanması amaçlanmıştır.

1962 yılında havai nirengi şubesi kurularak 1963 de hava triyangülasyon yöntemi ile Konya-Ilgın bölgesinde nokta sıklaştırma yapıldı 125). 1965 de TKGFM de IBM 1620-1 sistemi ile EBİM (Elektronik Bilgi İşlem Müdürlüğü) kuruldu. Bu makina ile ağ dengelemesi (max. 12 koşul) 1 saat 45 dakikada, kolon dönüşümü 4 dakikada, kolon dengelemesi 10 dakika, koordinatlardan alan hesabı 6 dakikada, karışık kestirme 1 dakikada, 1:5000 ölçekli pafta köşe değerleri 36 saatte yapılabiliyordu. Bu sisteme ait model 1622 kart okuyucu ve delicisi dakikada 500 kart okuyor veya 250 kart deliyordu. Bilgi işlem ilk defa Türkiye'de Ziraat Bankası tarafından (Ünit Record System) kullanılmış olup 1968 de tüm Türkiyede 88 elektronik bilgi işlem makinaları vardı. Son olarak TKGM de IBM 9375 merkez hesaplama ünitesi yanında 120 adet PC mevcuttur. Halen 15 bölge müdürlüğü, 992 tapu sicil müdürlüğü, 312 kadastro müdürlüğü, 166 kadastro şefliğinde çalışan toplam 18750 kadrolu personeli bulunmaktadır. 1986 da otomasyon işlemine başlanmıştır.

1990 da ülkenin tamamını kapsayan ülke temel ağı sisteminde yeteri sıklıkta 3. derece bir yüzey ağı oluşturmak projesi başlatılmıştır. Bu tarihte bu kurumda 445 Dr.Müh., Y.Müh. ve mühendis, 300 tekniker ve 3721 teknisyen olup alet olarak 202 nivo, 373 teodolit, 1356 takeometre, 27 elektronik uzunluk ölçer, 300 elektronik takeometre (total station), 11 otomatik çizim sistemi, 5 sayısallaştırıcı, 2 uçak, 4 resim çekme kamerası, 20 adet 1. sınıf analog kıymetlendirme aleti, 1 analitik değerlendirme aleti, 3 otomatik çizim masası mevcuttur.

26 Mayıs 1994 yılında 1847 yılında kurulduğu kabul edilen Kadastronun 148. kuruluş yılı kutlandı.

7 Haziran 1994 de çıkarılan yeni tapu sicil tüzüğü ile bilgisayar ortamında kayıt tutma olanağı doğmuştur 126) .

Bu kurumda genel müdürler aşağıdaki sırada görev almışlardır:

Ziya AKİF ( -1926), SELAHATTİN (1926-1927), Mustafa Atıf BAYINDIR (1927-1931), Mehmet Cemal ARUN(1931-1939), Halit Ziya TÜRKKAN(1939-1945),Mümtaz TARHAN (1946-1951), M.İzzet BELTAN (1952-1958), Fuat ADALI (1958-1959), Enis KANSU (1959-1960), M.İzzet BELTAN (1960-1967), Galip ESMER (1967-1978), Halim ÇORBALI (1978-1991), Yüksel AKIN (1991- 1997), Talat ERDOĞAN (1997- )

4.3 İLLER BANKASI

Kentlerin kısa bir süre içinde bayındır hale getirilebilmesi için 1933 yılında 2301 sayılı yasa ile 15 milyon sermayeli Belediyeler Bankası kurulmuş, 1944 yılından sonra faaliyet sahası genişletilerek vilayet, özel idare, köy idarelerinin de görev alanına sokulması ile ismi 1945 yılında 4759 sayılı yasa ile "İller Bankası"na dönüştürülmüştür. Şehir ve kasabaların imar planları ile içme suyu, kanalizasyon, elektrik ve enerji şebekelerinin projelerine temel olan durum haritalarının yapımına 1936 yılında başlanmıştır. İller Bankası kuruluncaya kadar bu hizmet İçişleri Bakanlığına bağlı Belediye Fen Heyeti tarafından yürütülmüştür. 1945 yılına kadar 46 şehir ve kasabanın durum haritası yersel yöntemle yapılmıştır. Görevleri olarak: Şehir, kasaba ve köylerin kuruluş ve imarı yolundaki plan ve programların gerçekleştirilmesini desteklemek amacı ile bu idarelere kredi sağlamak, ortak idarelerin istemleri halinde harita, plan, proje, keşif ve etüdleri yapmak veya yaptırmak sayılabilir. 18 Bölge müdürlüğü olarak teşkilatlanmıştır. Kurum genel müdürlüğünde 1949 yılında İller Bankasında oluşturulan müdürlüklerinden birisi de Harita işleri müdürlüğü olmuştur. Gerçek anlamda büyük ölçekli topografik harita yapımına 1959 yılında başlanmıştır. 1957 yılında yönetmelikte yapılan bir değişiklikle İller Bankası Genel müdürlüğünce, özel sektör eliyle gerçekleştirilen halihazır haritalarda cephe ölçüsü esasından vazgeçilerek tüm köşe ve detayların ölçülmelerini kapsayan bu günkü sisteme geçilmiştir. Bu kapsamdaki haritalar 1959 yılından itibaren banka emanet komisyonlarının kurulması ile haritaların emanet olarak yapımına başlanmıştır. Günümüzde kentsel alanlarda planlama, proje, alt yapı vb. gereksinmeler için altlık olarak kullanılan 1:1000 ölçekli halihazır (topografik) haritaların tamamına yakını özel sektöre ihale suretiyle yaptırılmaktadır. 1985 yılında yürürlüğe giren 3194 sayılı imar kanunuyla tüm belediyelere 1:1000 ölçekli halihazır harita yapma ve yaptırma yetkisi verilmiştir. Özel sektör eliyle yaptırılan bu haritaların yapımının büyük oranda tamamlanmasına karşılık % 80 inin güncel hale getirilmesi önemli bir sorun olarak gündemde bulunmaktadır. İller Bankasında bu konularla ilgilenen ve çok sayıda harita mühendislerinin çalıştığı bir harita dairesi başkanlığı vardır. Burada 6000 pafta üzerinde bir arşiv mevcuttur. 1990 da yapılan bir saptamada bu kurumda 128 harita Y.müh. ve mühendisi, 84 tekniker, 69 teknisyen mevcudu ile 30 nivo, 30 teodolit, 31 elektronik uzunluk ölçer ve 7 bilgisayar vardır.

İller Bankasınca her yıl kontrolü yapılan harita yüklenicilerine ilişkin ölçme aletlerinin durumu ise şöyledir (1988) :175 elektronik uzunluk ölçer, 184 teodolit, 194 takeometre, 114 nivodur. Bu rakamlar günümüzde bir hayli değişikliğe uğramıştır.

4.4 DİĞER KURUMLAR



Yüklə 1,23 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin