2-mavzu. Pedagogning o‘zgarishlarga moslashuvchanligi reja

---

2-mavzu. Pedagogning o‘zgarishlarga moslashuvchanligi
REJA: 
1. Shaxslararo munosabatlarda moslashuvchanlikning ahamiyati 
2. Pedagogik jamoa va uning ijtimoiy-psixologik xususiyatlari 
Tayanch so‘zlar: shaxs, moslashuvchanlik, jamoa, qobiliyat, xarakter, 
pedagigik jamoa 
 
Moslashuvchanlik atamasi lotin tilidan kelib chiqqan 
“moslashuvchanlik”.
Moslashuvchanlik so„zining tarkibiga qarab turli xil ta‟riflarni taqdim 
etadi. Mexanik moslashuvchanlik ular deformatsiyalanadigan qattiq jismda 
erishilgan kuchlanish va slaydlar, huddi shu tarzda, bo„lishi mumkin ba‟zi 
materiallarning konvertatsiya qilish va asl shakliga qaytish qobiliyatidir. 
Mehnat 
egiluvchanligi. 
Bu 
ish 
beruvchi 
yoki 
kompaniyaning 
majburiyatlarini kamaytirish uchun mehnat huquqlarini tartibga solish uchun 
mas‟ul bo„lgan ish modeli. Mehnat egiluvchanligi ish beruvchini ishchilar uchun 
himoya qonunchiligiga kamroq moslashtirilishini, ish joyining ko„payishiga 
erishishni istaydi, chunki u kamroq to„siqlar bilan o„t ochishi, ish beruvchining 
xohishi bilan uzaytirilishi mumkin bo„lgan qisqa shartnomalar, ish beruvchi uchun 
boshqa imtiyozlar qatorida. Ishchilarga nisbatan mehnatning moslashuvchanligi 
mehnat sharoitida qonuniy noaniqlikni keltirib chiqaradi, xodimning sotib olish 
qobiliyatini pasaytiradi va ishchilar uyushmalari yoki kasaba uyushmalari 
tomonidan mehnat huquqlarini samarali amalga oshirishga to„sqinlik qiladi. 
Moslashuvchanlik so„zi sinonim sifatida ishlatilishi mumkin: egiluvchanlik, 
egiluvchanlik, qarshilik, toniklik, yumshoqlik va boshqalar. Shuningdek, 
egiluvchanlik so„zining ba‟zi antonimlari: qattiqlik, qat‟iylik, murosasizlik. 
Insonning moslashuvchan xarakteri. Bu shaxsiyat bilan bog„liq, chunki u 
sizga yangi g„oyalarni qabul qilish va yangi sharoitlarga yoki vaziyatlarga 
moslashishga imkon beradi. Xarakterga ega bo„lgan shaxs shaxsiy munosabatlar 
uchun ham, ish joyida ham ijobiy fazilatdir, chunki u boshqa fazilatlar qatori 
bag„rikenglik, tushunuvchanlik, itoatkorlik bilan ajralib turadi. 

---

Kognitiv moslashuvchanlik shaxsning olgan bilimlarini yangi sharoitda yoki 
vaziyatda qo„llash qobiliyati. Kognitiv moslashuvchanlik axborotni qabul qilish, 
g„oyalarni ifodalash va ularni yangi vaziyatlarga moslashtirish usulida namoyon 
bo„ladi. 
Moslashuvchanlikning xarakteristikasi va turlari harakat manbayi va 
namoyon bo„lish uslubiga qarab bo„linadi. Quyidagi tasniflar shaklda qo„llaniladi: 

faol - o„z mushaklari hisobiga amplituda harakatlarni bajarish qobiliyati; 

passiv - tashqi kuchlar ta‟sirida amplituda harakatlar uchun qobiliyat. 
Qanday egiluvchanlik turlari cho„ish maqsadlariga bog„liq. Eng ko„p ishlatiladigan 
tasnif moslashuvchanlikni namoyish qilish uslubiga muvofiq: 

dinamik - harakatdagi moslashuvchanlik; 

statik - harakatsizlikda; 

umumiy - har qanday bo„g„inlar va amplituda egilish qobiliyati; 

maxsus – ba‟zi bir bo„g„inlar va mushaklarning kerakli egiluvchanligi, 
masalan, ba‟zi sport turlari uchun. 
Moslashuvchanlikka bir necha omillar ta‟sir qiladi: 
- ichki (anatomiya); 
- tashqi (yoshi, jinsi, isishi, havo harorati va boshqalar). 
Masalan, kunning vaqti (ertalab / kunduzi / kechqurun) ham muhimdir. 
Ertalab tanasi uyqudan keyin juda “tiqilib” qoladi. Va kechqurun u tarqalib ketadi 
va mashg„ulotlarda ko„proq itoatkor bo„ladi. Havoning harorati qanchalik baland 
bo„lsa, tanani shunchalik yaxshi cho„zadi. Yogada odamlar saunaga o„xshash 
xonada cho„zilgan maxsus bo„limlar mavjud. Bu bo„g„imlarga va ligamentlarga 
juda kuchli ta‟sir ko„rsatadi, ular juda itoatkor bo„lib qoladilar. 
Ya‟ni, oiladagi ajdodlar qanchalik moslashuvchan bo„lsa, ularning 
merosxo„rlari “egilish” imkoniyati shunchalik ko„p. Umuman olganda, qizlar 
erkaklarnikiga qaraganda 25% ko„proq moslashuvchan. Moslashuvchanlikni 
bolalikdan rivojlantirish yaxshiroqdir, chunki bu qobiliyat yoshga qarab sezilarli 
darajada pasayadi. Astenik konstitutsiya odamlari to„la bo„lganlardan ko„ra 
yomonroq egiladilar. 

---

Ish joyida moslashuvchanlik nimani anglatadi va nima uchun bu muhim? 
Ishda moslashuvchanlik o„zgarmaydigan sharoit va umidlarni tezkorlik bilan 
bajarishga tayyorlik va qobiliyatni o„z ichiga oladi. Ishga kelganda moslashuvchan 
bo„lish juda arziydi. O„z ishini moslashuvchan tushuncha bilan ishlaydigan 
xodimlar odatda ish beruvchilar tomonidan yuqori baholanadi.