2015-ci il Fənn proqramı (sillabusu) Kafedra

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ

AZƏRBAYCAN MEMARLIQ VƏ İNŞAAT UNİVERSİTETİ
Təsdiq edirəm:

Kafedra müdiri:

Prof.H.O.Ocaqov_____________
“___”____________2015-ci il
Fənn proqramı (sillabusu)

Kafedra Fövqəladə hallar və həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi

Fənnin adı «Xidmət fəaliyyətinin psixoloji təminati, ekstremal şəraitdə psixologiya»

1. Fənn haqqında məlumat:

Kodu ____________

Tədris ili __2014/2015___________ semestr _____________

Fakültə İnşaat-texnalogiya.

Qrup ­­­­642A

Tədris yükü: mühazirə ___45__ saat, seminar (məşğələ) ___15__ saat,

laboratoriya __--___ saat. Cəmi 60 saat.

Kredit: 3kredit

Auditoriya: № ________

Saat: ________

2. Müəllim haqqında məlumat:

Adı, atasının adı, soyadı və elmi dərəcəsi: Gözəlov Səyavuş Səfər oğlu, kimya üzrə fəlsəfə doktoru

Kafedranın ünvanı: __Bakı şəh., Ayna Sultanova 5, AzMİU II korpus X mərtəbə

Məsləhət saatları: 15 saat_

E-mail ünvanı: g.sayavuş @ mail.ru

İş telefonu: 012 539 07 75__

3. Tələb olunan dərslik və dərs vəsaitləri:

1. _H.O.Ocaqov Fövqəladə hallarda həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi .Bakı 2010

4. Fənnin təsviri və məqsədi:

(Fənn haqqında qısa məlumat, onunla əlaqəli fənlər, fənnin tədrisinin məqsədi yazılı şərh olunur. Bu fənni öyrənməklə tələbələrin nəyi biləcəkləri, nəyə nail olacaqları və hansı vərdişlərə yiyələnəcəkləri qeyd edilir.)

Azərbaycan Respublikası Fövqəlada Hallar Nazirliyinin Mülki Müdafiə (MM) bölmələrinin, xilasedici dəstələrinin tərkib hissəsini təşkil edən ixtisasçı-mütəxəssislərin müxtəlif xarakterli fövqəlada hallar şəraitində əhalinin, ərazinin və ətraf mühitin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məqsədilə keçirilən axtarış–xilas etmə, qəza–xilas etmə və digər təxirə salınmaz işlərinin (QX və DTI) gedişinə hazırlanması çox vacibdir.

Ixtisasçı-mütəxəssislərin xilasedici dəstələrin fəaliyyətində mənəvi-psixoloji keyfiyyətlərinin inkişaf etdirilməsi, qanun-qayda və intizamının möhkəmləndirilməsi, onların fiziki sağlamlığının gücləndirilməsi, onlarda müasir axtarış–xilas etmə, QX və DTI yerinə yetirilməsi üçün zəruri olan ekstremal situasiyalarda fəaliyyət göstərmək və istənilən vəziyyətlərin dəf edilməsi qabiliyyətlərin formalaşdırılmasına xüsusi diqqət verilir.

Ixtisasçı-mütəxəssislərdə xilasedici dəstələrin şəxsi heyətinin təlim-tərbiyəsinin və psixoloji davamlılığıni yüksəltməyin səmərəli təşkili məqsədilə «Xidmət fəaliyyətinin psixoloji təminatı, ekstremal şəraitdə psixologiya» fənninin tədrisindən istifadə olunur. Fənninin tədrisinin əsas tapşırıqları:

• 
  gələcək ixtisasçı-mütəxəssislərdə elmi dünyagörüşün, yüksək əxlaqi keyfiyyətlərin, davranış və fəaliyyətin yüksək ideyalı motivləri, əxlaqi-psixoloji və döyüş keyfiyyətlərinin formalaşdırılması, ölkənin və onun dövlətçilik mənafelərinin mühafiəsi üçün lazım olan bilik, bacarıq və vərdişlərin əldə edilməsi;
  
• 
  təlim və tərbiyənin psixoloji-pedaqoji qanunauyğunluqlarının mahiyyətini öyrə­nilməsi;
  
• 
  ixtisasçı-mütəxəssislərdə xilasediciləri ətraflı öyrənmək, psixoloji vəziyyətlərini bacarıqla başa düşmək, pedaqoji təsir etmənin vasitə və metodlarını müxtəlif şəraitlərdə cəld seçmək imkanı verən psixoloji-pedaqoji düşüncənin formalaşdırılması;
  
• 
  ixtisasçılarda öz peşəsinə, şəxsi heyətlə və tabeçilikdə olanlarla işə məhəbbət tərbiyə edilməsi, özünü tərbiyə və öz təhsilini artırma tələbatının, həm nəzəri, həm də praktiki iş zamanı müstəqil olaraq elmləri öyrənmək bacarığının formalaşdırılması.
  

Kursun öyrənilməsi nəticəində mütləq:

Baklavr tanış olmalıdır:

- qəza-axtarış, qəza-xilasetmə və təxirəsalınmaz işlərin və ya döyüş əməliyyatlarının aparılmasını, müxtəlif FH şəraitlərdə, təlim–döyüş tapşırıqlarının yerinə yetirilməsi zamanı təlim–tərbiyə işinin təşkilinin xüsusiyyətləri;

- MXFH şəraitində, axtarış – xilas etmə, qəza– xilas etmə və digər təxirə salınmaz işlərin aparılması, eləsə də Azərbaycan Respublikası ərazi bütövlüyü uğrunda hərbi əməliyyatların və ya münaqişələrin gedişində düşmənin qüvvələrinə, vasitələrinə və əhalisinə mənəvi–psixoloji təsir etmə işinin təcrübəsilə.

Baklavr bilməlidir:

-ekstremal və kritik situasiyaların psixoloji xüsusiyyətlərini;

- insanların fərdi- psixoloji xüsusiyyətlərini öyrənmə metodikasını;

- xüsusi təhlükəli şəraitdə, hətta onun şəxsiyyətinə mənfi təsir edən qəza xilas etmə və digər təxirə salınmaz işlərinin aparılmasının psixoloji əsaslarını, stres vəziyyətinin insan psixikasından çıxarılma qaydalarını, təhlükəli şəraitdə sağ qalmağın əsaslarını;

- xüsusi ağırlıqlı xilasetmə işlərinin aparılmasının optimal üsullarının müstəqil (sərbəst) seçilməsini;

- xilasedicinin psixi vəziyyətinin müəyyən edilməsi metodikasını;

- dəyişən şəraitlərdə qərar qəbul etməyin metodikasını;

- başqa xilasedicilərdə stres vəziyyətindən çıxmağı və özünə requlyasiya(nizama salma) üzrə tapşırıqların öyrədilməsi metodikasını;

- xilasedicilərdə iş qabiliyyətinin və güc tutumunun fiziki səviyyəsini müəyyən etməyi;

- MXFH nəticələrini aradan qaldırarkən vahimə, təlaş, psixoz və s., vəziyyətinə düşmüş böyük qrup və tək-tək insanlarla iş metodunu və psixoloji üsulları;

- şəxsiyyətə pedaqoji və psixoloji təsir üsullarını;

- müxtəlif ekstremal situasiyalar həyacanı keçirmiş insanlara praktiki işin metodları və metodikasını.

- böyük qrup insanların davranış tərzinin psixoloji xüsusiyyətlərini;

- müxtəlif ekstremal situasiyalarda zədələnmişlərlə psixoloji işinin müxtəlif metodlarını.

Baklavr bacarmalıdır:

- psixi zədə almış insanlara psixoloji yardım etməyi;

- vahimə, təlaş, hay-küyçülük və s., əhval-ruhiyyəsinin qarşısının alınması, kənar edilməsi və lider rolunu öz üzərinə götürməyi;

- konfilikt, risk, stress və böhran situasiyalarına üstün gəlinməsi (dəf edilməsi) texnologiasını idarə etməyi;

- MXFH-da və müxtəlif emosional gərginlikli vəziyyətlərdə, ağırlıq dərəcəsi müxtəlif olan fiziki işləri yerinə yetirməyi;

- müxtəlif böhran situasiyalarına düşmüş insanlara psixoloji yardım göstərmək üsullarını yaxşı bilməyi.

- istənilən xilasedici əməyin təşkili şəraitində optimal üsulların seçilməsini;

- dəyişən şəraitlər də sürətli və düzgün qərar qəbul etməyi;

- tez bərpa olunmağı (yorğunluğu, ağrını aradan qaldırmağı);

- MXFH-da axtarış, xilasedici işləri yerinə yetirməyi;

- reabilitasiya tədbirlərinin aparılması və təşkili vərdişlərinə mükəmməl yiyələnməyi.
5. Fənnin təqvim planı:

5.1. Mühazirə dərslərinin mövzuları və qısa icmaları

Həf tələr	Mövzunun adı və qısa icmalı	Saat	Tarix
	Mövzu № 1. Psixologiyanin inkişaf tarixi və sahələrinin növləri Psixologiyanın elm kimi inkişaf tarixi. Psixologiyanın tarixi, inkişafına müxtəlif baxışlar. Psixologiyanın strukturu, onun sahələri.	2	30.01
	Mövzu № 2. Psixologiyanin əsas tədqiqat üsullarıPsixologiyanin əsas tədqiqat üsulları və prinsiplər üzrə sahələrə bölünməsi Şüur faktorları və hadisələri, psixikanın növləri, formaları.	2	30.01
	Mövzu № 3.Xilasedici fəaliyyətinin formaları, funksiyaları və strukturu Psixi idrak prosesləri: mahiyyəti və məzmunu, hərbi qulluqçuların fəaliyyətində yeri və rolu. Əsas psixi idrak proseslərinin quruluşu və dinamikası: duyğu, qavrayış, diqqət, təsəvvür, yaddaş, təxəyyül, təfəkkür, nitq.	2	06.02
	Mövzu № 4. Xilasedicinin fərdi – psixoloji xüsusiyyətləri Xilasedici şəxsiyyətin psixi xassələri. Şəxsiyyətin istiqamətlilik problemi və ona müxtəlif baxışlar. Müxtəlif fəaliyyət növlərində xilasedicilərin psixi prosesləri Xilasedici şəxsiyyətin psixi xassələri. Şəxsiyyətin istiqamətlilik problemi və ona müxtəlif baxışlar. Xilasedici şəxsiyyətinin istiqamətliliyinin (tələbatları, motivləri, məqsədləri, ustanovkaları, prespektivləri) strukturu. Istiqamətliliyin növlərinin (kamillik, genişlik, intensivlik, davamlılıq, hərəkətlilik) xilasedici şəxsiyyətində formalaşdırılması.	2	06.02
	Mövzu № 5. Xilasedici şəxsiyyətinin emosional vəziyyətləri və iradi keyfiyyətləri Hisslər haqqında anlayış. Insan hisslərinin təsnifatı və ümumi xarakteristikası.. Iradə haqqında anlayış. Iradi hərəkətlərin psixoloji quruluşu.	4	13.02
	Mövzu № 6. Xilasedici şəxsiyyətinin xarakteristikası Psixologiyada şəxsiyyət anlayışı. Xilasedici şəxsiyyətinin quruluşunda bioloji, ictimai və psixoloji amillər. Şəxsiyyət və hərbi kollektiv.	2	20.02
	Mövzu № 7. Xilasedici şəxsiyyətinin psixi inkişafı xüsusiyyətləri Statistik – adaptasiya, kultroloji, ekzıstensional, təsvir edici və digər metodik yanaşmalarla psixi inkişafın norma problemləri. Normanın təsir sərhəddi (həddi). Mərəkkəbliyin müxtəlif dərəcəsinin norma və problem situasiyaları psixitravmanın mümkün mənbəyi olan ideal norma.	2	20.02
	Mövzu № 8. F H şəraitində mənəvi-psixoloji tapşırıqları və predmeti Xilasedicilərin fəaliyyətində MPT tapşırıqları, məqsədi və predmeti. Xilasedicilərin təlabatlarının praktik şərtləndirilən MPT üzrə tarixi təcrübə. Xilasedicilərdə mənəvi-psixoloji keyfiyyətlərin formalaşdırılması, mənəvi faktorların əhəmiyyəti və rolu.	2	27.02
	Mövzu № 9. MM xilasedici dəstə və kollektivlərinin fəaliyyətində MPT: mahiyyəti və məzmunu Mənəvi faktorun daxili, psixoloji strukturu. Mənəvi faktorların mənəvi-siyasi, mənəvi-ruhi və psixoloji elementləri.	2	27.02
	Mövzu № 10. Xilasedici kollektivlərdə işin psixoloji əsasları İdarəetmə fəaliyyəti anlayışları. Idarəetmə strukturu. Rəis, tabeçi, kollektiv və onlar arası qarşılıqlı münasibət. Xilasedici dəstə kollektivi-fəaliyyətin idarəedilmə obyekti kimi.	2	06.03
	Mövzu № 11. FH aradan qaldırılması gedişində rəhbərin səriştəliyi və peşəkarlığı Fəaliyyət prosesləri, motivləri və davranış tərzi tipləri. Şəxsiyyətin fərdi-psixoloji xüsusiyyətləri, onların dəyişmə və inkişaf qanuna uyğunluqları.	2	13.03
	Mövzu № 12. FH-da fəaliyyətdə xilasedicilərin psixi vəziyyətlərinin dəyişmə səbəbləri Xilasedicilərin risk, həyat üçün təhlükəli, qeyri-müəyyən, vaxt azlığı, uzun müddətli və intensiv fiziki gərginlik, kəskin emosional təsirli (vəfat edənlərlə, yaralılarla iş zamanı) şəraitdə gündəlik vəziyyətlərinin dəyişməsi. Apatiya, həddən artıq həyacanlanma vəziyyətlərinin obyektiv və subyektiv əlamətləri.	2	13.03
	Mövzu № 13. Ekstremal şəraitlərdə psixoloji reabilitasiya və özünü tənzim məsələləri Xilasedici psixikasına FH təsiri. Stress vəziyyətinin meydana çıxma şərtləri. Xilasedici davranış tərzinə stresin təsiri. Stresə üstün gəlmə üsulları. FH-da fəaliyyətdə xilasedicilərin psixoloji davamlılığının artırılması yolları.	2	20.03
	Mövzu № 14. FH şəraitinə xilasedicilərin psixi vəziyyətlərinin möhkəmləndirilməsinin psixofizioloji əsasları Autogen məşqlərin praktik vərdişlərinin formalaşdırılması mənimsənilmə metodikası. Autogen məşqlərin aparılması üçün tapşırıqlarnı öyrədilməsi. Məşqlərin aparılma metodikasının mənimsənilməsi.	1	27.03
	Mövzu № 15. Xilasedicilərin psixi vəziyyətlərinin idarə edilməsi metodları Xilasedicilərin FH iş üçün zəruri olan psixi vəziyyətlərinin idarə edilməsi metodlarının praktikada işlənilməsi. Öz-özünə nizama salmanın psixi üsulları.		27.03
	Mövzu № 16. Xilasedicilərin psixi vəziyyətlərinin idarə edilməsinin ekstremal şəraitlərdə effektivliyinin artırılması Məşğələ 1. Stress, gərginlik, yorğunluq, taqətdən düşmə, əsəb çatışmamazlığı, depresiya anlayışları. Bərpa olunma metodikası.	2	03.04
	Mövzu № 17. Əməyin psixologiyası və xilasedici namizədlərin psixofizioloji seçilməsi haqqında anlayışlar Əməyin psixologiyası haqqında anlayışlar. Fəaliyyətin psixofizioloji analizi. Psixofizioloji seçim tədbirləri kimi, özlrinin psixofizioloji keyfiyyətlərinə, onun məqsədinə, tapşırıqlarına, strukturuna, metodlarına daha uyğun olan xilasedici şəxslərin iş üçün seçilməsinə imkan verən haqqında anlayışlar.	2	10.04
	Mövzu № 18 FH-da fəaliyyətdə xilasedicilərin psixoloji hazırlığı FH-da fəaliyyətə təcrübə, psixoloji hazırlıq, xilasedicilərin psixoloji davamlılığını müəyyən edən faktor-fərdi xüsusiyyətləridir. FH-da fəaliyyətə psixoloji hazırlıq anlayışları.	2	10.04
	Mövzu № 19 FH-da fəaliyyətdə xilasedicilərin psixoloji hazırlığının formalaşdırılması Təbii fəlakətlərin nəticələrinin aradan qaldırılmasına fəaliyyətə psixoloji hazırlıq metodları. Yanğın, tüstülənmə faktorlarının kombinasiyalı təsirinin tətbiqi ilə tədris-təlim yerlərində ekstremal hava və iqlim şəraitlərində, reallığa maksimum yanaşma şəraitində məşqlərin keçirilməsi. Mənəvi-psixoloji hazırlıq zolaqları.	2	17.04
	Mövzu № 20. FH-da əhalinin davranış tərzinin psixoloji xüsusiyyətləri Təbii və Texnogen xarakterli FH-lar şəraitinin psixoloji təsirləri. Insan psixikasına zədələyici təsir göstərən faktorlar: hadisələrin miqyası, onun inkişafı, həyat üçün təhlükəliliyi, yaxınların itirilməsi, maddi dəyərlərin itirilməsi, həyat şəraitinin kəskin aşağı düşməsi, faktiki ölüm halları, informasiyanın azlığı, idarə etmənin itirilməsi və s,.	2	24.04
	Mövzu № 21. FH-da zədələnmişlərə psixoloji yardım göstərmək və qaydaları FH-da qrup insanlarda meydana çıxan psixi dalğınlıq mənzərələrilə praktik tanışlıq. Təbii fəlakətlər, katastroflar və qəzalar baş vermiş rayonlarda xilasetmə işlərinin aparılmasının konkret situasiyaları ilə prktiki araşdırmalar.	2	24.04
	Mövzu № 22. Ekstremal psixologiyanın predmeti və əsas anlayışları Ekstremal psixologiyanın predmeti, təsnifatı. Ekstremal situasiyalar psixoloji tədqiqatın predmeti kimi.	2	01.05
	Mövzu № 23. Xilasedicilərin ekstremal şəraitlərdə peşəkarlıq fəaliyyətinin psixoloji xüsusiyyətləri Ekstremal situasiyalar şəxsiyyətin inkişafetdirici faktoru kimi. Stress ekstremal situasiyaların müxtəlif növü kimi.	2	08.05
	Semestr üzrə	45

5.2. Məşğələ (seminar) dərslərinin mövzuları və qısa icmaları

Həftələr	Mövzunun adı və qısa icmalı	Sa at	Tarıx
1.	Mövzu № 1. Xilasedicilərin peşəsi üçün zəruri olan keyfiyyətlərin inkişaf səviyyəsinin öyrənilməsi Xilasedicilərin peşəsi üçün zəruri olan keyfiyyətlərin inkişaf səviyyəsini müəyyən etmək məqsədilə öyrədilənlərlə testlərin aparılması, gərginlik və ehtiyac, ağır əsəb psixi yükləmələr	2	13.02
2.	Mövzu № 2.Təbbi, texnogen, hərbi və sosial xarakterli FH-ra yanaşmanın psixoloji əsasları Döyüş şəraiti amilinin, sülh şəraitində təlim-döyüş fəaliyyəti şəraitinin psixi idrak proseslərinin fəaliyyətinə təsiri. Müxtəlif fəaliyyət növlərində xilasedicilərdə psixi idrak proseslərinin şərtləri, inkişaf və formalaşması yolları.	2	06.03
3.	FH-da Mövzu № 3. MM xilasedici dəstə və kollektivlərinin fəaliyyətində MPT: mahiyyəti və məzmunu MPT məzmunu. MPT tərkib hissəsi mənəvi-əxlaqi tərbiyə sistemi. Azərbaycan Respublikası FHN apardığı tədbirlərin təbliği. Azərbaycan Respublikası ərazi bütövlüyü uğrunda qəza- xilasetmə işlərinin həyata keçirilməsinin əsasları.	2	20.03
4.	Mövzu № 4. Şəxsiyyətin fərdi-psixoloji xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi Istiqamətliliyin növlərinin (kamillik, genişlik, intensivlik, davamlılıq, hərəkətlilik) xilasedici şəxsiyyətində formalaşdırılması. Xilasedici şəxsiyyətin ən zəruri psixi xassəsi olan temperament. Xilasedicilərin peşəkarlıq fəaliyyətində əks olunan temperament konsepsiaları (sanqvinik, xolerik, fleqmatik, melanxolik) və onların meydana çıxma sferası (sahələri).	2	03.04
5.	Mövzu № 5. Xilasedicilərin psixi vəziyyətlərinin idarə edilməsinin ekstremal şəraitlərdə effektivliyinin artırılması Məşğələ 1. Seminar - 1 saat. Stress, gərginlik, yorğunluq, taqətdən düşmə, əsəb çatışmamazlığı, depresiya anlayışları. Bərpa olunma metodikası. Istirahət. Müalicə. Profilaktik tədbirlər: yemək, autogen məşqlər, aktiv istirahət, funksional sakitlik, musiqi.	2	17.04
6.	Mövzu №6. Xilasedicilərdə sənaye qəzalarına münasibətin formalaşdırılması Məşğələ 1. Seminar - 2 saat. Xilasedicilərdə sənaye qəzalarının nəticələrinin aradan qaldırılması, nəqliyyatda fəlakətlərin nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə tapşırıqların həllinə psixoloji hazırlığın formalaşdırlması yolları; həlak olmuşlarla, yaralılarla iş zamanı kəskin emosional təsirlərə təcrübənin toplanması;	2	01.05
7.	Mövzu № 7. Zədələnmə ocaqlarında xilasetmə işlərinə hazırlanma qaydaları Məşğələ 2. Seminar - 2saat. Müxtəlif zədələnmə ocaqlarında (radiasiya, kimyəvi, bioloji) qəzaların nəticələrinin aradan qaldırılmasına fəaliyyətə xilasedicilərin psixoloji hazırlığının formalaşdırılması yolları. Zədələnmə ocaqlarında xilasetmə işlərinə, kəskin emosional vəziyyətlərə təcrübənin toplanması.	2	15.05
8.	Mövzu № 8. Məşğələ 1. FH-da xilasedici fəaliyyətinin məşq etdirilməsi üzrə işgüzar oyunların aparılması. FH rayonunun xarakteristikası. Rayonlarda təbii fəlakətlərin, katastrofların, qəzaların mümkün nəticələrinin və səbəblərinin modelləşdirilməsi.	1	15.05
10.	Semestr üzrə	15

5.5. Fənn üzrə sərbəst işlərin mövzuları

Sıra №-si

Mövzunun adı

Psixologiyanın elm kimi inkişaf tarixi. Psixologiyanın tarixi, inkişafına müxtəlif baxışlar. Psixologiyanın strukturu, onun sahələri. Ümumi psixologiya - hərbi psixologiya və ekstremal situasiyaların psixologiyasında istifadə edilən asas terminlər və anlayışlarnı. Şüur faktorları və hadisələri, psixika və onunla əlaqə olan psixi hadisələr Psixikanın növləri, formaları. Psixologiyanin əsas tədqiqat üsulları Psixologiyanın prinsiplər üzrə sahələrə bölünməsi və növləri haqqında anlayışlar Psixologiyanın fəaliyyət prinsipi üzrə (hərbi, hüquq, əmək, riyazi, tibbi, ekstremal, siyasi və.). Psixologiyanın inkişaf prinsipi üzrə (yaş, zoopsixologiya, differensial, xüsusi, psixofiziologiya). Psixologiyanın cəmiyyət və şəxsiyyət münasibətləri prinsipi üzrə (idarəetmə, ünsiyyət, şəxsiyyət, ekstremal situasiyalar və sosial psixologiya). Psixi idrak prosesləri Psixi idrakın formaları, funksiyaları və strukturu Psixi idrak prosesləri: mahiyyəti və məzmunu, hərbi qulluqçuların fəaliyyətində yeri və rolu. Əsas psixi idrak proseslərinin quruluşu və dinamikası: duyğu, qavrayış, diqqət, təsəvvür, yaddaş, təxəyyül, təfəkkür, nitq. Xilasedici fəaliyyətdə psixi idrak prseslərin fərdi təzahürünün xassə və xüsusiyyətlərinin xarakteristikası. Döyüş şəraiti amilinin, sülh şəraitində təlim-döyüş fəaliyyəti şəraitinin psixi idrak proseslərinin fəaliyyətinə təsiri. Müxtəlif fəaliyyət növlərində xilasedicilərdə psixi idrak proseslərinin şərtləri, inkişaf və formalaşması yolları. Şəxsiyyətin fərdi – psixoloji xüsusiyyətləri Xilasedici şəxsiyyətin psixi xassələri. Şəxsiyyətin istiqamətlilik problemi və ona müxtəlif baxışlar. Xilasedici şəxsiyyətinin istiqamətliliyinin (tələbatları, motivləri, məqsədləri, ustanovkaları, prespektivləri) strukturu. Istiqamətliliyin növlərinin (kamillik, genişlik, intensivlik, davamlılıq, hərəkətlilik) xilasedici şəxsiyyətində formalaşdırılması. Xilasedici şəxsiyyətin ən zəruri psixi xassəsi olan temperament. Xilasedicilərin peşəkarlıq fəaliyyətində əks olunan temperament konsepsiaları (sanqvinik, xolerik, fleqmatik, melanxolik) və onların meydana çıxma sferası (sahələri). Xarakter anlayışı. Bu problemlə əlaqədar olaraq meydana çıxan xüsusiyyətlər və onların müəyyən edilməsi. Qabiliyyətlərin növləri və müəyyən edilməsi. Xilasedicilərin peşə fəaliyyətində qabiliyyətlərin meydana çıxması. Xilasedici şəxsiyyətinin emosional vəziyyətləri və iradi keyfiyyətləri Hisslər haqqında anlayış. Insan hisslərinin təsnifatı və ümumi xarakteristikası. Müxtəlif fəaliyyət növlərində, ekstremal, döyüş şəraitində, Dağlıq Qarabağda döyüş əməliyatların aparılması şəraitində emosiyaların xüsusiyyətləri və təzahür formaları. Xilasedicidə ali hisslərin tərbiyə edilməsinin psixoloji şərtləri. Vətənpərvərlik, ümumbəşəri dəyərlərə hörmət hisslərinin formalaşdırılması metodikası. Xilasedicilərdə hisslərin tərbiyə edilməsi yolları. FH şəraitində qorxunun təbiəti və təzahürü. Panika, onun qarşısının alınması tədbirlər Iradə haqqında anlayış. Iradi hərəkətlərin psixoloji quruluşu. Şəxsiyyətin psixi fəaliyyətində iradənin vəzifələri. Iradənin təbiəti. Ictimai borc iradənin əxlaqi tərkib hissəsi kimi. Iradi hərəkətlərin təsnifatı və xarakteristikası. Iradənin insanın digər psixi prosesləri və xüsusiyyətləri ilə qarşılıqlı əlaqəsi. Iradi keyfiyyətlər. Xilasedicilərdə emosional-iradi möhkəmlik, yüksək iradi keyfiyyətlərin formalaşdırılmasının psixoloji şərtləri. Ekstremal şəraitlərdə xilasedicilərin iradəsinin fəallaşdırılması yolları. Komandirin iradəsi. Emosional-iradi sabitlik anlayışı. Komandirin, xilasedicinin təşəkkülü prosesində iradənin formalaşdırılması və möhkəmləndirilməsi şərtləri. Xilasedicilərin peşəsi üçün zəruri olan keyfiyyətlərin inkişaf səviyyəsinin öyrənilməsi Xilasedicilərin peşəsi üçün zəruri olan keyfiyyətlərin inkişaf səviyyəsini müəyyən etmək. Xilasedici şəxsiyyətinin xarakteristikası və psixi inkişafı xüsusiyyətləri. Xilasedici şəxsiyyətinin xarakteristikası. Psixologiyada şəxsiyyət anlayışı. Xilasedici şəxsiyyətinin quruluşunda bioloji, ictimai və psixoloji amillər. Şəxsiyyət və hərbi kollektiv. Hərbi qulluqçu şəxsiyyətinin psixoloji quruluşunda psixi proseslər, xüsusiyyətlər, vəziyyətlər və əmələ gələnlərin qarşılıqlı əlaqəsi. Azərbaycanda və dünyada xilasetmə işlərinin tarixi, peşəkarlıq ənənələri, xilasedicilərin şəxsi keyfiyyətlərinin formalaşmasında onların rolu. Insanların xilasedilməsi - peşə motivlərində hakim mövqe tutur. Xilasedicilərin peşəkar kimi təşəkkül tapması. «Xilasedici» peşəsinin əhəmiyyətinin artması. Xilasedicilərin peşə fəaliyyətinin əsas motivləri. Xilasedici şəxsiyyətinin psixi davamlılığı və özünü tənzim texnikası və üsulları Komandirin(xilasedicinin) psixikasını zədələyən, peşəkarlıq fəaliyyətinin faktorları. Psixi və psixoloji gərginliyə davamlılıq. Psixoloji davamlılıq peşəkarlıq fəaliyyətinin hazırlığı kimi. Çətin situasiyalarda, müxtəlif dərəcəli çətinliklərin tapşırıqları və mütəxəssisin davamlılığı. Şəxsiyyətin psixoloji davamlılığının himayə və bərpa edilməsi, formalaşdırılması üsulları və metodları. Psixi vəziyyətin konkret situasiyalarda psixikanın inteqral meydana çıxması kimi. Passiv və aktiv mənfi vəziyyətlərin təsnifatı və meydana çıxmasının xəbərdarlıq edilmə üsulları. Mənfi psixi vəziyyətlərin istifadəsi və prqnozlaşdırılması. Psixi vəziyyətlərin özünü nizamlama texnikası və üsulları. Psixi vəziyyətlərin analoq-işarəli və psixi əzələli nizamlanması. Statistik – adaptasiya, kultroloji, ekzıstensional, təsvir edici və digər metodik yanaşmalarla psixi inkişafın norma problemləri. Normanın təsir sərhəddi (həddi). Mərəkkəbliyin müxtəlif dərəcəsinin norma və problem situasiyaları psixitravmanın mümkün mənbəyi olan ideal norma. Fövqəlada hallarda istiqamətlənmə, peaksiya vermək, psixi inkişafını adekvat xarakterizə edən, həyat fəaliyyətinin çox səviyyəli keyfiyyəti olan psixi sağlamlıq. Psixi sağlamlığın bioenergetik, psixosomatik, fərdi-psixoloji və ruhi səviyyələri. İnsanın psixi inkişafının tamlıq problemi. Təbbi, texnogen, hərbi və sosial xarakterli FH-ra yanaşmanın psixoloji əsasları Müxtəlif xarakterli fövqələda halların insan psixikasına təsir xüsusiyyətləri. Xilasedicilərin motivasiya xüsusiyyətlərini aydınlaşdırmaq. Motiv-fəaliyyət üçün daxili qüvvədir. Motiv dərk edilmiş məqsəddir, dərk elməmiş emosiyalardır. Xilasedici şəxsiyyətinin mənəvi-psixoloji təminatı (MPT)və psixi davamlılığının təzahür forma və öyrənilmə metodları F H şəraitində mənəvi-psixoloji tapşırıqları və predmeti Xilasedicilərin fəaliyyətində MPT tapşırıqları, məqsədi və predmeti. Xilasedicilərin təlabatlarının praktik şərtləndirilən MPT üzrə tarixi təcrübə. Xilasedicilərdə mənəvi-psixoloji keyfiyyətlərin formalaşdırılması, mənəvi faktorların əhəmiyyəti və rolu. Qəza-xilasetmə işlərinin Qarabağ ərazisində aparılması təcrübəsi üzrə MM xilasedicilərin fəaliyyətdə MPT istiqaməti. Xilasedicilərin dəstə vəqüvvələrin MPT üzrə müasir dünya təcrübəsi. MM xilasedici dəstə və kollektivlərinin fəaliyyətində MPT: mahiyyəti və məzmunu Mənəvi faktorun daxili, psixoloji strukturu. Mənəvi faktorların mənəvi-siyasi, mənəvi-ruhi və psixoloji elementləri. MM xilasedici dəstə və kollektivlərinin fəaliyyətinin müxtəlif mərhələ və formalarında MPT təşkili və MPT sisteminin formalaşdırma istiqamətləri. MPT təşkilati-texnoloji tərəfləri. MM xilasedici dəstə və kollektivlərinin fəaliyyətində MPT: mahiyyəti və məzmunu MPT məzmunu və MPT tərkib hissəsi mənəvi-əxlaqi tərbiyə sistemi. Azərbaycan Respublikası FHN apardığı tədbirlərin təbliği. Azərbaycan Respublikası ərazi bütövlüyü uğrunda qəza- xilasetmə işlərinin həyata keçirilməsinin əsasları. Yaddaşın inkişaf texnikasının imkanları, mnemotexnika qaydaları, şəxsiyyətin təsfiri qaydaları və identifikasiya üsulları. idarəetmə fəaliyyətinin psixoloji əsasları Xilasedici kollektivlərdə işin psixoloji əsasları İdarəetmə fəaliyyəti anlayışları. Idarəetmə strukturu. Rəis, tabeçi, kollektiv və onlar arası qarşılıqlı münasibət. Xilasedici dəstə kollektivi-fəaliyyətin idarəedilmə obyekti kimi. Kollektiv anlayışı. Xilasedici dəstə kollektivinin xüsusiyyətləri. Kollektivin birliyinin formalaşdırılmasına uyğun olan faktorlar. Kollektivin sosial-psixoloji iqlimi, dəstədə şəxsiyyətin hərtərəfli inkişafı və fəaliyyətinə maneə olan və inkişaf etdirən əsas əhval-ruhiyyə kimi. Kollektivə rəhbərlik üslubu: avtoritar, demokratik, liberal, qarışıq. Konfliktlər, onların səbəbləri, aradan qaldırılması üsulları. Tabeçilərə pedaqoji və psixoloji təsir üsulları: təlqid, inandırma, əmr, şəxsi nümunə. Kollektivin sosial-psixoloji möhkəmliliyi və onun formalaşdırlması yolları. Metod anlayışları. Psixoloji tədqiqatlar metodu (öyrənmə, müşahidə, söhbətlər, anketlər, testlər, eksperiment). FH aradan qaldırılması gedişində rəhbərin səriştəliyi və peşəkarlığı Fəaliyyət prosesləri, motivləri və davranış tərzi tipləri. Şəxsiyyətin fərdi-psixoloji xüsusiyyətləri, onların dəyişmə və inkişaf qanuna uyğunluqları. FH aradan qaldırılması gedişində rəhbərin qərar qəbulu məqsədilə işgüzar oyunların keçirilməsi qaydaları. Qruplarda rolların bölüşdürülməsi. Idarəetmə fəaliyyətinin tapşırıqları, gedişi, şəraitlərinin nümunələrlə analizi. Bu və ya digər situasiyalarda xilasedicilərin özünü aparmalarının qanuna uyğunluqlarının davranış tərzi mövqeyindən tədqiqi. FH-da xilasediilərin davranış tərzlərinin idarəetmə qərarlarının alqoritminin qəbulunun işlənilməsi Şəxsiyyətin fərdi-psixoloji xüsusiyyətlərinin öyrənilməs. Xilasedici dəstə kollektivi-fəaliyyətin idarəedilmə obyekti kimi. Kollektiv anlayışı və xilasedici dəstə kollektivinin xüsusiyyətləri. Kollektivin birliyinin formalaşdırılmasına uyğun olan faktorlar. Qruplarda rolların bölüşdürülməsi. FH-da xilasediilərin davranış tərzlərinin idarəetmə qərarlarının alqoritminin qəbulunun işlənilməsi. FH-da fəaliyyətdə xilasedicilərin psixi vəziyyətlərinin idarəetmə metodları FH-da fəaliyyətdə xilasedicilərin psixi vəziyyətlərinin dəyişmə səbəbləri Xilasedicilərin risk, həyat üçün təhlükəli, qeyri-müəyyən, vaxt azlığı, uzun müddətli və intensiv fiziki gərginlik, kəskin emosional təsirli (vəfat edənlərlə, yaralılarla iş zamanı) şəraitdə gündəlik vəziyyətlərinin dəyişməsi. Apatiya, həddən artıq həyacanlanma vəziyyətlərinin obyektiv və subyektiv əlamətləri. Qorxu anlayışı və onun meydana çıxma faktorları. Qorxu, təlaş və həyacanın psixofizioloji əsasları. Təngə gətirmək, qorxudan azad olunmaq və çıxarılması texnologiyası. Fəaliyyətin müvəffəqiyyətsizliyində, xoşagəlməz gözləmə şəraitində fəaliyyətinin xüsusiyyətləri. Risk fəaliyyətin ehtimallı variantları arasında situasiyaların secilməsi kimi. Riskli qərarların qəbul edilməsi və vərdişlərin formalaşdırılması. Ekstremal şəraitlərdə psixoloji reabilitasiya və özünü tənzim məsələləri Xilasedici psixikasına FH təsiri və stress vəziyyətinin meydana çıxma şərtləri. Xilasedici davranış tərzinə stresin təsiri. Stresə üstün gəlmə üsulları. FH-da fəaliyyətdə xilasedicilərin psixoloji davamlılığının artırılması yolları. Öz-özünü nizama salmanın psixoloji əsasları. Öz-özünü nizama salmanın əsas üsulları. İdeomotor məşqlər: mahiyyəti və məzmunu. FH-da davranış qaydalarını öyrədərkən ideomotor məşqlərin yeri və rolu. İradi öz-özünü nizama salman (öz-özünü təlqin): mahiyyəti və məzmunu. Iradi öz-özünü nizama salmanın üsullarının öyrədilmə metodikası. Müstəqil (sərbəst) və qrup məşqləri. Öz-özünə təlqinin fərdi və sözlü formulu. Fövqəlada situasiyaların özünü nizamlama və insanların idarə edilməsi metodu kimi fikrin və mahiyyətin refreyminqi. FH şəraitinə xilasedicilərin psixi vəziyyətlərinin möhkəmləndirilməsinin psixofizioloji əsaslar Autogen məşqlərin praktik vərdişlərinin formalaşdırılması mənimsənilmə metodikası. Autogen məşqlərin aparılması üçün tapşırıqlarnı öyrədilməsi. Məşqlərin aparılma metodikasının mənimsənilməsi. Insanın vəziyyətinin müəyyən edilməsi metodikasının mənimsənilməsi. Yorğunluğun və ağrıların çıxarılması, tez bərpa olunmasına praktik vərdişlərinin formalaşdırılması. Psixoterapiya anlayışı və təlqin və öz-özünə təlqinin xilasedici orqanizminə psixoterapevtin təsir forması kimi. Psixoterapevtin təsir metodları: hipnotik yuxu vəziyyətində təlqin; avtogen məşqlər; aktiv və passiv əzələ relaksiyası. Ekstremal şəraitlərdə fəaliyyətzamanı emosiyaların idarəedilməsi, emosionalgərginliyin çıxarılması, xilasedicilərin psixi sağlamlıqlarının bərpasında psixoterapevtin metod və üsullarının tətbiqi. Autogen məşqlər-emosional gərginlik və stress situasiyalarından çıxarma metodu kimi. Relaksiya-əzələlərin sakitləndirilməsidir. Fiziki tapşırıqların köməyilə məşqlər. Düzgün nəfəsalma autogen məşqlərin (aşağı, orta, yuxarı, tam nəfəsalma) elementi kimi. Orqanizmin fiziki və psixoloji ehtiyyatları, onların səfərbər olunması şərtləri, şəraitləri haqqında anlayışlar. Xilasedicilərin psixi vəziyyətlərinin idarə edilməsi metodları Xilasedicilərin FH iş üçün zəruri olan psixi vəziyyətlərinin idarə edilməsi metodlarının praktikada işlənilməsi. Öz-özünə nizama salmanın psixi üsulları. . Elosiya və duyğu. Emosional hazırlıq və psixikanı optimal vəziyyətə keçirilməsi üçün tapşırıqlar «gərginliyin pozulması», «antistress», «nöqtə» və s. Fiziki tapşırıqlar. Yaxşı əhval-ruhiyyə mimikası. Səsli hərəkət tapşırıqları: «meditasiya», «autotreninq» onların aparılma «həyəcanlandırıcı nəfəs» və s. tapşırıqlar. Ağrı hisslərinin azaldılması metodları «ağrının çıxarılması», «baş ağrısının çıxarılması», «sınıq zamanı ağrı hisslərinin çıxarılması» və s. Bayğınlıq vəziyyətindən çıxardılma metodları. Tapşırıqlar; «həyat üçbucağı», «antişok». Real FH-larla iş zamanı xilasedicilərin psixoloji mətinliyi. Xilasedicilərin psixi vəziyyətlərinin idarə edilməsinin ekstremal şəraitlərdə effektivliyinin artırılması Stress, gərginlik, yorğunluq, taqətdən düşmə, əsəb çatışmamazlığı, depresiya anlayışları. FH- da bərpa olunma metodikası. Istirahət. Müalicə. Profilaktik tədbirlər: yemək, autogen məşqlər, aktiv istirahət, funksional sakitlik, musiqi. FH- da iş qabiliyyətinin bərpasının əsasları. Orqanizmdə patoloji və qeyri patoloji dəyişiliklər. Əməyin psixologiyasının əsasları. Xilasedici namizədlərin psixofizioloji seçilməsi Əməyin psixologiyası və xilasedici namizədlərin psixofizioloji seçilməsi haqqında anlayışlar Əməyin psixologiyası haqqında anlayışlar. Fəaliyyətin psixofizioloji analizi. Psixofizioloji seçim tədbirləri kimi, özlrinin psixofizioloji keyfiyyətlərinə, onun məqsədinə, tapşırıqlarına, strukturuna, metodlarına daha uyğun olan xilasedici şəxslərin iş üçün seçilməsinə imkan verən haqqında anlayışlar. Xilasedicilərin müvəffəqiyyətli peşə fəaliyyətinə səbəb olan psixoloji və fizioloji keyfiyyətlərin təsiri. Xilasediciliyə namizədlərin seçilməsinin psixofizioloji nəticələrinin sonrakı müqayisə üçünzəruri olan, xilasedici işinin eyyektiv qiymətləndirmə kriteriyaları. Psixofizioloji xassələrin təsnifatı və şəxsiyyətin strukturu. Seçim prinsipləri. Psixofizioloji müayinə etmələrin (söhbət, özünə hesabat, müşahidə, sosial testlər metodu) üsulları və əsas metodları. Xilasediciliyə namizədlərin psixofizioloji seçmə üsulları və metodları Xilasediciliyə namizədlərin psixofizioloji seçmə üsulları və metodlarının praktik məşq etdirilməsi. Ixtisasçıların seçilməsinin psixofizioloji müayinələr üzrə 2-3 test metodikalarının hazırlanması. FH-da fəaliyyətdə xilasedicilərin psixoloji hazırlığı FH-da fəaliyyətdə xilasedicilərin psixoloji hazırlığı FH-da fəaliyyətə təcrübə, psixoloji hazırlıq, xilasedicilərin psixoloji davamlılığını müəyyən edən faktor-fərdi xüsusiyyətləridir. FH-da fəaliyyətə psixoloji hazırlıq anlayışları. Orqanizmin fiziki və psixi ehtiyyatları, onların səfərbər edilmə şərtləri və şəraitləri. Təbii fəlakətlərin (zəlzələ, subasma, tufan, sel, sürüşmələr, meşə yanğınları) nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə xüsusi tapşırıqların həllinə psixoloji hazırlığın formalaşdırılmasının əsas istiqamətləri; modellərlə fəaliyyət üçün zəruri hərəkətlərin işlənilməsi; operativ yaddaşın məşq etdirilməsi; iradi keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi. FH-da real fəaliyyət üsullarının mükəmməlləşdirilməsi. FH-da fəaliyyətdə xilasedicilərin psixoloji hazırlığının formalaşdırılmas Təbii fəlakətlərin nəticələrinin aradan qaldırılmasına fəaliyyətə psixoloji hazırlıq metodları. Yanğın, tüstülənmə faktorlarının kombinasiyalı təsirinin tətbiqi ilə tədris-təlim yerlərində ekstremal hava və iqlim şəraitlərində, reallığa maksimum yanaşma şəraitində məşqlərin keçirilməsi. Mənəvi-psixoloji hazırlıq zolaqları. Xüsusi təhciz edilmiş su sədlərinə üstün gəlinməsi, maniken yanğınlarının söndürülməsi, dağıntılar altından zədələnmişlərin xilas edilməsi üzrə oyun situasiyalarının yaradılmasının əsasları. Organizmin ehtiyyatlarının aktivləşdirmə metodları və psixoloji relaksasiya. Şəxsi ehtiyatlar. Pantomimik nizamlanma. Statistik özünü requliyasiyanın gedişində təlqid və özünü təlqıdın texnikası. Peşə tapşırıqlarının yerinə yetirilməsinin gedişində, psixofiziki özünü requliyasiya üçün statistik gimnastikanın xüsusi vasitələri. . Xilasedicilərdə sənaye qəzalarına münasibətin formalaşdırılması Xilasedicilərdə sənaye qəzalarının nəticələrinin aradan qaldırılması, nəqliyyatda fəlakətlərin nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə tapşırıqların həllinə psixoloji hazırlığın formalaşdırlması yolları; həlak olmuşlarla, yaralılarla iş zamanı kəskin emosional təsirlərə təcrübənin toplanması; Fədakar əməllərin edilməsinə hazırlıq, vahimə və qorxuya darşı dayanmaq qabiliyyəti, intensiv və uzun müddətli fiziki gərginliyə tab gətirmək qabiliyyətinin inkişafı; sənaye qəzalarının nəticələrinin aradan qaldırılmasına fəaliyyətə psixoloji hazırlığın təkmilləşdirilmiş metodların inkişafı. Təlim yerlərində real şəraitdə maksimum yaxınlaşmış şəraitdə (tüstüləmə, yanğın, kimyəvi təhlükəli maddələrin imitasiyası) hadisələrin yadılması və nəqliyyatda fəlakət modellərinin yaradılması. Daxili qrup qarşılıqlı təsirinin effektiv vərdişlərinin yaradılması. Zədələnmə ocaqlarında xilasetmə işlərinə hazırlanma qaydaları Müxtəlif zədələnmə ocaqlarında (radiasiya, kimyəvi, bioloji) qəzaların nəticələrinin aradan qaldırılmasına fəaliyyətə xilasedicilərin psixoloji hazırlığının formalaşdırılması yolları. Zədələnmə ocaqlarında xilasetmə işlərinə, kəskin emosional vəziyyətlərə təcrübənin toplanması. Qorxuya qarşı dayanmaq qabiliyyətinin inkişafı. Iradi keyfiyyətlərin inkişafı. Zədələnmə ocaqları mövcud ola biləcək şəraitlərlə tanışlıq. Zədələnmə ocaqlarında fəaliyyətə xilasedicilərin psixoloji hazırlığının metodları. Kimyəvi maddələrin imitasiyası, tüstü və yanğının kombinasiyalı qarşılıqlı təsirin tətbiqi şəraitində məşğələlərin keçirilməsi. Fərdi mühafizə vasitələrilə mənəvi-psixoloji hazırlıq zolaqlarına üstün gəlinməsi. Xilasedicilərin emosional iradi sferası üzrə testlərin keçirilməsi. FH-da əhalinin davranış tərzinin psixoloji xüsusiyyətləri və işlərin gedişi zamanı xilasedicilərin ünsiyyət modeli FH-da əhalinin davranış tərzinin psixoloji xüsusiyyətləri Təbii və Texnogen xarakterli FH-lar şəraitinin psixoloji təsirləri. Insan psixikasına zədələyici təsir göstərən faktorlar: hadisələrin miqyası, onun inkişafı, həyat üçün təhlükəliliyi, yaxınların itirilməsi, maddi dəyərlərin itirilməsi, həyat şəraitinin kəskin aşağı düşməsi, faktiki ölüm halları, informasiyanın azlığı, idarə etmənin itirilməsi və s,. FH insanların fərdi fərqlərinin xarakterik reaksiyaları (özünü ələ almanın, özünü itirməmə, psixi vəziyyətin dəyişməməsi, psixi fəaliyyətin patoloji pozğunluqlarının meydana çıxmasının saxlanılmaması və s.). FH-da fərdi və kollektiv vahimə, hay-küyçülük reaksiyaların formaları. Onların meydana çıxması, xəbərdarlıq edilməsi və qarşısının alınması metodları. Müxtəlif mənfi təsirli söz-söhbətlərin qarşısının alınma üsulları. .FH-da zədələnmişlərə psixoloji yardım göstərmək və qaydaları. FH-da qrup insanlarda meydana çıxan psixi dalğınlıq mənzərələrilə praktik tanışlıq. Təbii fəlakətlər, katastroflar və qəzalar baş vermiş rayonlarda xilasetmə işlərinin aparılmasının konkret situasiyaları ilə prktiki araşdırmalar. FH-da zədələnmişlərə psixoloji yardım göstərmək, psixi dalğınlıq üçün xarakterik olan operativ diaqnostik vərdişlərin formalaşdırılması. Zədələnmişlərin psixoloji vəziyyətlərinin müəyyən edilməsi üsullarının işlənilməsi. Böyük qrup insanlara psixoloji təsir metodlarının və üsullarının alqoritminin mənimsənilməsinin konkret nümunəsinin araşdırılması. Kütləvi psixoz, vahiməyə düşmüş (əhatə olunmuş) və ya düşmənçilik və dostluq əhval ruhiyyəsində olan böyük qrup insanlarla aparılan işlərin xüsusiyyətləri. Köçürülmələrin aparılması zamanı böyük qrup insanlarla qarşılıqlı təsir. Psixoloji korreksiyanın aparılması tədbirləri üzrə vərdişlərin mənimsənilməsi və inkişafı (1-2 metod). Ekstremal psixologiya və işgüzar oyunlar. Ekstremal psixologiyanın predmeti və əsas anlayışları Ekstremal psixologiyanın predmeti, təsnifatı. Ekstremal situasiyalar psixoloji tədqiqatın predmeti kimi. Vəziyyətin ekstremallılığının öyrənilməsi, proqnozlaşdırılması və qiymətləndirilməsi metodları. Ekstremal situasiyalarda xilasedici və xilasedici dəstə kollektivinin fəaliyyət xüsusiyyətləri Xilasedicilərin ekstremal şəraitlərdə peşəkarlıq fəaliyyətinin psixoloji xüsusiyyətləri Ekstremal situasiyalar şəxsiyyətin inkişafetdirici faktoru kimi. Stress Ekstremal situasiyaların müxtəlif növü kimi. Konfilikt, risk və böhran ekstremal situasiyaların müxtəlif növü kimi. Ekstremal situasiyalara adaptasiya metod və üsulları texnologıyaları. Ekstremal situasiyalarda psixoloji yardım. Xilasedicilərin fəaliyyətində ekstremal fenomenin rolu. FH-da xilasedici fəaliyyətinin məşq etdirilməsi üzrə işgüzar oyunların aparılması. FH rayonunun xarakteristikası. Rayonlarda təbii fəlakətlərin, katastrofların, qəzaların mümkün nəticələrinin və səbəblərinin modelləşdirilməsi. Qəza xilasetmə və digər təxirə salınmaz işlərin yerinə hazırlıq mərhələsinin gedişində; Işgüzar oyunların aparılması xilasedicilərin hərəkət və səhvlərinin aydınlaşdırılması. QX və DTI yerinə yetirilməsi prosesində; FH əhalinin zonalardan çıxarılması 224. QX və DTI qurtarmasından sonra reabitasiya tədbirlərinin məşq etdirilməsi.

6. Davamiyyətə verilən tələblər.

Dərsə davamiyyətə görə verilən maksimum bal 10 baldır. Balın miqdarı əsasən: tələbə semestr ərzində fənn üzrə bütün dərslərdə iştirak etdiyi halda ona 10 bal verilir. Semestr ərzində fənnin tədrisinə ayrılan saatların hər buraxılan 10 %-nə 1 bal çıxılır. Bütün fənlər üzrə semestr ərzində buraxılmış dərs saatlarının ümumi sayı normativ sənədlərdə müəyyən olunmuş həddən yuxarı olduğu halda tələbə imtahan sessiyasına buraxılmır və onun haqqında müəyyən qərar qəbul edilir.

7. Qiymətləndirmə.

Tələbənin biliyi maksimum 100 balla qiymətləndirilir. Bundan 50 balı tələbə semestr ərzində, 50 balı isə imtahanda toplayır. Semestr ərzində toplanan 50 bala aşağıdakılar aiddir: dərsə davamiyyətə görə ─ 10 bal;sərbəst işə görə ─ 10 bal;məşğələ (seminar) və ya laborator dərslərin nəticələrinə görə - 30 bal.Əgər fənn üzrə kurs işi (layihəsi) nəzərdə tutulubsa, onda məşğşlə (seminar) vəlaborator dərslərinə görə 20 bal, kurs işinin (layihəsinin) hazırlanması vəmüdafiəsinə görə 10 bal verilir.

Tələbənin imtahanda topladığı balın miqdarı 17 baldan aşağı olmamalıdır. Fənn üzrə ayrılmış bütün saatların 30 %-dən çoxunda iştirak etməyən tələbə həmin fənnin imtahanına buraxılmır.

Fənn üzrə semestr ərzində toplanmış balın yekun miqdarına görə tələbənin biliyi Avropa Kredit Transfer Sisteminə (AKTS) görə aşağıdakı kimi qiymətləndirilir:

51 baldan aşağı – “qeyri-kafi” – F

51 - 60 bal – “qənaətbəxş – E

61 - 70 bal – “kafi” – D

71 - 80 bal – “yaxşı – C

81 - 90 – “çox yaxşı – B

91 - 100 – “əla” – A

8. Davranış qaydalarının pozulması. Tələbə Universitetin daxili nizam-intizam qaydalarını pozduqda Əsasnamədə nəzərdə tutulan qaydada tədbir görülür.

9. Fənn üzrə tələblər, tapşırıqlar.

__Mülki müdafiə üzrə tələblər yerinə yetirilməlidir. 1. Sərbəst işlərin hazırlanması və müdafiə olunması; 2. Məşğələ dərsləri üzrə verilən tapşırıqların, məsələlərin yerinə yetirilməsi; 3. Əvvəlki mövzunun müzakirəsi zamanı sualların cavablandırılması ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

10. Tələbələrin fənn haqqında fikrinin öyrənilməsi.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Müəllim: ____________ Dos. Gözəlov Səyavuş Səfər oğlu
“_____”________________ 2015-ci il.