5. Ta’lim mazmuni Reja

Bunday talablar ta’limning tashkiliy-metodik tamoyillari deb 
yuritiluvchi tamoyillar mazmunida o’z ifodasini topgan: 
- Ta‘limning ilmiy bo’lish qoidasi; 
- ta’limning izchilligi, tizimliligi, ketma-ketligi; 
- ta’limda onglilik va ijodiy faollik; 
- ta’limda ko’rgazmalilik; 
- ta’limning samaradorligi va ishonchliligi (mustahkamligi); 
- ta’limning tushunarliligi; 
- guruhli va individual ta’lim birligi; 
- ta’limning o’quvchilar yoshi va individual xususiyatlariga mos kelishi; 
- oqilona talabchanlik bilan bola shaxsini hurmat qilishning 
muvofiqliligi; 
- pedagogik hamkorlik. 
Ta‘limning ilmiy bo’lish qoidasi. Ilmiy bo’limlar-voqelikning xaqqoniy 
in’ikosidir. Tevarak- atrofini o’rab olgan dunyoning qonuniyatlarini, narsa va 
xodisalarning ichki muhim xossalarini va o’zaro aloqalarini aks ettiruvchi 
bilimlargina ilmiy hisoblanadi.
Ta’limning ilmiyligi qoidasi o’quvchininig o’quv materialidagi qonuniyatlarni 
aks ettirishi, tushinishi va o’zlashtirishi uchun to’g’ri sharoit yaratish maqsadida 

zarurdir.

Nazariy qoidalarni tushinish - materialni ilmiy asosida izohlab berishning 
muhim belgisi bo’lib, u o’quvchining fikrlash faoliyati xususiyatlarini 
belgilaydi. Ilmiy-bilimlar ilmiyligicha qolib, voqelikni har xil bo’lish qoidasi. 
Ilmiy izoh ta’limning hamma bosqichlarida, har bir sinfda ilmiylik qoidalari 
vazifalaridan biri - nazariy ma’lumotlar tizimini shy ma’lumotlarda tevarak- 
atrofdagi dunyoni qanchalik chuqur aks etganligi nuqtai nazaridan bilib olishdir.
Ilmiylik qoidasi barcha guruhlardagi va turli o’quv yurtlaridagi o’quvchilarga 
o’rganish uchun ilmiy jihatdan ishonarli, amalda sinab ko’rilgan ma’lumotlar 
berilishini talab etadi.
Ilmiy bilimlarni egallash jarayonida o’quvchilarda ilmiy dunyo qarash, 
e’tiqod tarkib topadi. Tafakkur rivojlanadi.
Ta’limning ilmiy bo’lish qoidasi ta’lim jarayonida o’quvchilarni Hozirgi zamon 
fan-texnika taraqqiyoti darajasiga muvofiq keladigan ilmiy bilimlar bilan 
qurollantirish, yoshlarni ilmiy-tadqiqot usullari bilan tanishtirib borishni 
ta’minlashga qaratilgan.
Didaktikaning ilmiylik qoidasi maktab ta’limning mazmunigagina 
aloqador bo’lib qolmay, o’qitish usullariga ham aloqadordir. U ta’lim 
jarayonida fan-texnika yutuqlaridan foydalana oladigan o’qitish usullarini 
takomillashtirishni ham talab qiladi.
Ta’limning izchilligi, tizimliligi, ketma-ketligi tamoyili bilish 
bosqichlarining ob’ektivligini anglatadi. 
Izchillik ta’lim mazmuni, uning shakli va usullari, o’quv jarayoni 
ishtirokchilari bo’lgan sub’ektlarning o’zaro munosabatlariga taalluqli. U 
alohida parsial (yunoncha partialis - qisman) va xususiy o’quv vaziyatlari, 
predmet va hodisalar o’rtasidagi bog’liqlik, aloqadorlik qonuniyatlarini asta-
sekin o’zlashtirish asosida ularni yagona yaxlit o’quv jarayoniga birlashtirishga 
imkon beradi. 
Izchillik ta’lim jarayonining ma’lum tizim va ketma-ketlik asosida 
bo’lishini nazarda tutadi, zero, murakkab masalalarni oddiy masalalarni 

o’rganmay turib hal etib bo’lmaydi. 

Muntazamlik va ketma-ketlik u yoki bu o’quv materialini o’zlashtirish 
sur’ati, uning elementlari o’rtasidagi o’zaro mosligini tahlil qilishga imkon 
beradi. Ta’limning muntazamliligi va ketma-ketligi ma’lum fanlar bo’yicha 
bilim, ko’nikma va malakalarini shakllantirish, borliqni yaxlit idrok etish 
o’rtasidagi qarama-qarshilikni hal etishga imkon beradi. Ushbu holatlar birinchi 
navbatda dastur va darsliklarni muayyan tizimda yaratish, fanlararo hamda 
fanlar ichidagi bog’liqlikni ta’minlash evaziga namoyon bo’ladi.
Onglilik va ijodiy faollik tamoyili