11- mavzu. Elektr zanjirlarga sinusoidal signal ta’siridagi xusu
Sinusoidal tok zanjirida aktiv qarshilik, induktivlik va kondensator Elektr zanjirida aktiv qarshilik. Aktiv qarshilikli elektr zanjiri (11.8-rasm, a) bo‘ylab i=Imsin t, (I=0) tok o‘tayotgan bo‘lsa, Om qonuniga binoan kuchlanish
u= iR=RImsin t,
yoki (11.12)
u=Umsin t, bu erda Um=RIm . Vektor diagrammasida tok va kuchlanishning komplekslari berilgan. =0 bo‘lgani uchun va ga teng bo‘ladi (11.8-rasm, b).
11.8-rasm, v da tok, kuchlanish va quvvat oniy qiymatlarining grafigi berilgan.
. (11.13)
11.8 – rasm.
Sinusoidal tok zanjirida induktivlik. Ixtiyoriy cho‘lg‘am (g‘altak) induktivlik L va aktiv qarshilik R dan iborat. Sxemada g‘altakni ketma –ket ulangan induktivlik L bilan aktiv qarshilik R sifatida ifodalash mumkin. Tahlil uchun induktivlikni o‘zini ajratib olamiz.
11.9-rasm, a da induktivlik bo‘ylab, i=Imsint, I=0 tok o‘tayotgan bo‘lsin, u holatda g‘altakda o‘zinduksiya EYUK si vujudga keladi.
, (11.14)
u =- eLekanligi ma’lum, u holda (11.14) ni:
, (11.15)
bunda LIm=Um zanjirdagi kuchlanishning amplituda qiymati; L- induktiv g‘altakning reaktiv qarshilig yoki induktiv qarshilik deb atalib, XLbilan belgilanadi. O‘lchov birligi Om,
. (11.16)
11.9 – rasm.
Induktivlikdagi kuchlanish tokdan 900 ilgari yuradi =u-i=90-0=900, EYUK 900 orqada qoladi. U holda bo‘ladi. 11.9-rasm, b da va kattaliklarning vektor diagrammasi ko‘rsatilgan. ,u,r oniy qiymatlarning grafigi 7.9-rasm, v da ko‘rsatilgan.
Oniy quvvat quyidagicha ifodalanadi:
(11.17)
bu qiymat yo tok, yo kuchlanish noldan o‘tganda noldan o‘tadi. R>0 bo‘lganda manbadan olingan energiya magnit maydon energiyasini hosil qilish uchun sarflanadi. R<0 bo‘lganda, magnit maydon energiyasi yana manbaga qaytarilib beriladi.