Ümumiməlumat Fənnin adı, kodu və kreditlərin sayı

Ümumiməlumat		Fənnin adı, kodu və kreditlərin sayı		AZLL 101: Azərbaycan dili(Universitet tələbi.) 3 kredit
		Departament		Azərbaycan dili və ədəbiyyatı
		Proqram (bakalavr, magistr)		Bakalavr
		Tədris semestri		2014, yaz semestri
		Fənni tədris edən müəllim (lər)		Dos. Elza İsmayılova
		E-mail:		[e-mail]
		Telefon:		([phone]
		Mühazirəotağı/Cədvəl		306 N
		Məsləhətsaatları		Cümə, saat 13.00-15.00
Prerekvizitlər		AZLL 101
Tədrisdili		Azərbaycan dili
Fənninnövü (məc­buri, seçmə)		Məcburi
Dərsliklərvəəlavəədəbiyyat		Əsas ədəbiyyat: Abdullayev Ə., Seyidov Y., Həsənov A. Müasir Azər­baycan dili. –B.: Şərq-Qərb, 2007. Abdullayev Ə.Z.,SeyidovY.M., Həsənov A.T. – Müasir Azərbaycan dili (IV hissə). – B.: Maarif,1985. Kazımov Q.Müasir Azərbaycan dili.Sintaksis. – B.: Ün­siyyət, 2002. Əlavə ədəbiyyat Abdullayev Ə.Z.Müasir Azərbaycan dilində tabeli mürəkkəb cümlələr. –B., 1964. Abdullayeva N.C. Müasir Azərbaycan dilinin sintaksisi üzrə xüsusi seminar materialları. – B.,1975. Azərbaycan dilinin qrammatikası, I c. –B.,1960. Budaqova Z. Azərbaycan dilində durğu işarələri. –B.,1977. Budaqova Z. Azərbaycan ədəbi dilində sadə cümlə.– B., 1963. Kazımov Q. Müasir Azərbaycan dili.Sintaksis. –B., 2000. Müasir Azərbaycan dili ( Sintaksis). – B.,1961. Müasir Azərbaycan dili. Sintaksis, I kitab. – B.,1959. Müasir Azərbaycan dili. Sintaksis, II kitab.– B., 1962. Seyidov M.Y.Azərbaycan ədəbi dilində söz birləşmələri.– B., 1966.
Kursunvebsaytı
Tədrismetodları		Mühazirə	mühazirə, müsahibə, çalışmalar üzərində iş
		Qrupmüzakirəsi	Qrup müzakirəsi
		Praktikitapşırıqlar	Praktiki tapşırıqlar
		Praktikiməsələnintəhlili	-
		Digər	-
Qiymətləndirmə		Komponentləri	Tarix/son müddət		Faiz (%)
		Aralıqimtahanı			30
		Davamiyyət			10
		İmla			10
		Fəallıq			10
		Prezentasiya /Qrupmüza­kirə			-
		Final imtahanı			40
		Digər			-
		Yekun			100
Kursuntəsviri		Bu kursmüasirAzərbaycanədəbidilninsintaksisbölməsiniəhatəedir. Buradasintaksisvəonunpredmeti, sintaktik əlaqələr, söz birləşmələri, söz birləşmələri ilə cümlənin fərqi, cümlənin məqsəd və intonasiyaya görə növləri öyrənilir, cümlə üzvləri, əlavələr, həmcins üzv­lər, xi­tab, ara sözlər, əlavə cümlələr, vasitəsiz nitq, mürəkkəb cümlələr, durğu işarələri və s. barədə sistemli məlumat verilir.
Kursunməqsədləri		Fənnin məqsədi orta məktəbdə keçilən Azərbaycan dili fənninin mövzuları­nın məz­mu­nunu genişləndirmək, Аzərbаycаn dilini tələbələrə prакtiк şəкildə öyrətməк,tələbələrin şifаhi və yаzılı nitqini inкişаf еtdirməк, onlаrın lüğət еhtiyаtını zəngin­ləş­dirməк, düzgün yazı qaydalarına alışmalarını təmin etmək və onlarda mədəni nitq vərdişləri yaratmaq, tələ­bə­lərə düzgün tələffüz və intоnаsiyа vərdişləri аşı­lamаq, Аzərbаycаn dili təlimi zаmаnı tələbələrdə bu dilə mаrаq hissi оyаtmаq
Tədrisin (öyrənmənin) nəticələri		Kursun sonunda tələbələr Azərbaycan dilinin sintaktik quruluşunu öyrənəcək, cüm­­­lə qu­ruluşunda sözlərin sıralanma qaydalarını, məntiqi vurğunun cümlədə ye­rini müəy­yənləş­dirməyi bacaracaq və durğu işarələrinin işlənməsi qaydalarını mə­nimsəyəcəklər.Tələ­bə­lərə müstəqil işləmək, biliklərə müstəqil yiyələnmək və onları praktik işlərə tətbiq etmək baca­rığı aşılanacaq, onların ifadəli oxu vərdişləri inkişaf etdiriləcəkdir.
Qaydalar (Tədris siyasəti və davranış)		Fəallığa görə veriləcək bal tələbənin semetsr boyu həftəlik dərs proqramına ha­zır­laş­ma­sına görə veriləcəkdir. Davamiyyətə görə veriləcək 10 bal dərsdə ardıcıl iş­ti­raka və dərsdə özünü qaydalara uyğun apardığına görə veriləcək. Üzrsüz buaxılan hər dərs üçün 1 (bir) bal çıxılıacaq. İmtahan haqqında: 1. İmtahana hazırlaşarkən dərslərdə götürülmüş qeydləri öyrənməklə yanaşı, dərsin iş planında göstərilmiş ədəbiyyatlara, o cümlədən başqa mənbələrə də mü­raciət etmək lazımdır. 2. İstifadə ediləcək ədəbiyyatın bir qismi tərəfimizdən təmin ediləcəkdir. 3. Aralıq və final imtahanlarının hər ikisində suallar test və ya çalışmalar şəklində ola bilər. Cəzalandırma forması: Dərsə gecikənlər və dərsi pozmağa təşəbbüs edənlər dərsə buraxılmırlar.
Cədvəl (dəyişdiriləbilər)								Fənninmövzuları	Dərslik/Tapşırıqlar
13. 02.2014	Sintaksis.Sintaksis qram­mati­ka­nın şöbə­lərin­dən biri ki­mi.Sin­taktik əlaqələr. Sin­taktik əlaqə­lərin növ­lə­ri: tabesizlik və tabe­li­lik əlaqələri. Tabelilik əlaqəsinin növləri: uzlaşma, idarə və ya­naşma.					Ə.Abdullayev, Y.Se­yi­dov, A.Həsənov. Müasir Azərbaycan dili. IV his­sə. Sin­tak­sis. Bakı:Şərq-Qərb, 2007, s.5-34. Çalışmalar.Bədii ədəbiyyat­dan nü­munələr üzərində iş.
20.02.2014	Söz birləşmələri. Söz birləş­mə­sinin qu­ruluşu. Əsas tərəfin ifa­də­sinə gö­rə söz birləş­mə­lərinin növləri. İsmi birləşmələr. Tə­yi­ni söz bir­ləşmələ­rinin for­ma və məna xü­su­­siy­yət­lərinə gö­­­rə növləri: Feli birləş­mələr. Əsas tərəfin ifadə va­­sitəsinə görə feli bir­­­ləşmə­lə­rin növ­­­ləri: feli si­fət, feli bağ­lama və məs­dər birl­əş­mə­ləri.					Ə.Abdullayev, Y.Se­yi­dov, A.Həsənov. Müasir Azərbaycan dili. IV his­sə. Sin­tak­sis. Bakı:Şərq-Qərb, 2007, s.5-34. Q.Kazımov.Müasir Azər­baycan dili.Sintak­sis. Bakı:Ünsiyyət, 2000,s.8-25. Çalışmalar.Bədii ədəbiyyat­dan nü­munələr üzərində iş.İmla.
27.02.2014	Cümlə.Məqsəd və intonasiyaya gö­rə növ­lə­ri.Cümlənin quruluşca növləri. Cümlə üzvləri, bölgüsü: baş üzvlər, ikinci dərəcəli üzvlər. Mübtəda, ifa­də vasitələri. Mübtədanın quru­luşu; sadə və mü­rəkkəb mü­b­təda.					Ə.Abdullayev, Y.Se­yi­dov, A.Həsənov. Müasir Azərbaycan dili. IV his­sə. Sintak­sis.Bakı:Şərq-Qərb, 2007, s.35-74.Q.Kazımov.Müasir Azər­baycan dili. Sintak­sis. Bakı:Ünsiyyət, 2000, s.34-61. Bədii ədəbiyyat­dan nümunələr üzərində iş.
06.03.2014	Xəbər, ifadə vasitələri.Xəbərin quruluşu: sadə və mü­rəkkəb xəbərlər. Xə­bərin müb­təda ilə şəxsə və kəmiyyətə görə uzlaş­ması. Cümlənin ikinci dərəcəli üzv­lə­ri: ta­mam­­lıq, tə­yin, zərf­lik.Ta­mamlıq, ifa­də vasi­tələri. Tamamlığın növ­ləri: va­si­təsiz və va­si­təlita­mam­lıqlar.Ta­ma­m­lığın quru­lu­şu: sadə və mü­rək­kəb ta­mam­lıqlar.					Ə.Abdullayev, Y.Se­yi­­­dov, A.Həsənov. M­ü­a­sir Azər­bay­­can dili. IV hissə. Sin­tak­sis. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, s.75-114.Q.Kazımov.Müasir Azər­baycan dili.Sin­tak­sis.Ba­kı:Ünsiyyət, 2000, s.76-109. Çalışmalar.Bədii ədəbiyyat­dan nü­munələr üzərində iş.
13.03.2014	Təyin. Təyinin ifa­də vasitə­ləri. Təyinin quruluşu : sadə və mü­rəkkəb təyinlər. Zərflik. Zərf­liyin ifa­də vasitə­lə­ri. Zərf­li­yin mə­naca növləri. Zərfliyin quru­lu­şu: sadə və mü­rəkkəb zərf­liklər.					Ə.Abdullayev,Y.Seyi­­dov, A.Həsənov. Mü­asir Azər­baycan dili. IV hissə. Sintak­sis. Bakı:Şərq-Qərb, 2007, s.114-140.Q.Kazımov.Müasir Azər­baycan dili. Sintak­sis. Bakı:Ünsiyyət, 2000, s.109-128. Bədii ədəbiyyat­dan nü­munələr üzərində iş.Sərbəst yazı.
27.03.2014	Əlavələr. Əla­vənin quru­luşu: mü­x­­təsər və geniş əlavələr. Əla­vələr­də durğu işarələri. Sadə cümlədə söz­lərin sırası və mən­tiqi vu­rğu. Cüm­lə­də ifadə olu­nan fikrin daha dəqiq çatdırıl­ma­sın­­da mən­tiqi vur­ğunun rolu.					Ə.Abdullayev,Y.Seyi­dov, A.Həsənov. Mü­a­sir Azər­bay­can dili .IV hissə. Sin­tak­sis. Bakı:Şərq-Qərb, 2007, s.140-170.Q.Kazımov.Müasir Azər­baycan dili.Sin­tak­sis,s.128-134. Bədii ədəbiyyat­dan nü­munələr üzərində iş.Çalışmalar
03.04.2014	Sadə cümləni geniş­ləndirən vasitə­lər. Həmcins üzvlü cümlələr. Həm­cins üzv­lərdə üm­u­­­­­­mi­ləş­di­rici sözlər. Həm­­cins üzvlərdə ix­­ti­sarlar. Xəbərin həm­cins mü­­b­­­tədalarla uz­laş­ması. Sadə cümlələrin tip­ləri.Cüt­tər­kib­­li və təktər­kibli sadə cümlə­lər.					Ə.Abdullayev, Y.Se­yi­­­dov, A.Hə­sə­nov. Müasir Azərbaycan dili. IV hissə. Sintak­sis.Bakı:Şərq-Qərb, 2007, s.195-216.Q.Kazımov.Müasir Azər­baycan dili.Sin­taksis. Bakı:Ünsiyyət, 2000,s.155-162. Çalışmalar.Bədii ədəbiyyat­dan nü­mu­nələr üzərində iş.
10.04.2014	Təktərkibli sadə cümlələr. Tək­tər­kibli cüm­lə­lərin növləri. Xəbər əsasında for­malaşan tək­tərkibli cümlələrin növləri: şə­­xs­siz cüm­lələr, qeyri-müəyyən şəxsli cüm­lə­lər,ümu­mi şəxsli cümlələr.Şəxssiz cümlə. Qeyri-müəy­yən şəxsli cüm­lələr.					Ə.Abdullayev, Y.Se­yi­dov, A.Hə­sə­nov. Müasir Azərbaycan dili. IV hissə. Sintak­sis.B.,:Şərq-Qərb, 2007, s.170-186.Q.Ka­­zımov.Müasir Azər­baycan dili. Bakı: Ünsiy­yət, 2000, s.162-170. Bədii ədəbiyyat­dan nü­munələr üzə­rində iş.Çalışmalar.
17.04.2014	Ümumi şəxsli cümlə. Mübtəda əsa­sında for­ma­laşan təktərkibli cüm­lə.Adlıq cüm­­­lə­lər. Söz-cümlə an­la­yışı. Söz-cüm­lələrin ifadə va­sitələri. Qrammatik cəhətdən cümlə üzvləri ilə bağlı olmayan sözlər. Xitab.Ara sözlər. Əlavə cümlələr.					Ə.Abdullayev, Y.Se­yi­dov, A.Həsənov. Müasir Azərbaycan dili. IV hissə. Sintak­sis.Bakı:Şərq-Qərb, 2007, s.235-245.Q.Kazımov.Müasir Azər­­baycan dili.Sin­taksis.Bakı:Ünsiyyət, 2000,s.174-177. Bədii ədəbiyyat­dan nü­munələr üzə­­rində iş. Sərbəst yazı.
24.04.2014	Aralıq imtahan İmla
01.05.2014	Mürəkkəb cümlə. Mürəkkəb cümlə­nin növləri: ta­be­siz və tabeli mü­rək­kəb cümlə­lər. Tabesiz mürəkkəb cümlələr. Tabesiz mürək­kəb cümlələrin tərkib hissələrini bağ­layan vasi­tələr. Tabesiz mürəkkəb cümlə­lərdə məna əla­qə­ləri.					Ə.Abdullayev, Y.Se­yi­dov, A.Həsənov. Müasir Azərbaycan dili.IV hissə. Sintak­sis.Bakı:Şərq-Qərb, 2007, s.216-234.Q.Kazımov.Müasir Azərbaycan dili.Sin­taksis.B.,Ünsiyyət, 2000, s.237-28. Çalışmalar.Bədii ədəbiyyat­dan nü­munələr.
08.05.2014	Tabeli mürəkkəb cümlələr. Tabeli mürək­kəb cümlənin tər­kib hissələri ara­sında ta­belilik əla­qəsinin olması. Baş və budaq cüm­­lə­lər. Müb­təda, xəbər budaq cümlələri.					Ə.Abdullayev, Y.Se­yi­­dov, A.Həsənov. Mü­asir Azərbaycan dili.IV his­sə. Sin­tak­sis.B.,Şərq-Qərb, 2007, s.268-294. Q.Kazımov.Müasir Azərbaycan dili. Sin­tak­sis.Ba­kı:Ün­siy­yət, 2000,s.281-299. Sərbəst yazı.
15.05.2014	Ta­mam­lıq budaq cüm­ləsi. Təyin budaq cümləsi. Zərflik (tərz, dərəcə , za­man, yer) budaq cümlələri.					Ə.Abdullayev, Y.Se­yi­dov, A.Həsənov. Mü­asir Azərbaycan dili.IV hissə. Sin­tak­sis.Ba­kı:Şərq-Qərb, 2007, s.294-317.Q.Kazımov.Müasir Azər­baycan dili. Sin­taksis. Bakı: Ünsiyyət, 2000,s.299- 340. İmla. Çalışmalar.
22.05.2014	Zərflik (kəmiy­yət, səbəb, məqsəd) budaq cümlələri Şərt, qar­şılaşdırma budaq cüm­lələri. Tabeli mü­rəkkəb cüm­lələrdə durğu işa­rələri.					Ə.Abdullayev, Y.Se­yi­dov, A.Hə­sə­nov. Müasir Azərbaycan di­li.IV hissə. Sintak­sis.Bakı:Şərq-Qərb, 2007, s.317-369.Q.Kazımov.Müasir Azər­baycan dili.Sintaksis.B., 2000, s.340- 372.
29.05.2014	Özgə nitqi və onun ve­ril­məsi üsulları. Vasitəsiz nitq, durğu işarələri. Vasitəli nitq. Sitat­lar. Durğu işarələri.					Ə.Abdullayev, Y.Se­­­yi­­dov, A.Həsə­nov. Mü­asir Azər­baycan dili. IV his­sə. Sin­tak­sis.Ba­kı: Şərq-Qərb, 2007, s.407-419.Q.Kazımov.Müasir Azər­baycan dili.Sin­taksis, s.372 -397. Çalışmalar.Bədii ədəbiyyatdan nümu­nələr.
Final imtahan