Ўзбекистон республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги

---

---

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ 
ОЛИЙ ТАЪЛИМ, ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР ВАЗИРЛИГИ 
 
ИСЛОМ КАРИМОВ НОМИДАГИ 
ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ТЕХНИКА УНИВЕРСИТЕТИ 
 
 
 
НЕФТ ВА ГАЗ ФАКУЛЬТЕТИ 
 
“НЕФТ ВА ГАЗ КОНЛАРИ ГЕОЛОГИЯСИ ВА ГЕОФИЗИКАСИ” 
КАФЕДРАСИ 
 
“
НЕФТ ВА ГАЗ СОҲАСИДАГИ ЗАМОНАВИЙ 
ИННОВАЦИОН ТЕХНОЛОГИЯЛАР
” 
МАВЗУСИДАГИ 
 
РЕСПУБЛИКА МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-ТЕХНИК АНЖУМАНИ 
 
ТЎПЛАМИ 
2023 ЙИЛ, 12 МАЙ 
 
 
 
 
 
 
 
ТОШКЕНТ-2023 й. 
 
1 

---

NEFT VA GAZ KADRLARINI TAYYORLASHNI MODERINIZATSIYA VA ISLOH QILISHDA 
INNOVATSION UZLUKSIZ TA’LIM KONSEPTSIYASI 
PhD Egamberdiyev E. A.
1
 
Talaba, bakalavr Sattarkulov L. A.
1
 
Talaba, bakalavr Doliyeva D. A.
1
 
Talaba, bakalavr Qaxarova A. Q.
1
 
1
Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti 
Uzluksiz ta’limni modernizatsiya qilish va isloh qilish sharoitida olib borilayotgan tadqiqotlarning dolzarbligi 
shundaki yuqori malakali kadrlarga bo‘lgan ehtiyoj, kasb-hunar ta’limi tizimini modernizatsiya qilish zarurati va chora- 
tadbirlar ishlab chiqish zaruratidan kelib chiqadi. Quyidagi maqsadlarga: kasb-hunar ta’limi muassasalari tarmog‘i 
resurslarini birlashtirish, ta’lim muhiti sifatini yaxshilash va kasbiy ta’lim dasturlarini amalga oshirishning mazmuni va 
texnologiyasini takomillashtirish, kasb-hunar ta’limi tizimining insoniy va uslubiy salohiyatini rivojlantirish uchun 
quydagi metod ko‘zda tutilgan. 
Hozirgi vaqtda uzluksiz ta’lim kontseptsiyasi bo‘yicha konsensus mavjud emas. Gaz va neft sohasi uzluksiz 
kasb-hunar ta’limiga ta’sir etuvchi asosiy ijtimoiy-iqtisodiy omillar quyidagilardir: 
-
neft va gaz sanoatining iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlari sifatida jadal rivojlanishida oqsash; 
-
yuqori malakali va o‘rta bo‘g‘indagi ishchilarning yetishmasligi; 
-
ishsizlik xavfi; 
-
ta’lim tashkilotlari va korporativ o‘quv markazlari o‘rtasidagi raqobat; 
-
shogirdlik tayyorlash uchun past motivatsiya; 
-
ta’lim muassasalarining qoniqarsiz holati; 
-
o‘quv jarayonini uslubiy, axborot va texnologik jihatdan yetarli darajada ta’minlanmaganligi. [1]. 
Yuqorida qayd etilgan asosiy omillar respublikaning neft va gaz sanoatini isloh qilish va modernizatsiya qilish 
sharoitida uzluksiz kasbiy tayyorgarlikni shakllantirish zarurligini belgilab berdi. Bugungi kunda yigirma birinchi asrning 
ta’lim maydoni tobora ko‘proq maktablar va universitetlar, raqamli ommaviy axborot vositalari provayderlari, biznes va 
norasmiy ta’lim muassasalari va resurslarining keng milliy tarmog‘i hisloblanadi. Bu resurslar birgalikda ilmiy va ta’lim 
resurslari va imkoniyatlarining murakkab ekotizimini tashkil qiladi. Ish beruvchilar oldidagi asosiy vazifa iqtidorli 
mutaxassis aniqlash, jalb etish, rivojlantirish va saqlab qolishdir. Ish beruvchilar uchun quyidagi fazilatlar muhimdir: 
o‘rganish qobiliyati, tanqidiy fikrlash qobiliyatlari, o‘zgarish qobiliyati, hayot davomida yuqori fikrlash, ko‘nikmalar va 
tajribaning mavjudligi [2]. 
Modelni takomillashtirish va modernizatsiya qilish bo‘yicha harakatlarning muhim yo‘nalishlari birinchi 
navbatda o‘quvchilarning individual o‘quv rejalarida maxsus dasturga asoslangan o‘quv ishlari shakllaridan foydalangan 
holda uzluksiz ta’lim olish jarayonidir. Shu bilan birga, ta’lim tashkilotlarining huquqiy avtonomiyasini saqlab qolish va 
ta’limni isloh qilish sharoitida davlat-xususiy sheriklik tizimida ta’lim dasturi hujjatlarining uzluksizligini hisobga olish 
kerak. 
Uzluksiz kasb-hunar ta’limi tizimida kadrlar tayyorlash ta’limning bir necha yo‘nalishlari bo‘yicha amalga 
oshiriladi: 
1)
Kasb maktablari bosqichi. 
2)
Kasb-hunar kollejlari bosqichi. 
Ta’lim muassasalarda quyidagi tashkiliy-pedagogik sharoitlar yaratilishi taklif qilinadi: 
-
texnologik jarayonlarni o‘qitishni simulyatsiya qilishni ta’minlaydigan yuqori texnologiyali uskunalar, sinov 
maydonchalari, simulyatorlar; 
-
kapital ta’mirlash, burg‘ulash, neft va gaz qazib olishning mavjudligi; 
-
yangi kasbiy standartlarni ishlab chiqish va o‘quv jarayoniga joriy etish; 
-
yangi standartlar (kasbiy standartlar) uchun ishlab chiqilgan zamonaviy darsliklar va uslubiy adabiyotlardan 
foydalanish. 
3)
universitet bosqichi. 
Ta’lim muassasalarda quyidagi tashkiliy-pedagogik sharoitlar yaratilishi taklif qilinadi 
-
onlayn ta’lim dasturlaridan foydalanb neft-gaz kompleksining innovatsion rivojlanishining doimiy monitoringini 
ta’minlash va innovatsion metodlarni o‘zlashtirish texnologiyalar; 
-
kadrlar tayyorlash darajasini oshirish va neft-gaz sanoati bilan birgalikda uzluksiz ishlab chiqarishni 
modernizatsiya qilishni ta’minlash maqsadida ish beruvchilar korxonalari bilan ishlab chiqilgan qo‘shma konsepsiyani 
amalga oshirish; 
-
o‘quv jarayoniga texnika va texnologiyalarning yangi namunalarini ixtiro qilish va ratsionalizatsiya qilish 
jarayonlarini joriy etish, o‘quvchilarning intellektual va qadriyat yo‘nalishlarini shakllantirish, ularni ijtimoiy va qadriyat 
yo‘nalishi komponenti bilan ta’minlash; 
270 

---

-
ta’lim jarayonida innovatsion texnologiyalarning butun spektri orasida eng istiqbolli texnologiyalar sifatida 
masofaviy axborot kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish [3]. 
Modelni yaratish, ishlab chiqish va modernizatsiya qilishning asosiy pedagogik g‘oyasi - bu shaxsning hayoti 
davomida uzluksiz ta’lim olishi va rivojlanishi uchun tashkiliy-pedagogik shart-sharoitlarni yaratish, motivatsion 
qadriyatlarni, kasbiy qadriyatlarni, intellektual va kasbiy ko‘nikmalarni shakllantirish nazarda tutiladi [4]. 
Eng muhim qiymat-maqsadlar (terminal qiymatlar) natijalari o‘rganildi. Terminal qadriyatlar - insonning asosiy 
maqsadlari, ular uzoq muddatli hayot istiqbolini, uning hozir va kelajakda nimaga intilishini aks ettiradi. 
Konsepsiyaga asoslangan modelning natijalari quyidagilardan iborat: 
1.
Uzluksiz kasb-hunar ta’limi modeli uni modernizatsiya qilish va isloh qilish sharoitida shakllantirish; 
2.
Uzluksiz kasb-hunar ta’limi tizimida bitiruvchilarni tayyorlash sifati bo‘yicha ko‘rsatkichlar ishlab chiqilib, 
erishilgan yutuqlar darajasi, bandlik darajasi va ish beruvchilarning ta’lim muassasalari bitiruvchilari bilan qoniqish 
darajasi; 
3.
Uzluksiz kasb-hunar ta’limi tizimida tahsil olayotgan o‘quvchilarning o‘quvchilarga yo‘naltirilganligi uchun 
qadriyat yo‘nalishlari turlari belgilash; 
4.
Korxonalar va ta’lim tashkilotlarining o‘zaro hamkorligining o‘ziga xos xususiyatlari belgilash; 
5.
Talabalarning ta’lim dasturlari sifatining ijobiy tendentsiyasi individual o‘quv rejalari va turli xil ta’lim 
dasturlari uchun tarmoq shakllantirish; 
6.
Ta’lim dasturlari sifatini yangi kasbiy standartlar orqali oshirish sertifikatlashtirish tartib-qoidalari amalga 
oshirish. 
Xulosa qilib aytganda modelning innovatsion xususiyati shundan iboratki, ta’lim jarayonlari birinchi marta tahlil 
qilinib, davlat-xususiy sheriklik va tarmoq sharoitida, turli mulkchilik shaklidagi ta’lim muassasalari ishtirokida, o‘rta 
kasb-hunar ta’limining avtonom muassasasi bazasi va kasbiy (amaliy) malaka oshirish markazi tarkibida davlat siyosatini 
amalga oshirish vositasi va korxonalarning korporativ va tarmoq manfaatlarini amalga oshirish vositasi sifatida insonning 
hayoti davomida uzluksiz ta’limga tayyorlanishini ta’minlashdan iborat. 
Natijada mavjud va ilg‘or modernizatsiya sharoitida tashkil etilgan uzluksiz kasb-hunar ta’limi modeli kasb- 
hunar ta’limining turli tuzilmalari o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarning barqaror rivojlanishini, uzluksiz kasbiy ta’limning 
sifati va samaradorligini ta’minlaydi degan xulosaga kelish mumkin. Kasb-hunar ta’limi davlat va tegishli korxonalar 
tomonidan takomillashtirilib, o‘qitishga sarflanadigan vaqtni qisqartiradi va uni aholi uchun yanada jozibador qiladi.