ZiHİnsel yetersiZLİĞİ olan bireyler

ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER

Zihinsel işlevler bakımından ortalamanın iki standart sapma altında farklılık gösteren, buna bağlı olarak kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerinde eksiklikleri ya da sınırlılıkları olan, bu özellikleri 18 yaşından önceki gelişim döneminde ortaya çıkan ve özel eğitim ile destek eğitim hizmetlerine ihtiyaç duyan bireylerdir.

NASIL FARK EDİLİRLER?

1. 
   Sağlık problemleri vardır. İç ve dış organlarda çeşitli deformasyonlar, diş çürümeleri, kafa ve vücut arasında oran farkı, görme ve işitme kusurları bulunabilir.
   
2. 
   Bedensel gelişimleri yavaştır.
   
3. 
   Psiko-devimsel alanlarda gerilik gösterirler. El-göz koordinasyonunu güç sağlarlar. Büyük ve küçük kaslarını kullanma becerisini geç kazanırlar.
   
4. 
   Akademik kavramları geç ve güç öğrenirler.
   
5. 
   İlgi süreleri kısa ve dikkatleri dağınıktır.
   
6. 
   Çeşitli durumları kavramada, genelleme yapmada, öğrendiklerini transfer etmede zorluk çekerler.
   
7. 
   Somut kavramları daha iyi kavrarlar.
   
8. 
   Konuşma gelişimleri yavaş olup, geç konuşmaya başlarlar.
   
9. 
   Yeni durumlara uymada zorluk çekerler.
   
10. 
    Algıları, kavramları ve tepkileri basittir.
    
11. 
    Monoton işleri yapmaktan hoşlanırlar.
    
12. 
    Duygularını, düşüncelerini açık ve bağımsız olarak ifade edemezler.
    
13. 
    Gördükleri, duydukları şeyleri çabuk unuturlar, bellekleri zayıftır.
    
14. 
    Kendilerinden yaşça küçük olanlarla arkadaşlık kurarlar.
    
15. 
    Grup içi ilişkilerinde başkalarına daima bağımlıdırlar.
    
16. 
    Kurallara kavramakta zorluk çekerler.
    
17. 
    Sosyal ilişkilerinde kendilerini grupta kabul ettirecek becerileri azdır.
    
18. 
    Arkadaşlık kurmada zorluk çekerler ve kurdukları dostluklar kısa ömürlüdür.
    
19. 
    Kendilerine güvenleri azdır.
    
20. 
    Sosyal ilişkilerde bencildirler.
    
21. 
    Sosyal durumlara uymada zorluk çekerler.
    
22. 
    Sosyal faaliyetlere karşı ilgileri azdır.
    

İŞİTME YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER

İşitme duyarlılığının kısmen veya tamamen yetersizliğinden dolayı konuşmayı edinmede, dili kullanmada ve iletişimde güçlük nedeniyle bireyin eğitim performansının ve sosyal uyumunun olumsuz yönde etkilenmesi durumudur.

NASIL FARK EDİLİRLER?

1. 
   Konuşmalarında belirli sesleri düşürür ya da değiştirirler.
   
2. 
   Konuşurken bazı sesleri atlarlar. Sözcükleri yanlış söylerler.
   
3. 
   İsteklerini, anlatmak için gereğinden fazla jest ve mimik kullanırlar.
   
4. 
   Sesin geldiği yönü tayin edemezler.
   
5. 
   Bedensel devinimlerde (oturma, koşma, yürüme) denge bozukluğu görülür.
   
6. 
   Konuşmalarında tek düzeli, devamlı olarak bir fısıltı halinde ya da bağırarak konuşma görülür.
   
7. 
   Çevrelerindeki seslere duyarsızlık gösterirler.
   
8. 
   Sınıfta olan ses değişimlerinin farkında olmazlar.
   
9. 
   Konuşulanların özellikle bazı sözcüklerin, yinelenmesini isterler.
   
10. 
    İşitebilmek için konuşana doğru eğilirler ya da başını konuşana çevirerek dinlerler.
    
11. 
    Konuşmaları düzgün ve akıcı değildir.
    
12. 
    Talimatları yanlış anlarlar.
    
13. 
    Dikte çalışmalarında olağan dışı yanlışlıklar yaparlar.
    
14. 
    Konuşulanı anlayabilmek için konuşmacı ya da ses kaynağına (tv gibi) yakın dururlar.
    
15. 
    Kulak ağrısından, kulak çınlamasından şikâyet ederler.
    

GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER

Görme gücünün kısmen ya da tamamen kaybından dolayı özel eğitim hizmetlerine ihtiyacı olan bireylerdir.

NASIL FARK EDİLİRLER?

1. 
   Konuşurken jest ve mimikleri az kullanırlar ya da hiç kullanmazlar.
   
2. 
   Dokunarak öğrendiklerinden dolayı kavramları öğrenmede özel materyallere ihtiyaç duyarlar.
   
3. 
   Bağımsız hareket edebilme becerileri sınırlıdır.
   
4. 
   Görme yetersizliğinden kaynaklanan eksikliklerini diğer duyu organlarını kullanarak telafi etmeye çalışırlar.
   
5. 
   Kullandıkları materyalleri gözlerine yakın tutarlar, okuma mesafeleri kısadır.
   
6. 
   Nesneleri elleriyle tanımaya çalışırlar.
   
7. 
   İnce motor beceriler gerektiren çalışmalarda zorlanırlar.
   
8. 
   Aynı noktaya uzun süre bakarlar.
   
9. 
   Hareket halindeki bir nesneyi gözleriyle takip edemezler.
   
10. 
    Renkleri ayırt edemezler.
    
11. 
    Arkadaşlarının defterlerine bakarak tahtadaki yazılanları defterlerine geçirirler.
    
12. 
    Sık sık eşyalara çarpma, düşme ya da sağa sola amaçsız uzanma gibi davranışlar görülür.
    
13. 
    Gözleri kaşıma, kısarak bakma, gözlerde sulanma gibi fiziksel belirtiler görülür.
    
14. 
    Uzakta bulunan kişileri ve nesneleri ayırt etmede güçlük çekerler.
    
15. 
    Göze ilişkin tikler görülür (parmağı ile göz kapağına bastırma, elini göze yakın sağa sola kısa mesafelerde sallanma gibi.)
    

BEDENSEL YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER

Hastalıklar, kazalar ve genetik problemlere bağlı olarak kas, iskelet ve eklemlerin işlevlerini yerine getirememesi sonucunda meydana gelen hareket ile ilgili yetersizlikler nedeniyle özel eğitim ve destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan bireylerdir.

NASIL FARK EDİLİRLER?

1. 
   Bağımsız hareket edebilme becerileri, devinimsel koordinasyonları sınırlıdır.
   
2. 
   Hareketten çekinirler pasif kalmayı tercih ederler.
   
3. 
   Sıklıkla yorgunlukta şikayet erdeler.
   
4. 
   Denge bozuklukları görülür.
   
5. 
   Özel yürüyüş tarzları vardır.
   
6. 
   Kol, bacak ve eklem ağrılarından şikayet ederler.
   

DİL VE KONUŞMA GÜÇLÜĞÜ OLAN BİREYLER

Dili kullanma, konuşmayı edinme ve iletişimdeki güçlük nedeniyle özel eğitim hizmetlerine ihtiyacı olan bireyler.

NASL FARK EDİLİRLER?

1. 
   Sesleri atlarlar ya da düşürürler. “kapı” yerine “apı” gibi.
   
2. 
   Kelimenin içindeki bir senin yanına aynı sesi veya başka bir sesi
   
3. 
   ekleyerek çıkarırlar. “aşağı” yerine “şağı”, “saat” yerine “sahat” gibi.
   
4. 
   Kelime içindeki bir sesin yerine başka bir ses çıkarırlar örneğin; “arı” yerine “ayı”, “araba” yerine “ayaba”, “kitap” yerine “kipat” gibi.
   
5. 
   Sesleri olağan dışı uzatırlar. “b-b-b-baca” gibi.
   
6. 
   Kelimeleri ve heceleri tekrar ederler. “p-p-peki”, “ol-ol-olmaz” gibi.
   
7. 
   Konuşurken yüzde gerilim, kaş göz oynatma, başın ani hareketleri gibi istenmeyen jestler gözlemlenir.
   
8. 
   Düzensiz solunum ve kararsızlığa konuşmaya başlı olarak kelimelerde tuhaf vurguların ortaya çıkmasına neden olur.
   
9. 
   Konuşmaları kısıtlıdır ve sözcük dağarcıkları yetersizdir.
   
10. 
    Durmadan ses çıkarırlar fakat çıkardıkları sesler konuşma özelliği göstermez.
    
11. 
    İsteklerini ve duygularını doğrudan insanlara ve eşyalara vurma, çarpma, itme gibi hareketlerle belli ederler.
    
12. 
    Konuşma sesi gür ya da zayıf çıkar.
    
13. 
    Ses tonları farklılık gösterir.
    
14. 
    İsteklerini anlatma yerine jest, mimik ya da başka tür işaretler kullanırlar.
    
15. 
    Konuşma sesi tizlik ve peslik yönünden cinsine, yaşına ve beden yapısına uygun değildir.
    

ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN BİREYLER

Dili yazılı ya da sözlü anlamak ve kullanabilmek için gerekli olan bilgi alma süreçlerinin birinde veya birkaçında ortaya çıkan ve dinleme, konuşma, okuma, yazma, heceleme, dikkat yoğunlaştırma ya da matematiksel işlemleri yapma güçlüğü nedeniyle özel eğitim hizmetlerine ihtiyacı olan bireylerdir.

NASIL FARK EDİLİRLER?

1. 
   Okuma hızı ve niteliği açısından yaşıtlarından geridedirler.
   
2. 
   Harf-ses uyumu gelişmemiştir, bazı harflerin seslerini öğrenemezler.
   
3. 
   Kelimeleri hecelerken ya da harflerine ayırırken zorlanırlar.
   
4. 
   Okuduklarını anlamakta zorlanırlar
   
5. 
   Okurken harfleri, heceleri atlar ya da harf/hece eklerler.
   
6. 
   Yazarken bazı harf ya da sayıları, kelimeleri ters yazarlar ya da karıştırırlar. (b-d, t-d, m-n, g-y, f-v, b-p, g-k, c-ç, 2-5, 6-9, 12-21)
   
7. 
   Yazarken bazı harfleri, heceleri atlar ya da harf hece ekler.
   
8. 
   Yazarken kelimeler arasına hiç boşluk bırakmazlar ya da bir kelimeyi iki-üç parçaya bölerek yazarlar. (ka lem gibi).
   
9. 
   Tahtadaki yazıyı defterlerine çekerken ya da öğretmenin
   
10. 
    Okuduğunu defterlerine yazarken zorlanırlar.
    
11. 
    Yazıları okunaksız ve çirkindir.
    
12. 
    Kalemi uygun biçimde kavramakta güçlük çekerler.
    
13. 
    İmla ve noktalama hataları yaparlar.
    
14. 
    Dört işlemi yaparken yavaştırlar. parmak sayarak işlem yapmaya çalışırlar.
    
15. 
    Problemi çözüme götürecek işleme karar veremezler.
    
16. 
    Çarpım tablosunu ve bazı aritmetik sembolleri öğrenmekte zorlanırlar.
    
17. 
    Ev ödevlerini almaz ya da eksik alırlar.
    
18. 
    Çantaları, eşyaları ve giysileri dağınıktır.
    
19. 
    Defter ve kitaplarını kötü kullanırlar.
    
20. 
    Defter, kalem gibi çeşitli araçlarını kaybederler.
    
21. 
    Yazarken sayfayı düzenli kullanmazlar, gereksiz satır atlar, boşluk bırakırla.
    
22. 
    Zamanı ayarlamakta güçlük çekerler.
    
23. 
    Yönlerini bulmakta zorlanırlar, yön kavramlarını karıştırırlar.
    
24. 
    Saati öğrenmekte zorlanırlar.
    
25. 
    Gün, ay, yıl, mevsimler ve alfabenin sırasını karıştırırlar.
    
26. 
    Dinledikleri, okudukları bir öyküyü anlatmasını istendiğinde öykünün başını sonunu hatırlamazlar.
    
27. 
    Belirli bir sıra içinde yapılması gereken işlerin sırasını karıştırabilirler.
    
28. 
    Konuşurken düzgün cümle kuramazlar, takılırlar.
    
29. 
    Bazı harflerin seslerini doğru alarak telaffuz edemezler.(r, ş, j gibi harfleri söyleyemez ya da yanlış söylerler).
    
30. 
    Soyut kavramları anlamakta güçlük çekerler.
    
31. 
    Kaba motor becerilerinde, ip atlama, top yakalama gibi hareket ve oyunlarda yaşıtlarına oranla başarısızdırlar.
    
32. 
    Sakardırlar, sık sık düşer ve yaralanırlar. istemeden bir şeyleri kırarlar.
    
33. 
    İnce motor becerilere dayalı işlerde (düğme ilikleme, makas kullanma, boncuk dizme gibi) zorluk çekerler.
    

OTİSTİK BİREYLER

Sosyal etkileşim, sözel ve sözel olmayan iletişim, ilgi ve etkinliklerdeki sınırlılığı erken çocukluk döneminde ortaya çıkan ve bu özellikleri nedeniyle özel eğitim hizmetlerine ihtiyacı olan bireylerdir.

NASIL FARK EDİLİRLER?

1. 
   Dil gelişimleri geridir, konuşmalarında akıcılık yoktur.
   
2. 
   Konuşulanları ya da direktifleri anlamakta güçlük çekerler.
   
3. 
   Karşılıklı olarak konuşmayı başlatamaz ve sürdüremezle.
   
4. 
   İstekleri için yetişkinlerin elinden tutmayı, işaret kullanmayı tercih ederler.
   
5. 
   Göz kontağı kurmaktan kaçınırlar.
   
6. 
   Seslenildiğinde ya da kendisiyle iletişim kurulmak istenildiğinde tepki vermezler.
   
7. 
   Karşılıklı iletişim kurmak istemediğinde bağırma, vurma, çığlık atma gibi tepkiler gösterebilirler.
   
8. 
   Konuşurken çok az jest ve mimik kullanırlar.
   
9. 
   Övgü sözleri ya da sözel onaylamalar karşısında çok az ya da hiç tepki vermezler.
   
10. 
    Temel duyguları (mutluluk, üzüntü vb.) ifade etmede güçlük çekerler.
    
11. 
    Şahıs zamirlerini karıştırırlar, ben yerine sen ya da kendinden 3. tekil şahıs olarak söz ederler.
    
12. 
    Yaşıtlarıyla oynamakta ya da oyun kurmakta yetersizdirler.
    
13. 
    Taklit becerileri görülmez.
    
14. 
    Sosyal kurallara uymakta güçlük çekerler.
    
15. 
    Sosyal ortamlardan rahatsız olurlar, kalabalık ortamlardan uzak kalmak isterler.
    
16. 
    Dönen objelere ilgi duyarlar(araba tekerleği gibi).
    
17. 
    Kendi etrafında dönme, sallanma, zıplama gibi yinelenen davranışları vardır.
    
18. 
    Tehlikenin farkına varmakta zorlanırlar.
    
19. 
    Nedensiz ağlarlar, bağırırlar ya da çığlık atarlar.
    

DİKKAT EKSİKİLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU OLAN BİREYLER

Yaşına ve gelişim seviyesine uygun olmayan dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik, hiperaktivite ve dürtüsellik belirtilerini en az iki ortamda ve altı ay süreyle gösteren, bu özellikleri yedi yaşından önce ortaya çıkan, özel eğitim hizmetlerine ihtiyacı olan bireylerdir.

NASIL FARK EDİLİRLER?

1. 
   Bir yerde oturamazla sürekli hareket halindedirler.
   
2. 
   Sürekli konuşur, bağırır, başkalarını yaptığı işten alıkoyarlar.
   
3. 
   Okul araç gereçlerini sık sık kaybederler.
   
4. 
   İsteklerini erteleyemezler.
   
5. 
   Sorulan soru tamamlanmadan cevap verirler.
   
6. 
   Doğrudan kendisine konuşulduğunda çoğu zaman dinlemiyormuş gibi görünürler.
   
7. 
   Grup içinde sırasını beklemekte zorlanırlar.
   
8. 
   Sakin ve gürültüsüz biçimde oynamakta güçlük çekerler.
   
9. 
   Başkalarına karşı itme, çekiştirme, vurma gibi davranışları sık gösterirler.
   
10. 
    Dikkatleri çok kısa sürelidir ve çabuk dağılır.
    
11. 
    Genellikle başladıkları işi sonlandırmada güçlük çekerler.
    
12. 
    Başladıkları işi bitirmeden bir diğerine başlarlar.
    
13. 
    Günlük işlerde genellikle unutkandırlar.
    
14. 
    Çalışmalarını plansız, düzensiz ve karmaşık bir biçimde sürdürürler.
    
15. 
    Yapacakları işin sonunu düşünmeden hareket ederler.
    
16. 
    Sürekli kendileriyle ilgilenilmesini isterler.
    

ÜSTÜN ZEKÂLI VE ÜSTÜN YETENEKLİ BİREYLER

Zihinsel yeteneklerinin ya da zekâlarının birçoğunda akranlarına göre üst performans gösteren ya da gizil güce sahip olan, yaratıcılık yanı güçlü olan, bir işe başladığında asla vazgeçmeyen ve bu özelliklerinden dolayı özel eğitim hizmetlerine ihtiyacı olan bireylerdir.

NASIL FARK EDİLİRLER?

1. 
   Kendilerinden büyük çocuklarla karmaşık oyun oynama eğilimindedirler.
   
2. 
   Karşısındakilerin düşüncelerini, duygularını ve isteklerini kestirebilme yeteneğine sahiptirler.
   
3. 
   Grup içindeki liderliğin amacı ve işlevini kavrayabilmeleri ve diğerlerinin gereksinim ve ilgilerine duyarlı olabilmeleri nedeniyle, genellikle lider olma eğilimindedirler.
   
4. 
   Espri yetenekleri gelişmiştir.
   
5. 
   Bağımsız olma özellikleri gösterirler. Bu özellikleri öğrenme etkinliklerinde de görülür.
   
6. 
   Yüksek amaç ve ideallere sahiptirler.
   
7. 
   Faaliyetlerini başlatmak için bir dış kuvvete ihtiyaç duymazlar, yani içten denetimlidirler.
   
8. 
   Yaşamlarındaki olayları denetim altına alabileceklerine inanırlar, kaderci değildirler.
   
9. 
   Mükemmel olma özelliğini gösterirler.
   
10. 
    Özgüvenleri yüksektir
    
11. 
    Ahlâki duyarlılıkları erken yaşta yoğun olarak görülür.
    
12. 
    Açlık, nükleer savaş, çevre kirliliği, barış, uluslar arası ilişkiler gibi dünya sorunlarına diğer yaşıtlarına göre daha duyarlıdırlar.
    
13. 
    Sorgulayıcı, keskin gözlemci, mantıkî düşünür olma özellikleri göstermeleri nedeniyle, eşitsizliği,   haksızlığı,  çifte standardı fark ederler. Bunları önlemede etkisiz olmaları kendilerini çaresizliğe iter.
    
14. 
    Keskin adalet duygusuna sahiptirler.
    
15. 
    Doğumlarından itibaren gördükleri, işittikleri, dokundukları şeylere yaşıtlarına oranla daha fazla ilgi gösterirler, dikkatlerini daha uzun süre yoğunlaştırabilirler.
    
16. 
    Daha büyük yaslarda da dikkat süreleri daha uzundur. Daha meraklı olmaları, çok şey öğrenme isteklerine sahip olmaları nedeniyle, bir sorunla karşılaştıkları zaman, bu konu üzerinde akıllarını daha uzun süre çalıştırabilirler.
    
17. 
    Kolaylıkla kavram oluştururlar. Düşünceleri akıcıdır. Kolayca ezberleme ve ezberlediklerini de uzun süre belleklerinde koruyabilme özelliğine sahiptirler. Sözcük hazineleri zengindir. Kendi başlarına okumayı öğrenirler. Sayılara erkenden ilgi duyabilirler.
    
18. 
    Yüksek düşünce süreçlerini çalıştırıcı şekilde bilgilerin aktarılmasından hoşlanırlar. İki işi   aynı anda yapabilirler.
    
19. 
    Zaman kavramı erken gelişebilir.
    
20. 
    Yeni mekanik âletler keşfedip inşa edebilirler. Daha az yapılaşmış öğrenme materyalini tercih ederler.
    

Başladıkları görevlerin bitirilmesi için kendilerine daha fazla