A. Hayıflanma: Acınmak,üzülmek,yerinmek ya da kaçırılan bir fırsattan dolayı esef etmek demektir. ÖR

3) Koşul (şart) Cümleleri Eylemdeki (yüklemdeki) yargının gerçekleşmesinin bir koşula bağlı olduğu cümlelerdir. Bu tür cümlelerde öne sürülen koşul gerçekleşirse yargı sonuçlanır. “Param olursa kitap alırım.” Cümlesinde “alma” eyleminin olabilmesi için “param olması” koşulunun gerçekleşmesi gerekmektedir.

Örnekler: İndirim yaparsan bu kazağı alırım. Havalar açılınca hep beraber pikniğe gideriz. Düzenli ders çalıştın mı başarılı olursun. Yardım etsen de çabuk işimizi halletsek.

* ”Keşke derse zamanında gelip dersten zamanında çıksa.”cümlesinde “koşul” anlamı olmadığı apaçık bellidir. Çünkü bu cümlede dersten zamanında çıkması, derse zamanında girmesine bağlanmamıştır. Bu cümle bir “istek” cümlesidir. *Ancak “Bir şiir kitabı alsan da okusak.” , “Radyonun sesini açsan da biz de dinlesek.” Cümlelerinde her ne kadar istek anlamı varsa da eylemin gerçekleşmesinin şartı da vardır. Onun için bu cümleler koşul bildiren cümlelerdir.

Örnek6: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ koşula bağlılık” söz konusudur? A) Konuşmak üzere kürsüye yöneldi. B) Evden çıkmak üzere olduğunu öğrendim. C) Kitabı geri vermek üzere aldı. D) Güneş doğmak üzereyken yola çıktık. E) Onu trene binmek üzereyken yakaladık.

Çözüm: C seçeneğinde cümlede kitabı geri vermek şartıyla alındığı belirtilmiş ki yargının gerçekleşmesi bir koşula bağlanmış.

CÜMLE ANLATIMI Cümlede anlatım iki türlüdür. 1) Düz (Doğrudan) Anlatım 2) Dolaylı Anlatım

1)Düz Anlatım: Başkalarının sözleri hiç değiştirilmeden olduğu gibi söylenir, aktarılırsa bu anlatıma düz anlatım denir. Örnekler: Başhekim: “ Bu doktorların maaş zamları ne zaman verilecek” diye sordu. Bölüm başkanı Şener Bey: “Herkes haftada altı soru getirsin” dedi.

2) Dolaylı Anlatım: Başkalarına ait olan sözlerin değiştirilerek ifade edilmesine denir. Örnekler: Arkadaşım yarın, sinemaya gideceğini söyledi. Okul arkadaşım, çok fazla çalışmaktan sıkıldığını söyledi.

*Dolaylı anlatımla “Dolaylama” ve “Dolaylı anlam” kavramları karıştırılmamalıdır. “Dolaylama” bir sözcükle söylenebilecek bir kavramı birden fazla sözcükle ifade etmektir, “dolaylı anlam“ ise mecaz anlamdır.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi dolaylı anlatıma örnek olabilir? A) Şöyle bir olayları anımsar, üzülürüz ve “İşte dünya böyle!” diye düşünürüz. B) Öğretmen Ali’ ye: “Arkadaşına söyle yarın ödevini mutlaka getirsin.” dedi. C) Paul Valery, şiir yazma yönteminden söz ederken “ilk dize Tanrı vergisidir, ondan sonrası da çaba...” dermiş. D) Tiyatrodan çıktığımızda arkadaşım, Hazım’ın sahnede canlandırdığı Prens’in gerçek hayatta yaşamış olduğunu söyledi. E) Önce tiyatronun öğelerini, hangi sanatların bir araya gelerek tiyatro gerçeğini ortaya koyduğunu düşünelim.

Çözüm: D seçeneğindeki cümlede, başkasına ait sözler değiştirilerek aktarılmıştır. “Arkadaşa ait olan sözler değiştirilerek aktarılmıştır.” A, B, C seçeneğinde düz anlatım vardır. E seçeneğinde herhangi bir anlatım yoktur.