Tənzimlənməyən bazar sistemində, tarazlıq qiyməti və həcmini bazar gücləri müəyyən edir.
Tarazlıq şərtləri səmərəli olmasına baxmayaraq, bu halda belə bəzi kəsimlər məmnun olmaya bilər.
İqtisadçıların rolu nəzəriyyələrdən istifadə edərək siyasət formalaşdırmaqdır.
QİYMƏT TƏNZİMLƏMƏLƏRİ
Siyasətçilər alıcı və satıcıların bazar qiymətindən məmnun olmadıqlarını düşündükləri halda bazara müdaxilə edirlər.
Nəticədə hökumət döşəmə və tavan qiymət mexanizmi tətbiq edir.
QİYMƏT TƏNZİMLƏMƏLƏRİ
Tavan Qiyməti
Bir əmtəənin satıla biləcəyi maksimum qiymət qanunla müəyyən edilir.
Döşəmə Qiyməti
Bir əmtəənin satıla biləcəyi minimum qiymət qanunla müəyyən edilir.
Tavan qiyməti mexanizminin bazar nəticələrinə göstərdiyi təsirlər
Hökumət tavan qiyməti tətbiq etdikdə bunun iki mümkün nəticəsi olar bilər:
Əgər tavan qiyməti, tarazlıq qiymətindən yüksək müəyyən edilmişdirsə təsirli olmayacaqdır.
Əgər tavan qiyməti tarzalıq qiymətindən aşağı müəyyən edilmişdirsə, təsirli olacaqdır və tələb artıqlığına (təklif çatışmazlığına və ya qıtlığıa) səbəb olacaqdır.
Qrafik 1: Tavan qiyməti şəraitində bazar
Qrafik 1: Tavan qiyməti şəraitində bazar
Tavan qiyməti mexanizminin bazar nəticələrinə göstərdiyi təsirlər
1973-cü ildə OPEC dünya bazarlarında xam neftin qiymətini yüksəldir. Bununla da, xam neft benzinin əsas xammalı olduğundan yüksək neft qiymətləri benzin təklifini azaltmağa başlamışdır.
Bəs uzun benzin növbələrinə nə səbəb oldu?
Qrafik 2: Tavan qiyməti şəraitində benzin bazarı
Qrafik 2: Tavan qiyməti şəraitində benzin bazarı
NÜMUNƏVİ HADİSƏ: Qısa və uzun müddətli dövrdə kirayə haqqları üzrə tənzimləmələr
Kirayə haqqları üzrə təsbit edilən tavan qiymətidir.
Kirayə haqqlarının tənzimlənməsi siyasətlərinin məqsədi yoxsul xalqın evlərdən istifadə edə bilməsinə kömək etməkdir.
Bir iqtisadçıya görə kirayə haqqlarının tənzimlənməsi “şəhəri bombalamadan dağıtmanın ən yaxşı yoludur.”
Qrafik 3: Qısa və uzunmüddətli dövrdə kirayə haqqları üzrə tənzimləmələr
Qrafik 3: Qısa və uzunmüddətli dövrdə kirayə haqqları üzrə tənizmləmələr
Döşəmə qiyməti mexanizminin bazar nəticələrinə göstərdiyi təsirlər