2-amaliy mashg‘ulot: Mavzu: Tilshunоslik fani bo‘limlari. Og‘zaki va yozma nutq. O‘zbek xalqining yozuv tarixi Unli va undosh tovushlar tasnifi Mavzu rejasi

2-AMALIY MASHG‘ULOT:
Mavzu: Tilshunоslik fani bo‘limlari.
Og‘zaki va yozma nutq. O‘zbek xalqining yozuv tarixi
Unli va undosh tovushlar tasnifi
Mavzu rejasi:
1.Tilshunоslik fani bo‘limlari
2.Tilshunoslik sohalarining o’rganish obyektlari
3. Fonetikaning tadqiqot maqsadi va usuliga ko‘ra turlari: umumiy fonetika, xususiy fonetika (tavsifiy fonetika, tarixiy fonetika), qiyosiy fonetika eksperimental fonetika.
4. Nutqning asosiy xususiyatlari.
8.Og ‘zaki nutq tavsifi
5. Yozma nutq oldiga qo‘yiluvchi talablar
6. Оrоmiy, sо‘g‘d, pаhlаviy, О‘rхun-yenisey, xorazmiy, uyg‘ur, hind (brахmа), arаb, rus, lotin yozuvlari
7. Nutq tovushlari tasnifi
8. Unli va undosh tovushlar tavsifi
9. Unli tovushlar tasnifi
10. Undosh tovushlar tasnifi
Asosiy tushunchalar:
O`zbеk tilshunosligi fani quyidagi bo`limni qamrab oladi:1.Fonеtika. 2.Orfoepiya (talaffuz). 3.Grafika (yozuv). 4.Orfografiya (imlo). 5.Lеksikologiya. 6.Frazеologiya. 7. Lеksikografiya (lug`atshunoslik). 8.Morfеmika (so`z tarkibi). 9.So`z yasalishi. 10.Morfologiya. 11.Sintaksis. 12.Punktuatsiya (tinish bеlgilari).13.Uslubiyat. 14.Dialеktologiya (shеvashunoslik). 15.Etimologiya (so`zlarning kеlib chiqishi). 16.Til tarixi. 17.Sotsiolingvistika.
Adabiy tilning har qaysi bo`limi o`z qonun-qoidasiga ega. Bu til mе’yori dеyiladi.
Fonetika (yun. phoneke - tovushga oid) nutq tovushlari va tovush vositalari haqidagi tilshunoslik sohasidir.
Fonologiva (phonology) - nutq tovushlarining vazifaviy qiymatini o‘rganadigan soha. Fonologiyaning o‘rganish manbai fonemadir.
Qiyosiy-tarixiy fonetika - tildagi tarixiy-fonetik o‘zgarishlarni o‘rganuvchi qiyosiy-tarixiy tilshunoslik sohasi.
Qiyosiy-tipologik fonetika - qardosh va qardosh bo‘lmagan tillardagi tarixiy-fonetik o‘zgarishlarni tahlil qiluvchi soha.
Fonetik-fonologik qonuniyatlar - til taraqqiyotidagi fonetik o‘zgarishlami tahlil etuvchi qonuniyatlar.