Vijiner jadvali usuli



Yüklə 80,34 Kb.
səhifə1/2
tarix21.10.2022
ölçüsü80,34 Kb.
#118484
  1   2
1-topshiriq (6)



1-topshiriq


  1. Har bir talaba Vijiner jadvali usuli yordamida o’z familiyasi va ismini shifrlashi va rasshifrovka qilishi kerak.

  2. Har bir talaba Gamilton marshrutlariga asoslangan usulda o’z familiyasi va ismini shifrlashi va rasshifrovka qilishi kerak.


Vijiner jadvali usuli
Polialfavitli almashtirish algoritmlari ichida Vijiner jadvali (matritsasi) TB ni ishlatuvchi algoritm eng keng tarqalgan. Vijiner jadvali [RxR] o‘lchamli kvadrat matritsadan iborat bo‘lib, (R-ishlatilayotgan alfavitdagi simvollar soni) birinchi qatorida simvollar alfavit tartibida joylashtiriladi. Ikkinchi qatordan boshlab simvollar chapga bitta o‘ringa siljitilgan holda yoziladi. Siqib chiqarilgan simvollar o‘ng tarafdagi bo‘shagan o‘rinni to‘ldiradi (siklik siljitish). Agar o‘zbek alfaviti ishlatilsa, Vijiner matritsasi [36x36] o‘lchamga ega bo‘ladi ( 2.1. -rasm).


ABVGD...... ........ .......O‘QG‘H_
BVGDE...... .......... ......QG‘H_A
VGDEJ................ ......G‘H_AB
.......................................................
_ABVG...... ... ......YaO‘QG‘H



2.1.-rasm. Vijiner matritsasi.
Shifrlash takrorlanmaydigan M simvoldan iborat kalit yordamida amalga oshiriladi. Vijinerning to‘liq matritsasidan [(M+1),R] o‘lchamli shifrlash matritsasi T(Sh) ajratiladi. Bu matritsa birinchi qatordan va birinchi elementlari kalit simvollariga mos keluvchi qatorlardan iborat bo‘ladi.
Agar kalit sifatida so‘zi tanlangan bo‘lsa, shifrlash matritsasi beshta qatordan iborat bo‘ladi. (2.2- rasm)


Тш=
ABVDEYoJZIYKLMNOPRSTUFXSChSh’EYuYaO‘QG‘H_
G‘H_ABVDEYoJZIYKLMNOPRSTUFXSChSh’EYuYaO‘Q
O‘QG‘H_ABVDEYoJZIYKLMNOPRSTUFXSChSh’EYuYa
ZIYKLMNOPRSTUFXSChSh’EYuYaO‘QG‘H_ABVDEYoJ
ABVDEYoJZIYKLMNOPRSTUFXSChSh’EYuYaO‘QG‘H_

2.2.-rasm. «G‘o‘za» kaliti uchun shifrlash matritsasi.
Vijiner jadvali yordamida shifrlash algoritmi quyidagi qadamlar ketma-ketligidan iborat.
1-qadam. Uzunligi M simvolli kalit K ni tanlash.
2-qadam. Tanlangan kalit K uchun [(M+1),R] o‘lchamli shifrlash matritsasi Tsh=(bij) ni qurish.
3- qadam. Dastlabki matnning har bir simvoli s0r tagiga kalit simvoli km joylashtiriladi. Kalit keraklicha takrorlanadi.
4-qadam. Dastlabki matn simvollari shifrlash matritsasi Tsh dan quyidagi qoida bo‘yicha tanlangan simvollar bilan ketma-ket almashtiriladi.

  1. K kalitning almashtiriluvchi s0r simvolga mos km simvoli aniqlanadi;

  2. shifrlash matritsasi Tsh dagi km = bj1 щart bajariluvchi i qator topiladi.

  3. sor = bi1 shart bajariluvchi j ustun aniqlanadi....

  4. sor simvoli bij simvoli bilan almashtiriladi.

5-qadam. Shifrlangan ketma-ketlik ma’lum uzunlikdagi (masalan 4 simvolli) bloklarga ajratiladi. Oxirgi blokning bo‘sh joylari maxsus simvol-to‘ldiruvchilar bilan to‘ldiriladi.
Rasshifrovka qilish quyidagi ketma-ketlikda amalga oshiriladi.
1-qadam. Shifrlash algoritmining 3-qadamidagidek shifrmatn tagiga kalit simvollari ketma-ketligi yoziladi.
2-qadam. Shifrmatndan s1r simvollari va mos kalit simvollari km ketma-ket tanlanadi. Tsh matritsada km = bij shartni qanoatlantiruvchi i qator aniqlanadi. i-qatorda bij= s1r element aniqlanadi. Rasshifrovka qilingan matnda r - o‘rniga bij simvoli joylashtiriladi.
3-qadam. Rasshifrovka qilingan matn ajratilmasdan yoziladi. Xizmatchi simvollar olib tashlanadi.
Misol. K= kaliti yordamida T=
dastlabki matnni shifrlash va rasshifrovka qilish talab etilsin. Shifrlash va rasshifrovka qilish mexanizmi quyida keltirilgan
Dastlabki matn PAXTA_G‘ARAMI
Kalit G‘ O‘ZAG‘O‘ZAG‘O‘Z A
Almashtirilgan
so‘nggi matn MO‘YaTG‘YaEANO‘FI
Shifrmatn MO‘YaT G‘YaEA NO‘FI
Kalit G‘O‘ZA G‘O‘ZA G‘O‘ZA

Yüklə 80,34 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin