A. Kadir (1917, İstanbul -1985, İstanbul) Şair, yazar. Kara Harp Okulu'nda öğrenciyken Nâzım Hikmet'le tanıştığı ve "muzır neşriyat" (zararlı kitaplar) okuduğu için tutuklandı

Ateş, Ahmed IV:221b.

Ateş-Güneş Spor Kulübü 1933'te Galatasaray Spor Kulübü'nün iç bünyesinde meydana gelen bir anlaşmazlık sonucu kulüpten ayrılan üyeler tarafından kuruldu. Bu kişiler arasında Yusuf Ziya Öniş, Sedat Rıza İstek, Sadun Galip Savcı, Eşref Şefik Atabey, Kemal Rifat Kalpakçıoğlu ve Nüzhet Öniş gibi Türk sporunun tanınmış adları vardı. Renkleri sarı-kır-mızıydı. Önceleri Ateş-Güneş olarak anılan kulüp, sonradan Güneş Spor olarak tanınmıştır. Kulübün lokali, Taksim-Sıraselviler Caddesi'nde halen beden terbiyesi bölge müdürlüğünün bulunduğu binaydı. Kulübün kuruşu-lundan hemen sonra futbol ve atletizm takımları oluşturuldu. Bunu İs-tinye'de açılan kürek şubesi takip etti. İlk kez 1935-1936 sezonunda ligde yer alan Güneş, o yıl beşinci olurken ertesi yıl ikinciliği elde etmiş, 1937-1938 sezonunda İstanbul şampiyonu, 1938'de de milli küme şampiyonu olmuştur. 1937-1938 sezonunda futbo-

lun yanısıra atletizm ve kürekte de şampiyonluklar elde edilmiştir. Bunca başarıya rağmen kulüp, 11 Kasım 1938'de dağılmış, sporculardan bir kısmı Galatasaray'a, bir kısmı Fenerbahçe'ye ve başka kulüplere geçmiştir. Kulüp kapandıktan sonra İstinye' deki kürek şubesi bir süre daha faaliyetine devam etmiştir.

Ateş Kayığı Boğaziçi'nde ve Haliç'te iskeleler arasında yük taşıyan 3-4 çifte kürekli tekneler. Bunlara ateş kayığı denmesinin nedeni, yangın çıktığında tulumbacıları, tulumba takımlarını, süratle yangın yerine yakın iskeleye götürmekti. Yemiş Pazarı îskelesi'n-deki ateş kayıklarının birkaçı, nöbetleşe bu iş için bekletilirdi.

Ateş, Necmi (1905, Aksaray - 1959, İstanbul) Mimar. Güzel Sanatlar Akade-misi'nin yüksek mimarlık bölümünü bitirdi. Müteahhitlik ve İl Genel Meclisi üyeliği yaptı. 10. dönem (1954-1957) İstanbul milletvekili olarak parlamentoda bulundu.

Ateş, Taygun III:4l3c. Athanasiades, VasiUos VII:489a. Athenegoras III:306b. Atıcılık mad. I:398c.

Atıf Efendi (?, İstanbul - 1742, İstanbul) Hattat ve şair. Ağakapılı İsmail Efen-di'den sülüs ve nesih yazı öğrendi. Divani, rıka ve siyakat yazılarında başarılı oldu. Divan'ı, Arapça ve Farsça şiirleri vardır. Maliye mektupçuluğu ve başdefterdarlık görevlerinde bulundu. Bir ara azledilerek Gelibolu'ya sürüldü. Vefa'daki Atıf Efendi Kütüphanesi'nin kurucusudur.

ilgili madde:

Atıf Efendi Kütüphanesi I:399a Atıf Efendi Kütüphanesi mad. 1:399a,

II:308a, 308b, V:173b. Atıksu mad. L400a, IV:236a, VII:48c. ilgili madde:

İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi IV:234b

Atılgan, Yusuf II:447c. Atışalanı mad. 1-AOlb.

Avasköy Kemeri 425a Atik AU Paşa Camii mad. 1:403a,

4l2b, II:395a, VI:49c. Atik AU Paşa KüUiyesi mad. I:403c,

III:148c, 534a, VI:49c. Atik İbrahim Paşa Camii ve Medresesi

bak. Çandarlı İbrahim Paşa Camii ve

Medresesi

Atik Mustafa Paşa Camii mad. L 406a, 406b, 494a, II:255c, V:19a, VI:405c, VII:273a, 443b.

Atik Mustafa Paşa Mahallesi Fatih İlçesi'nde yer alır. Avcı Bey, Molla Aş-ki, Balat Karabaş mahalleleri ve Eyüp İlçesi'yle çevrilidir. Nüfusu (1990)

5.139'dur.

Atik Sinan bak. Sinan-ı Atik Atik VaUde Bimarhanesi III: 5a. Atik VaUde Camii IV:101c, 103b. Atik VaUde Darülkurrası II:566a. Atik VaUde Darüşşifası III:3b.

Atik VaUde KüUiyesi mad. L407c, IH:548c, IV:l65c, 534c, V:173a, 468a, VI:95c, VII:121c, 239b, 344b, 347b.

İlgili madde:

Toptaşı Bimarhanesi VIL295a AtikaU mad. I:412a. İlgili maddeler:

Akseki Kemaleddin Mescidi l65a

Akşemseddin Mescidi I:171b

Atik Ali Paşa Camii I:403a

Mesih Mehmed Paşa Camii, Türbesi ve Çeşmesi V:406b

Mimar Sinan Mescidi V:468c Soter Filantropos Kilisesi VTL39a Atike Sultan (ö. 1660) V:544c.

Atüla Revüsü 1944-1946 arasında revü tarzında oyunlar sahneleyen topluluk. Toto Karaca, Sıtkı Akçatepe, Rauf Ulukut, Celal Sururi gibi-sanatçı-ların yer aldığı topluluk İstanbul'da çoğunlukla Kristal ve Maksim salonlarında temsiller vermiştir. En çok tutulan oyunları Vur Patlasın Çal Oynasın, Arşın Mal Alan, Deli Dolu, Yıl-dızlar'dıt.

Atirus II:355c.

Atiye Sultan (Abdülmecid'in kız kardeşi) IIL298b.

Atiye Şükran IV:365a.

Atlamataşı Eskiden sokaklarda ve şehrin çeşitli yerlerindeki derelerde sel suları akarken karşıdan karşıya ıslanmadan geçmek için birer adımlık mesafelerle dizilen yüksekçe taşlara verilen ad. Üsküdar'da bir semt ile Unka-pam'nda bir cadde, adım bu taşlardan almıştır.

Atlamataşı Eminönü İlçesi'nde, Eminönü Meydanı ile Unkapanı arasındaki Kü-çükpazar semtinin batı kesiminde, Atatürk Bulvarı'mn doğusunda, eğimli bir yöredir. Unkapanı ya da Küçük-pazar semti kapsamında kabul edilen Atlamataşı'nda aynı adı taşıyan ve Atatürk Bulvarı'm Küçükpazar'a bağlayan cadde üzerindeki Hacı Halil Mesci-di'nin diğer bir adı da Atlamataşı ya da Arabacılar Mescidi'dir.

Atlamataşı Üsküdar İlçesi'nde Üsküdar' in merkezi ile Bağlarbaşı arasında batı-doğu doğrultusunda uzanan birbirine paralel iki caddeden güneyde-kinin Selamı Ali Efendi adını alan bölümü üzerinde, Hacı Selim Ağa Kütüphanesi ve Hacı Selim Ağa İlkoku-lu'nun bulunduğu mevki Atlamataşı diye bilinir. Üsküdar İskelesi ile Ah-

mediye arasında Üsküdar'ın merkezini oluşturan Hakimiyetimilliye Cad-desi'nin ve Selman Ağa Camii'nin hemen doğusuna düşer. ilgili madde:

Hacı Selim Ağa Kütüphanesi III:478b

Atlamataşı Mescidi bak. Hacı Halil Mescidi

Atlantik Lokanta ve Birahanesi Beyoğ-lu'nda, İstiklal Caddesi'nde, Alkazar Sineması'nın yanında bulunan eski birahane ve lokanta. 1920'de Tepeba-şı'nda açılan Petrograd Pastanesi Te-pebaşı'ndan buraya taşınmış, daha sonra el değiştirerek Ankara Pastane-si'ne dönüşmüştü. Yeniden el değiştiren işletme, 1940'ların ortalarında yenilenerek, üst katın lokanta alt katın ise ayaküstü bira içilen bir yer olarak düzenlendiği lokanta-birahane haline getirildi. Adı da Atlantik oldu. Çok geçmeden, alt kat sandviç, tabakta sosis, patates tava, midye tava, Rus salatası vb yiyeceklerin yenildiği, bira ya da alkolsüz meşrubatın içildiği gözde bir uğrak yeri haline geldi. Atlantik, lokanta ve birahane olarak verdiği hizmetin yanısıra, İstanbul'un en zengin sandviç çeşidinin sunulduğu yer oldu. 1970'lerin başında kapandı.

I:275a, V:222c.

Atların Çayıra Çıkarılması Her yıl ilkbahar ^geldiğinde, Hasahır'daki (Is-tabl-ı Âmire) atların Kâğıthane Çayı-rı'na çıkarılması ve bu münasebetle tören ve ziyafet düzenlenmesi âdetti. Arpa emini, İmrahor Köşkü'nde padişaha ziyafet verir, İmrahor ağa da köşk çevresine saray halkı için çadırlar kurdururdu. Burada yapılan rikab resmine (padişahın kabul töreni) sadrazam, vezirler ve devlet ricali katılırlar, çayıra getirilen saray atları herkesçe hayranlıkla izlenirdi. Çayır mevsimi bitince de İmrahor ağa devlet büyüklerine ikinci bir ziyafet verir, bu sırada köçek oyunları izlenir gece de donanma yapılırdı. Saray atları için başlıca çayırlıklar Kâğıthane, Alibey-köy, Veli Efendi, Çırpıcı, Büyükçek-mece, Küçükçekmece, Kestane Köyü, Büyükdere, Beykoz, Sultaniye, Çubuklu, Kadıköy (Uzun Çayır), Yoğurtçu çayırlıkları idi. Çayır mevsimi 40 gün hesaplanır ve bu süre boyunca seyisler ve görevliler türlü eğlenceler düzenlerlerdi.

Atlas Film III:318c. Atlas Freres V:218c.

Atlas Sineması mad. 1:412c, IV:184c, 270c, V:152b.

Atletizm mad. I:413a, VII:42b. ilgili maddeler: Anadolu Spor Kulübü I:256c Anadoluhisarı İdman Yurdu I:259c

Atletizm Federasyonu III:276b.

Atlı Ases Kocasını, ev halkım, hattâ semt sakinlerini korkutan, cadaloz, becerikli, konuşması etkileyici eski İstanbul hanımlarına denirdi. Böyle hanımlar, kentin asayişini sağlayan, eli silahlı ve sopalı aseslere benzetilir, hattâ biraz daha ileri gidilerek yaya dolaşan aseslere göre bunların daha güçlü oldukları "atlı" sıfatı ile vurgulanırdı.

Atlı Köşk Sarıyer İlçesi'nde, Emirgân'da-dır. Hacı Ömer Köşkü olarak da bilinir. Günümüzde Sabancı Köşkü adıyla Türk hattat ve ressamlarının eserlerinden oluşan koleksiyonların sergilendiği özel bir müze konumundadır. Emirgân'daki iki katlı köşkün tarihi bir değeri olmamakla birlikte Sakıp Sabancı'nın çabaları ile burada oluşturulan hat koleksiyonunda Mustafa Rakım, Mustafa İzzet, Mahmud Cela-leddin, Şefik, Sami, Mehmed Recai, Abdülfettah, Çarşambalı Arif, Nazif, Necmüddin vb ketebeli levha ve hil-yeler yer almaktadır. Köşkteki resim koleksiyonunda da Şeker Ahmed Paşa, Feyhaman Duran, Osman Ham-di, Hoca Ali Rıza, Kasımpaşalı Hilmi, Hüseyin Zekai Paşa, Nazmi Ziya, İbrahim Çallı, Mehmed Ali Lağa, Hikmet Onat, Ali Çelebi, Naci Kalmukoğ-lu gibi Türk ressamlarının imzalarını taşıyan tabloların yanısıra yabancı ressamların eserleri de bulunmaktadır. Ayrıca köşkte, Türk, Avrupa, Uzakdoğu ürünü pek çok değerli eşya, doğal anıt nitelikli bahçede de köşke adını veren at heykelinden başka Türk baroğu çeşmeler, büyüklü küçüklü heykeller bulunmaktadır.

Atlı, Lem'i mad. L414a, 302a, III:255a, 260c, 295c, 308a, 546c, V:267a, VL99c, 539b, VII:159c.

Atlı Spor Kulübü

Binicilik II:234a

Athğ, Nevzad (1925, Denizli) Koro yöneticisi. Küçük yaşta keman çalmayı öğrendi. İstanbul Üniversitesi'nde tıp öğrenimi gördü ve bu sırada üniversite korosunda keman çaldı; daha sonra bu koroyu yönetti. İstanbul Belediye Konservatuvarı'nda solfej ve üslup dersleri verdi. 1955-1958 arasında İstanbul Radyosu'nda Türk müziği şube müdürlüğü yaptı ve Milli Eğitim Bakanlığı Türk Müziği Araştırma ve Değerlendirme Komisyo-nu'nda çalıştı. Küçük Koro'yu yönetti. 1963'te Mesud Cemil'in ölümü üzerine Klasik Koro'nun yöneticiliğine getirildi. Türk müziğine hizmetlerinden dolayı kendisine 1985'te "profesör" unvanı verildi. Sayısız konser yöneten Nevzad Atlığ, şimdilerde kurulmasına önayak olduğu İstanbul Devlet Klasik Türk Müziği Korosu'nun şefliğini yapmaktadır.

II:l43c, III:44c, 45a, IV:249c, V:539c, VL199a, 295a.

Atlıkarınca

48

49

Aya Dede

Atlıkarınca Mesirelerde ve bayram yerlerinde çocukların bindiği eğlence araçlarından biri. Yere sağlamca çakılmış bir kazığın çevresinde dönen çembere asılı küçük atlardan ve arabalardan oluşan bu düzenek, ortadaki kazığın bir kollu çarkla döndürül-mesiyle hareket ederdi. Üzerine erkek çocukların bindirildiği atlar ve kızların bindirildiği arabalar, dümbelek ve zurnayla çalınan bir oyun havası eşliğinde dönerdi. Günümüzde gelişmiş örneklerine lunaparklarda rastlanmaktadır.

Atman, Ozdemir VI: 2

Atmeydanı mad. I:414b, 107a, 186a, II:29b, 342c, 500b, III:224c, 299a, IV:l42a, 280b, V:334a, 433b, VI:196b, 501a, 531b, VII:55a, 65a, 72a, 160e.

ilgili maddeler: Alemdar Olayı I:185a Atmeydanı Olayı I:4l8b Ayaklanmalar I:438c Çınar Olayı II:500a Çukur Çeşmeler II:537b Hippodrom IV:75a Kabakçı Mustafa Ayaklanması IV:323a

Sultanahmet Meydanı VII:67c Atmeydanı Baruthanesi II: 68a.

Atmeydam Ocağı bak. İbrahim Paşa Sarayı Mektebi

Atmeydanı Olayı (1648) mad. I:418b, 27b, 62a, II:331c, IIL452c, V:339c.

Atmeydanı Sarayı bak. İbrahim Paşa Sarayı

Atom Melih bak. Kotanca, Melih

Atpazarı Sarnıcı mad. L419c.

Atpazarı Tekkesi (Fatih) mad. 1:420a, II:396a, VII:122c.

Atpazarı Tekkesi Üsküdar İlçesi'nde, Hayrettin Çavuş Mahallesi'nde, Osmanlı döneminde "Atpazarı" olarak anılan mevkide bulunmaktaydı. Kaynaklarda "Osman Efendi Tekkesi" olarak da zikredilen ve bir cami-tek-ke niteliğinde olduğu anlaşılan bu tesis Celvetî tarikatı şeyhlerinden Bile-cikli Osman Efendi (ö. 1727) tarafından 1133/1720-21'de kurulmuş, Cumhuriyet döneminin başlarında dört duvardan ibaret olan yapı daha sonra tamamen tarihe karışmıştır. Ayin günü cuma olan tekkenin postuna Bi-lecikli Osman Efendi'den sonra kimlerin geçtiği tespit edilememektedir. Bilecikli Osman Efendi, Celvetîliğin Selamî kolunu kuran Şeyh Selamı Ali Efendi'nin (ö. 1692) halifesi ve aynı zamanda Celvetîliğin âsitanesi olan Aziz Mahmud Hüdaî Tekkesi'nin 13. şeyhidir.

Atpazarî Osman Efendi Tekkesi bak. Atpazarı Tekkesi

Atpazarlan mad. L420c.

Atriklines Bizans'ta imparatorluk ziyafetlerinden sorumlu görevli. Kelime, Latince "triclinium"dan (yemek salonu) gelmekle birlikte çoğunlukla Grekçe "artos" (ekmek) sözcüğünden bozma olarak "artoklines" şeklinde kullanıldı. 899'da Filoteos'un yazdığı Kletorologiorida orta önemde bir mevki olarak zikredilir. 9. yy'ın ortalarında kaleme alınan Uspenskiy Tak-tikonu'nda. da söz edilir. 8. ve 11. yy'a ait bazı atriklines mühürleri günümüze ulaşmıştır.

Atsız, Nihal (1905, İstanbul -1975, İstanbul) Yazar. İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu'nu bitirdi. Sonra, çeşitli kentlerde ve İstanbul'da öğretmenlik yaptı, İstanbul kütüphaneler tasnif komisyonunda çalıştı. Türkçü ve Turancı görüşleriyle tanınan Atsız, Orta Asya'yı ve Göktürk ülkesini konu alan Bozkurtlann Ölümü (1946), Bozkurt-lann Dirilişi (1949), Deli Kurt (1958) ile Ruh Adam (1973) adlı romanlar yazdı. Diğer kitapları arasında, Türk Tarihi Üzerine Toplamalar (1935), Türk Ülküsü (1956), Osmanlı Tarihine Ait Takvimler (1960), Türk Tarihine Ait Meseleler (1966) bulunmaktadır.

IV:221c.

Attaleiates, Mihael (11. yy) 1034-1079 arasını ele alan tarihi ile tanınan Bizans soylusu. Askeri feodal güçlerin temsilcisiydi. IV. Romanos Diogenes döneminde (1068-1071) kardeşi sayesinde sarayda yükseldi. Konstantino-polis'te pek çok hayır kuruluşunun kuruculuğunu ve hamiliğini yaptı.

III:228b.

Atumano, Simon (14. yy) Bizanslı hümanist ve Katolik yüksek görevli. Grek asıllı Ortodoks bir anne ile Osmanlı babadan doğdu. Soyadı muhtemelen "Osmanlı" anlamına gelir. 1348'de Stu-dios Manastırı'nda (bugün İmrahor Camii) keşiş oldu. Calabria'lı Barlaam tarafından İtalya'daki Gerace piskoposluğuna önerilince Katolikliğe geçti. Avrupa'da çeşitli seyahatler yaptı. 1379'dan sonra emekli olarak Latince, İbranice ve Grekçe öğretmenliği yaptı. Papa VI. Urbanus'a Eski Ahit'in üç dile yapılmış tercümesini sundu. VI. İoannes Kantakuzenos için bir şiir kaleme aldı.

ATV VII:243c.

Au Camelia Mağazası II:297c. Au Lion Mağazası II:297c, III:424c. Au Paon Mağazası II:297c. Aublet, Albert (ö. 1938) VI:324b. Auerbach, Erich IV:248b. Augusta mad. L-422a. AugustaAntoninaII:259c, IV:254a. Augusteion mad. I:422a, II:347a,

III:72c, IV:528b, V:404b, 432c, 462a,

VI:74c, 522c, Vtl:28b, 120c, 259b, 271a.

Auksentios (420, Suriye - 470, Bitinya [Marmara Bölgesi]) Bizanslı aziz. Konstantinopolis'e II. Teodosios döneminde (408-450) geldi; asker olarak hizmete girdi. 442'de yaşadığı Ok-seia'yı (Pera Tepesi) terk ederek inzivaya çekildi. Markianos'un (hd 450-457) daveti üzerine 451 tarihli Hal-kedon Konsili'ne katıldı fakat konsil kararlarına katılmayarak Auksentios Dağı'nın (bugün Kayış Dağı) zirvesinde bir mağaraya yerleşti; ömrünün son 20 yılını burada geçirdi. Auksentios Dağı'nda ayrıca Eleutheria adlı bir kadının yaptırdığı Trihinarea Kadınlar Manastırı (12. yy'a kadar varlığım korudu), 8. yy'da Genç Stefanos adına yapılmış bir erkekler manastırı, 11-13. yy'larda havariler, Başmelek Mikael ve Kutsal Beşler (4. yy'da din şehidi olan 5 Ermeni din adamı) adına yaptırılmış manastırlar vardı.

Aurelianai 400 yılında konsül olan Au-relios'un mülkü. Altımermer'den Belg-rad Kapısı'na uzanan eski yolun güney yakasındaydı. Ayios Stefanos adına yapılmış kiliseye 408'de, yakınlardaki Dalmatu Manastırı'nın başrahi-bi İsaakios gömüldü. Kilise 869'da depremde yıkıldı, sonra daha küçük ölçekte yeniden yapıldı. Son olarak 1152'de değinildi. Kiliseden çıkan su, günümüzde Sulu Manastır'ın bulunduğu yerdeki erken Bizans sarayı He-lenianai'deki hamama ulaşırdı.

Aurelianos VL291c. Aurelius Anıtı L307b. Aurelius, Marcus IV:308b.

Automata İskenderiyeli Heron'un çalışmalarından geliştirilmiş hava ya da su gücü ile çalışan bir çeşit düzenek. 10. yy'da Magnaura Sarayı'nda Cremo-na'lı Liutprand ve VII. Konstantinos tarafından denendikleri kaydedilir. III. Mihael döneminde (842-867) üzerindeki değerli taş ve metallere el koymak amacıyla tahrip edildi. Magnaura Automata'sı ayrıca Hz Süleyman'ın tahtını da kapsıyordu. Üzerinde altın dallar üzerine konmuş kanat çırpan mekanik kuşlar ve kükreyen aslanları betimleyen süslemeler vardı ve havada asılı olarak duruyordu.

Avam Haftalık "siyasi, fenni, her şeyden bahseder açık Türkçe" dergi. 1910-1911 yıllarında yayımlandı. Başyazarı Namık Ekrem, sorumlu müdürü Cumalı Mehmed Tevfik'ti.

Avannis IV: 185a. Avanoğlu, Adalet LV:357a. Avar Kuşatması II:182c.

Avarız mad. L424a, 442c, II:85c, V:340a.

Avarlar 6. yy'dan itibaren Konstantino-polis'i çeşitli kereler tehdit eden Asya kökenli göçebe kavim. İlk kez 558'de

Konstantinopolis'i kuşattılar fakat bir anlaşma ile Bizans'ın müttefiki oldular. 626'da Sasanilerle birlikte şehri kuşattılarsa da Herakleios'un (hd 610-641) başarılı politikaları bu ittifakın parçalanmasına neden oldu. 680-780 arasında haklarında bilgi yoktur. Son olarak 950'de kendilerinden söz edilmiştir.

II:182c, 319a, 321c. ilgili madde-. Kuşatmalar V:135c

Avaroğlu, Ertuğrul Şevket (1910, İstanbul - 1987, Ankara) Gazeteci. Ankara Hukuk Fakültesi'nden mezun oldu. Gazeteciliğe 1925'te Son Telgraf ta muhabir olarak başladı. Tan, Vatan, Tasvir, Akşam, Yeni Sabah, Her Gün gazetelerinde çalıştı. Aydede, Zakkum, Mizah, Akbaba dergilerinde siyasi fıkralar yazdı. Bazı romanları ve çevirileri vardır.

V:406a.

Avasköy Kemeri mad. I:425a, III:526a.

Avcı Bey Mahallesi Fatih İlçesi'nde yer alır. Kariye, Kasım Günani, Molla Aşki, Atik Mustafa Paşa mahalleleri ve Eyüp İlçesi'yle çevrilidir. Nüfusu (1990) 5.411'dir.'

Avcı, Haşim VI: 538a.

Avcı, Sabit Osman (1921, Artvin) Orman yüksek mühendisi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi'ni bitirdi. Mersin orman başmüdürlüğü yaptı. 16. dönem (1977-1980) İstanbul milletvekili olarak parlamentoda bulundu. Köy işleri, orman, enerji ve tabii kaynaklar bakanlığı yaptı. 1970-1973 arasında Millet Meclisi başkanıydı.

Avcı, Zeynep IV:353b.

Avcıbaşı Osmanlı sarayında avcıların başı. Önceleri, saray avcılarının başına "çakırcıbaşı" denirdi. Av görevlileri, çakırcılar, şahinciler, sekbanlar, sam-suncular (seksoncular), zağarcılar gibi sınıflara ayrılıyordu. Daha sonra bunlar askeri biçimde örgütlenince zabitlerine avcıbaşı, samsuncubaşı gibi adlar verilmişti. Avcıbaşı Yeniçeri Oca-ğı'nın 33. ortasının zabitinin adıydı. Teşrifatta yeniçeri erkânının on sekizincisi, yani sonuncusuydu. Avcıbaşı-mn bir görevi de yeniçerilere Etmey-danı'ndaki talimhanede tüfek eğitimi yaptırmaktı. Her hafta yapılan bu talimlerde hedefe isabet ettirene gümüş tas veya bir altın verilirdi. Hedef olarak da testiler kullanılırdı.

Avcılar İlçesi mad. I:425c, 235b, IIL384c, IV:138b, 247a, VII:492b.

îlgili maddeler: Ambarlı I:235b Firuzköy IIL321c

Avcdar Merkez Mahallesi Avcılar İlçesi'nde yer alır. Ambarlı, Cihangir, M. Kemal Paşa, Üniversite, Gümüş Pala

ve Deniz Köşkler mahalleleriyle çevrilidir. Nüfusu (1990) 21.256'dır.

Avcılar ve Atıcılar Cemiyeti İlk kuruluşu l Ocak 1921'dir. Amacı avcılık ve atıcılığın gelişmesine yardım ve avcılar arasında dayanışma ve yardımlaşma sağlamaktı. Merkezi Gülhane Parkı Alay Köşkü'nde olan derneğin 1950'lerdeki başkanı Atıf Topum-gil'di.

Avcılık mad. L426c.

Avedaper IIL188c, 189b, 190b.

Avedaranagan Amenasurp Protestan Ermeni Kilisesi Beyoğlu İlçesi'nde, Aynalıçeşme'dedir. 1846'da ahşap olarak yapılmıştı. Bir yangınla harap olduğundan 1861'den sonra iki katlı, kagir bir yapı olarak gotik tarzda yeniden inşa edildi.

Avedaranagan Amenasurp

Yerrortutyun Kilisesi III:184b, VI:287a.

Avedik (Episkopos) (1657, Tokat - 1711, Paris) İstanbul Ermeni patriği (1702-1703 ve 1704-1706). 1681'de ruhani hayata girdi. Erzincan'daki Surp Ha-gop Manastırı'm inşa ettirdi ve Dirana-şen Manastırı'm da tamir ettirdi. 1691' de episkopos takdis olundu. İkinci patrikliğinden istifa ettikten sonra, Fransa Elçisi Ferriol tarafından Sakız Adası'ndan Messina'ya ve oradan da Marsilya'ya kaçırıldı. 7 Aralık 1709'da, Paris'teki Bastille Zindanı'na atılmıştır. Burada otobiyografisini yazdı. Bastille Zindanı'nda bulunan ve "maskeli adam" olarak adlandırılan şahsın, uzun müddet Patrik Avedik olduğu sanılmıştır.

VII:46la.

Avedikyan, Kapriel IV:171c. Avedis (Mimar) IV:452c. Avellis, Hugo V:18a. Avigdor, Leon II:387b. Avni Dilligil Tiyatrosu III:54b, 54c.

Avni Lifij mad. I:429b, 52b, III:452c, VI:176b, 436c.

Avniye Abdülaziz döneminde (1861-1876) Serasker Hüseyin Avni Paşa tarafından subaylara sokak üstlüğü olarak giydirilen kukuletalı yağmurluk. Paşanın adına izafeten avniye denilmiştir. Benzeri daha önce yeniçeriler-ce de giyilirdi. Siyah ve devetüyü renginde çuhadan dikilen avniyelerin ilik ve düğme tarafları ile etekleri, omuz, yan ve kol dikişleri çuhanın renginde ince bir şeritle çevrilirdi. Soğuğa ve yağmura karşı koruyucu bir üstlüktü. Sivil halk arasında da yaygınlaşmış, 50 yıl kadar giyilmiştir.

Avnizade Tekkesi Üsküdar İlçesi'nde, Divitçiler'de, Aşçıbaşı Mahallesi'nde, Arakiyeci Sokağı'nda bulunmaktaydı. 19. yy'ın ilk çeyreğinde Kadirî tarikatından Avnizade Şeyh Seyyid Mehmed Hamdi Efendi (ö. 1829) tarafın-

dan kurulmuştu. Ayin günü cumartesi olan tekkenin son postnişini Şeyh Eşref Efendi olmuştur. Günümüzde tamamen ortadan kalkmış bulunmaktadır.

Avrat Pazarları mad. I:430a, 306b,

II:342c, IV:la, Ib. Avrat Taşı bak. Arkadios Sütunu Avrat Tepesi I:306a. Avratpazarı I:34c, II:4l7b. Avrupa Evleri VII: 16a. Avrupa Otoyolu II:499a.

Avrupa Pasajı mad. 1:431 b, II:2l6b, VI:226a.

Avşar, Orhan VI:296a, VII:204c. Avukatlık bak. Baro