1. Ko`ruv faoliyatida ishtirok etadigan nervlarning patologiyadagi ko`rinishlari, uning asoratlari va tekshirish usull

1.Ko`ruv faoliyatida ishtirok etadigan nervlarning patologiyadagi ko`rinishlari, uning asoratlari va tekshirish usullari. 2.Eshituv faoliyatida ishtirok etadigan nervlarning tuzilishi va patologiyadagi ko`rinishlari, uning asoratlari va tekshirish usullari
1.Ko`ruv faoliyatida ishtirok etadigan nervlarning patologiyadagi ko`rinishlari, uning asoratlari va tekshirish usull.
Ko`z olmasining va atrof tukimalarining tumtok shikastlanishi giperemiya, shish, qon kuyilish, eroziyalar, ko`zni tegishli kushimcha apparatlarini shikastlanishi va faoliyatini buzilishi (ptoz, yosh okishi va boshkalar) bilan xarakterlanadi. Tumtok shikastlanishlarni 4 ogirlik darajasiga ajratish kabul kilingan: 1-engil, 2-urta, 3-ogir, 4-juda ogir. Deyarli xar bir tumtok shikastlanish, xar xil davomiylikdagi, kup yoki kam darajadagi ogrik bilan namoyon buladi. Ko`z sokkasi soxasidagi tumtok shikastlanishlarda retrobulbar bushlikka qon kuyilishi, ko`z kosasi va burun devorlari suyaklarining sinishi yuzaga kelishi mumkin. Buning natijasida, ko`z olmasining burtib chikishi va surilishi, ikkilanish, qovoqlar emfizemasi kabi simptomlar yuzaga kelishi mumkin.
Ko`zni xarakatlantiruvchi mushaklarning shikastlanishi natijasida, ko`zni xar xil yunalishda siljishi va shikastlangan mushak tomonida xarakatchanlikni cheklanganligi yoki bulmasligi ko`zatilishi mumkin. Kam xollarda ko`z sokkasini ogir tumtok shikastlanishi ko`zni yukori tirkishini shikastlanishiga va bu keyinchalik tashki xamda ichki oftalmoplegiyaga olib keladi. Ko`z atrof tukimalarini shikastlanishidagi birinchi yordam, shikastlangan joyga 1-2 s.ga sovuk kuyishdan (yax, nam salfetkalar) iborat. Shifokor tezkorlik bilan qonni ivuvchanligini oshiradigan va qon tomirlarni toraytiradigan prerapatlarni (vikasol, vitamin K, askorutin, kalsiy xloridning 10 foizli eritmasi, suprastin) berishi kerak.
Tumtok shikastlanishning uchinchi, kup uchraydigan belgisi – rangdor pardani va kipriksimon tananing kontuziyasidir, bu rangdor pardani pirpirashi (iridodonez), korachikning kengayishi, notugri shaklni opishi va yoruglikka reaksiyasining susayishi, oldingi kamera chuko`rligining notekisligi, akkomadatsiyaning buzilishi va uzok-yakinni ko`rishni pasayishidan iborat. Agar shikastlanish natijasida sinn boilamlari uzilib ketsa, gavxarning yarim siljishi va umuman siljib ketishiga, bu esa ko`rish kobiliyatini keskin pasayishiga olib keladi. Keskin kontuziya bilan namoyon bulgan tumtok shikastlanish qon kuyilishidan tashkari rangdor pardani yorilishi yoki uzilishi (iridodialix), xorioideya va tur pardaning yorilishi yoki uzilishi, tur pardaning kuchishi, ko`ruv nervining erilishi va umuman uzilishiga olib kelishi mumkin. Bu patologiyaning xamma ko`rinishlari shikastlanishning kattaligi va lokalizatsiyasiga ko`ra birinchi navbatda markaziy va periferik ko`rish xolatiga ta’sir kiladi, xatto ko`z ko`rmay kolishiga xam olib keladi. Ko`z olmasining tumtok shikastlanishidagi birinchi shifokor yordami kuyidagilardan iborat:
Retinal patologiya tug'ma bo'lishi mumkin, shuningdek, turli xil umumiy va tizimli kasalliklar - gipertenziya, diabetes mellitus, buyrak va buyrak usti kasalliklari, shuningdek, ko'zning shikastlanishi, travmatik miya shikastlanishi bilan yuzaga kelishi mumkin.
Kasallik yoshga bog'liq bo'lgan retinaning markaziy zonasida bosqichlar yoki shakllarga bo'linadigan patologik o'zgarishlar majmuasini o'z ichiga oladi. AMD shakli va kursiga qarab turli xil davolash usullari taklif etiladi. VMDni davolashning barcha usullari erta va aniq tashxisga asoslanadi, shuning uchun kasallikning dastlabki bosqichlarida adekvat davolash rivojlanishni to'xtatishi va bemorlarimizning faol yozish va o'qish faoliyatini yillar davomida uzaytirishi mumkin. VMD ning ekssudativ bo'lmagan shakllari kasallikning dastlabki bosqichi, prekursorlar davri. Qoida tariqasida, ko'rish buzilishi sodir bo'lmaydi. Ushbu bosqichda dinamik kuzatish, antioksidantlar va ozuqaviy qo'shimchalar ko'rinishidagi retinoprotektorlar muhim ahamiyatga ega.
2.Eshituv faoliyatida ishtirok etadigan nervlarning tuzilishi va patologiyadagi ko`rinishlari, uning asoratlari va tekshirish usullari
Eshitish organi bola tug'ilgan kunidan boshlaboq ishga tushadi. Hayotining ikkinchi haftasiga kelib, bolaning ovozga quloq solayotganini kuzatish mumkinki, bu eshituv analizatorining funksional jihatdan yetarlicha yetukligi hamda markaziy nerv tizimida eshituv dominantasi paydo b o ‘la olishini ko‘rsatadi. Hayotining 2-oyiga kelib bola sifat jihatdan har xil tovushlarni ajrata boshlaydi. 3-oydan boshlab ovoz kelgan tom onga qarash odati paydo boMadi, bola 3 — 4 oylik bo'lib qolganda tovushlarning tonini ajrata boshlaydi. Bolalarda nutqning eshitish b o ‘sag‘asi yosh ulg‘aygan sari o ‘zgarib boradi, 6,5 — 9,5 yashar bolalarda nutqni eshitish b o ‘sag‘asi katta yoshli bolalardagiga qaraganda yuqori boMadi. Nutqning rivojlanib borishida bolalarning kattalar bilan aloqa bog‘lab, suhbatlashishi katta ahamiyatga ega. Bu esa bolaning eshitib eslab qolish qobiliyati va lug‘at boyligini boyib borishiga yordam beradi.