Diagnostik ekspert tizimlari deganda ma’lum bir tizimdagi xatolikni aniqlash tushuniladi. Xatolik-bu normal holatdan og’ish demakdir. Bunday tasnif umumiy nazariy jihatdan texnik tizimlarda jihozl/= buzuqligidan tortib tirik organism/= kasalligi va turli tabiat anomaliya/- qurish imkonini beradi. Asosiy xususiyati bu diagnostika qilinayotgan tizimni funksional strukturasini tushunish zaruriyati hisoblanadi.
Monitoring ekspert tizim/= asosiy vazifasi – real vaqtda ma’lumot/- uzluksiz interpretatsiyasi va ma’lum parameter/- belgilangan chegaradan chiqishi haqida signal berish. Asosiy muammo – xavfli holatni “o’tkazib yuborish” va “yolg’on” xavfli holat haqidagi signal berishdir. Bu muammolarning murakkabligi xavfli holatlarning belgilarini aniq emasligi va vaqtni e’tiborga olishimiz zarur.
200. Loyhalovchi va bashoratlovchi ET lar
Loyihalash deganda oldindan aniqlangan xossalariga ega ob’ektlarni
spesifikatsiyasini tayerlashni tushunamiz. Spesifikatsiya deganda xamma kerakli xujjatlar - chizma, tushuntirish yezuvi va x.k. larni tushunamiz. Bu yerda asosiy muammo - ob’ekt to’g’risida anik struktura bilimiga ega bulishdir. Effektiv loyihalashni tashkil qilish uchun, nafakat loyiha yechimlarini, ularni kabul qilish motivlarini ham anik qilish kerak.
Shunday qilib loyihalash masalalarida 2 asosiy jaraen uzaro boglik, bular: yechimni chiqarish jaraeni va tushuntirish jaraeni.
Misollar:
- EXM konfiguratsiyasini loyihalash VAX - 11/780;
- katta integral sxemalarni loyihalash - CADHELP.
- elektrik tarmoqlar sintezi - SYN.
Bashoratlovchi ekspеrt tizimlari o`tmish va bugunning voqеalariga asoslanib kеlajak stsеnariysini oldindan aytib bеrmog`i, ya'ni bеrilgan vaziyatdan ishonchli natijalar chiqarishi kеrak. Buning uchun bashoratlovchi ekspеrt tizimlarida dinamik paramеtrik modеllar qo`llaniladi.
Prognozlovchi tizimlar berilgan vaziyatlardan mantikiy natijalar chiqaradi. Prognozlovchi tizimda odatda berilgan situatsiyaga parametr qiymatlarini moslovchi parametrik dinamik model qo’llaniladi. Ushbu modeldan chiqariladigan natija extimoli baxolar bilan qilingan prognozlar asosida tashkil kiladi.
Misollar:
robotni uzini tutishni rejalash - STRIPS;
- sanoat zakazlarini rejalash - ISIS;
- tajribani rejalash - MOLGEN;
201. Tashhislovchi va o’qituvchi ET lar
