Versuchsziele

Laboratoriya ishi №7. Tranzistorning sinusoidal generator sifatida qo’llanilishi


Tajriba maqsadi:
Vin ko’prigi zanjirlar asosida yig’ilgan elektron tebrangichni o’rganish.
Sinusoidal generatori ishchi nuqtasini o’rnatish
RC ning turli qiymatlarida tebranish chastotasini aniqlash
Qisqacha nazariya

Vin ko’prigi asosida yig’ilgan tranzistorli zanjir sinusoidal signal hosil qiladi. Vin ko’prigi zanjiri asosini tashkil qiluvchi elementlar parametrlari tebranish chastotasini belgilaydi. Generator zanjirining bu qismi ketma-ket va parallel ulangan kondensator va qarshiliklardan iboratdir. Bu ikki RC zanjir o’zaro ketma-ket ulangan va odatda ulardagi R va C qiymatlari bir xil tanlanadi. Vin ko’prigi zanjirining chastota o’tkazish sohasi quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:

(1)
Vin ko’prigi generatorning zanjiri bilan teskari bog’lanishga ega bo’lgani uchun bazaga kirish va teskari bog’lanish signallari orasidagi fazalar farqi  = 0° bo’lsa chiqish signali chastotasi turg’un bo’ladi. Buni generatorning ikkala tranzistorli kaskadlaridagi emitter zanjirida signal fazasini 180° ga siljitish orqali amalga oshirish mumkin. Tebranish chastotasini R qarshilik qiymati yoki C kondensator sig’imini o’zgartirib tanlash mumkin.


Tajriba qurilmasi va tajribani o’tkazish tartibi.

Kerakli asboblar
1 Rastrli panel DIN A4……………………………. 576 74
1 10 ta qisqa ulagichlar to’plami ……………………………. 501 48
2 Tranzistor BC 140, NPN, …………………………….578 76
2 Rezistor 1 kOm, 1.4 W, 5 % …………………………….577 44
3 Rezistor 10 kOm, 0.5 W ……………………………. 577 56
2 Rezistor 15 kOm, 0.5 W …………………………….577 58
2 Rezistor 47 kOm, 0.5 W ……………………………. 577 64
2 Rezistor 100 kOm, 0.5 W, 1 % …………………………….577 68
2 Переменный rezistor 4.7 kOm, 1 W …………………………….577 81
2 Kondensator 100 pF, 630 V, 20 % …………………………….578 22
2 Kondensator 220 pF, 160 V, 20 % …………………………….578 23
2 Kondensator 1 mkF, 100 V, 20 % …………………………….578 35
2 Kondensator 4,7mkF, 63 V, 20 % …………………………….578 16
1 Quvvat manbai DC 0...+/- 15 V …………………………….521 45
1 Ikki kanalli ossilograf 303 …………………………….575 211
2 Ekranlangan kabel BNC/4 mm …………………………….575 24
1 Multimetr LDanalog 20 …………………………….531 120
1 Ulash kabellari, 0,25 mm2, 50 sm, qora ………………….501 28
2 Juft kabel, 50 sm, qizil va ko’k…………………………….501 45

• 
  Rasmdagi zanjirni yig’ing. Dastlab, Vin ko’prigi uchun qarshilikni R = 47 kOm va kondensatorni C= 100 pF qilib tanlang.
  
• 
  Hali Vin ko’prigiga teskari bog’lanish zanjirini ulamang.
  
• 
  Ta’minlash manbaini ulang va kuchlanishni 15 V qilib o’rnating.