A. Kadir (1917, İstanbul -1985, İstanbul) Şair, yazar. Kara Harp Okulu'nda öğrenciyken Nâzım Hikmet'le tanıştığı ve "muzır neşriyat" (zararlı kitaplar) okuduğu için tutuklandı
Yüklə 13,08 Mb.
|
Baraner, Saadet IV:357b. Baraz, Rebii (1925, İstanbul) Araştırmacı. Vefa Lisesi'ni bitirdi. Süheyl Ün-ver'in Topkapı Sarayı'nda gerçekleştirdiği tezyinat ve minyatür derslerine katıldı. Grafiker olarak iş hayatına atıldı, reklamcılık yaptı. Lise yıllarında tarih öğretmeni Reşad Ekrem Ko-çu'nun teşvikiyle doğduğu semt olan Beylerbeyi'nin tarihi üzerinde çalışmaya başladı. Beylerbeyi'ni tarihi, topografyası ve tüm özellikleriyle A'dan Z'ye yansıtan eseri Teşrifat Meraklısı Beyzade Takımının Oturduğu Bir Kibar Semt Beylerbeyi (2 c., 1994) adıyla yayımlandı. Barbara (Ayia) Ayia Barbara adına yapılmış iki kiliseden biri Sarayburnu civarındaydı. Top Kapısı'nın adı önceleri Azize Barbara Kapısı idi. Anemodu-lion ve Basilisku'nun yakınındaki ikinci kilisede Ayia Barbara'nın rölikleri saklanıyordu. İkisinin tarihi hakkında da bilgi yoktur. Barbarigo, Paolo II:4lc. Barbaro, Marcantonio II:4lb, VII:382a. Barbaro, Nicolo mad. II:52b, IV:223b, VII:381b, 407a. Barbaros Anıtı mad. II:52b, IV:565c, VI:224b. Barbaros (Barbaros Hayrettin Paşa) Mahallesi Gaziosmanpaşa ilçe merkezinde yer alır. Yeni Mahalle ile Karadeniz, Hürriyet mahalleleri ve Bayrampaşa İlçesi'yle çevrilidir. Nüfusu (1990) 29.999'dur. Barbaros Bulvarı mad. II:53b, V:390c, VII:534a. U madde:
k. Hay- Yıldız VII:513b Barbaros Hayreddin Paşa reddin Paşa (Barbaros) Barbaros Hayreddin Paşa Hamamı bak. Çinili Hamam Barbaros Hayreddin Paşa Türbesi mad. U:54a, V:283c. Barbaros Hayrettin İskelesi IV:201c.
I:528a.
Barbaros Mahallesi Kadıköy İlçesi'nde yer alır. Küçük Bakkalköy, İç Erenköy, On Dokuz Mayıs, Sahrayıcedit, Yeni Sahra mahalleleri ve Üsküdar, Ümraniye ilçeleriyle çevrilidir. Barbaros Mahallesi Üsküdar İlçesi'nde yer alır. Tembel Hacı Mehmet, Ara-kiyeci Hacı Mehmet, Pazarbaşı, Altu-nizade mahalleleri ve Kadıköy İlçesi'yle çevrilidir. Nüfusu (1990) 13.799'dur. Barbaros Meydanı II:53b. Barbarossa, Frederik III:487c, IV:88a. BarbisosIII:501c, IV:380a, 382c, VII:498a. Barbisos Deresi II:2öOb. Barbolani, Raffaele (Kont) IV:303a. Barborini, Giovanni Battista mad. II:54b, 216a, 217a, VL205c, VTI:249b, 250a. ilgili maddeler: Altıncı Daire-i Belediye Binası I:223b Dolmabahçe Sarayı Tiyatrosu III:96b Saray Sineması VI:459c
bak. Farrere, Claude Barın, Emin mad. IL55c, IV: 17a. Bari, Nazmi mad. II:56b, VII:244c. Barika-i Hak Haftada iki gün yayımlanan "hür ve bitaraf" gazete. 26 Mart 1909'da yayımlandı. Sahibi ve müdürü Engirili Mehmed Naci, başyazarı Süleyman Tevfik'ti. Bariori ilgili madde: Ali Paşa Camii ve Sebili I:195a Barkan, Ömer Lütfl (1905, Edirne -1979, İstanbul) İktisat tarihçisi. Edirne Muallim Mektebi'ni, Darülfünun Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nü bitirdi. Strasbourg Üniversitesi'nden ikinci bir lisans aldı. 1940'ta profesör, 1957'de ordinaryüs profesör oldu. Türkiye'de iktisat tarihi disiplininin gelişmesini sağladı. Osmanlı dönemine ilişkin araştırmaları ile özellikle tarımsal ilişkilere büyük aydınlık getirdi. Eserleri arasında E. H. Ayverdi ile ortak çalışmaları olan İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri ile Süleymaniye Camii ve İnşaatına Ait Muhasebe Defterleri İstanbul açısından önem taşımaktadır. I:499a, II:375c, IV:223a, 536a, V:l69b, VT:108c, 170c, VII:97b. Barkın, Rebii IV:225b. Barlan, Hikmet IL210c, V:318c, Barlar 64 65 Başkadın VII:375c. Barlar mad. IL56b, III:l43c. Barlas, AU (1869, istanbul - ?, ?) Asker. Kara Harp Okulu'nu bitirdi. Albaylığa kadar yükseldi. 4. ve 5. dönem (1931-1939) İstanbul milletvekili olarak parlamentoda bulundu. Barlas, Cemil Sait (1905, İstanbul -1964, Hendek) Gazeteci ve siyaset adamı. İstanbul'da hukuk öğrenimi gördü. Doktorasını Heidelberg Üniversite-si'nde yaptı. 1943-1950 arasında CHP milletvekilliği yaptı. Ankara'da Ulus gazetesinde yönetici olarak çalıştı. İstanbul'da Pazar Postası dergisini ve Son Havadis gazetesini yayımladı. 1960-1961 arasında Kurucu Meclis üyeliği yaptı. 1962'de Sosyalistlik Yollan ve Türkiye Gerçeği adlı eseri yayımlandı. Barlas, Mehmet VL381a. Barnatan Hanı IL348c. Barnathan Apartmanları bak. Halil-Hamid Apartmanı Baro mad. II:58b. Barok Mimari mad. II:6lb, I:52a, II:33b, 38a, 93a, 391a, III:50b, 80a, 89a, VI:339b. İlgili maddeler: Ayazma Camii I:471b Cezayirli Hasan Paşa Camii II:425a Dolmabahçe Sarayı III:89c Lale Devri V:182b Laleli Külliyesi V:190c Nuruosmaniye Külliyesi VLlOOa Nusretiye Camii VI: 105a Rokoko VI:339a Selimiye Camii VI:512c Barok, Sadi VI:475a. Barokas, Morreno VII:402b.
İlgili madde: İngiltere Elçiliği Binası IV:175a Bartalini, Erio IV 306a. Bartev, Sahak IILlSöb. Barthelmy, Guistiniani İlgili madde: Elhamra Ham III: 154a Bartholomaeus V:22b. Bartlett, William Henry mad. II: 67a, I:95b, II:191b, III:l62b, 421b, V:12a, VI:221b, 26la. Bartoletti Efendi (1808, İstanbul -1894, İstanbul) İtalyan hekim. Napoli'de tıp eğitimi gördü. III. Selim'in saray hekimi olan babasıyla İstanbul'a geldi. Serbest hekimlik yaptı. 1846'da Mec-lis-i Umur-ı Sıhhiye üyesi ve sıhhiye genel müfettişi oldu. 1851'de Paris'te düzenlenen I. Uluslararası Sağlık Konfenransı'nda Osmanlı Devleti'ni temsil etti. Cemiyet-i Tıbbiye-i Şâhâ-ne'nin kurucuları arasında yer aldı. IV:460c.
VII:264b. Barut, İbrahim Hayri II:67c. Barutçu, Şinasi (1906, İstanbul - 1985, İstanbul) Fotoğraf sanatçısı. 1928'de İstanbul Muallim Mektebi'ni bitirdi. Almanya'da fotoğrafçılık eğitimi gördü. 1936 Berlin Olimpiyatları nedeniyle düzenlenen fotoğraf yarışmasında ikinci oldu. 1947 'de Türkiye'nin ilk fotoğraf dergisi Foto'yu yayımladı. 1950'de Türkiye Amatör Fotoğrafçılık Kulübü'nü (TAFK) kurdu. 1964-1967 arasında İFSAK'ın başkanlığını yaptı. Fotoğrafçılık üzerine beş kitabı vardır. Baruthane Çayırı L258c. Baruthaneler mad. II:68a, I:378a, 415e, 556a, III:346b, VII:492c. Basarab, Mircea III: 47a. Basımevleri bak. Matbaalar Basın mad. II: 69a. İlgili maddeler: Akbaba I:153a Akşam I:l67a Almanca Basın I:213b Arapça Basın I:295a Aydede I:474b Âyine-i Vatan I:484c Basın Meslek Kuruluşları II:73a Basın Müzesi II:73b Boğaziçi II:288a Bulgarca Basın II:330a Büyük Doğu II:346a Cem IL397c Cevaib, el- II:420a Cumhuriyet II: 444a Diyojen IIL73a Ermenice Basın III:188c Farsça Basın III:259a Fransızca Basın III:336c Gırgır III:396b Hanımlara Mahsus Gazete III:547c Hürriyet IV: 105a İkdam IV:l45b İngilizce Basın IV:174c Kadınlar Dünyası IV:364c Karagöz IV:448c Malumat V:283a Markopaşa V:302a Mecmua-i Fünun V:319a Milliyet V:464c Rumca Basın VI:353b Sabah (1876) VI:380c Sabah (1985) VI:381a Sansür VI:454c Sebilü'r-Reşad VI:482b Servet-i Fünun VI: 536a Spor Basını VII:42c Takvim-i Vekayi VII:200c Tan Olayı VII:202a Tanin VII:205a Tasvir-i Efkâr VII:219c Tercüman-ı Ahval VII:252a Tercüman-ı Hakikat VII:252b Vakit VII:359a Yahudi Basını VII:398b 7 Gün VII:457b Yeni Adam VII:464a Yeni Sabah VII:468a Basın Meslek Kuruluşları mad. II: 73a. Basın Müzesi mad. IL73b, I:284c, 526a. Basın Sarayı II:73b. Basın-İş III:48a, VL526c. Basınköy (Zümrütyuva) mad. II: 73c. BasUeios I mad. II: 74b, I:305b, 447c, II:24c, 55a, 347b, III:212a, 320c, 328c, IV:71c, 14le, V:21c, 56b, 58c, 202a, 295b, 452a, Vl:275a, 293a, 549b, VII:4la, 77a, 245b, 566a. İlgili maddeler: Makedonyalılar Hanedanı V:277c Nea Ekklesia VL57c
İlgili madde: Makedonyalılar Hanedanı V:277c BasUeios (Genç) (?, ? - 944, Konstantino-polis) Bizanslı aziz. Konstantinopo-lis'e gelirken bir deniz kazası geçirdiği fakat yunuslar tarafından kurtarıldığına ilişkin efsane ile ünlüdür. Başkente 896'da geldiğine değinen kaynaklar vardır. Basileios'un vita'sında (yaşamöyküsü) I. Romanos ve ailesi, 913'te Konstantinos Dukas'ın isyanı, 94l'de Rus saldırısı gibi olaylar anlatılır. BasUeios (Kudüslü) IV:153c. BasUeios (Piç) (925, ? - 985'ten sonra, ?) I. Romanos'un İskit bir kadından olma oğludur. 944-947 arasında "megas ba-iulos" unvanını aldı ve parakoimome-nos'luk yaptı. Bu tarihten ölümüne dek tahta geçen beş imparator döneminde darbelere katıldı. II. BasUeios tarafından 985'te görevinden alındı ve Boğaziçi kıyılarındaki geniş mülklerine el kondu. 996'da çıkardığı tüm ya- sa ve emirler iptal edilerek adı silindi. BasUeios (Ayios) Ayazması 1:494a, VII:488a. BasUeus Bizans imparatorlarının en önemli unvanı. Erken dönemlerde Roma kökenli augustus unvanı kullanılmaya devam edilmişse de, giderek Helenistik dönemde İran'dan geçen basi-leus sözcüğü onun yerini almıştır. Belgelerde, edebi yazılarda I. Constanti-nus'tan başlayarak imparatorlara sıfat olarak kullanılmış, 626'da İran'daki zaferlerinden sonra Herakleios belki de krallar kralını yenmesi nedeniyle, İran hükümdarı ile eşdeşleştirilen bu unvanı, imparatorluğun sonuna kadar sürecek şekilde yerleştirmiştir. Bir yüzyıl sonra imparatorlar bu unvanı paralar üzerine de yazdırmışlardır. Giderek basileus unvanı doğuda ve batıda bütün hükümdarlar için yaygın olarak kullanılmıştır. Basilika Bizans döneminde en önemli imparatorluk yasalarından biri. Terim 11. yy'dan itibaren 6 cilt ya da 60 kitaptan oluşan geniş bir kolleksiyonu tanımlamak için kullanıldı. I. Basile-ios (867-886) tarafından başlanan ve oğlu VI. Leon'un (886-912) ilk yıllarında tamamlanan yasa derlemeleri L İustinianos'un (527-565) yasaları üzerine inşa edilmişti. Tam şeklini ise ancak 13. yy'da kazandı. BasUika Sarnıcı VI:470a. İlgili madde: Yerebatan Sarayı VII:503a BasUike Stoa V:404b. İlgili madde: Bazilikalar II:112b BasUiskos II:549c. Basilisku İmparator Basiliskos'un (hd 475-476) evi. Büyük olasılıkla Basiliskos'un tahttan indirilmesi üzerine 476' da müsadere edildi. Civarındaki Da-reiu (Dareios'un evi) ile birlikte, hekim azizler Kosmas ve Damianos'un kilisesinin bulunduğu yer olarak zikredildi. Kilise 570'te yapıldı, kaynaklarda son olarak 1200'de değinildi. Ba-silisku'nun kalıntıları 9. yy'da Büyük Saray'ın inşasında kullanıldı fakat 1196'da yıkıntı halinde olsa bile mevcuttu. Basiret Basiretçi Ali Efendi tarafından yayımlanan gazete 20 Ocak 1870-21 Mayıs 1878 arasında 2.448 sayı çıktı. Dengeli tutumuna rağmen, yönetimle basit sebeplerden sık sık bozuşmaktan ve arada bir kapatılmaktan kurtulamamıştır. Özellikle İstanbullu okuyucuların şikâyet mektuplarına sık yer vermekle bir İstanbul gazetesi olma özelliğim korumuştur. Boğaziçi'nde işleyen vapurlar, belediye dairelerinin çalışmaları, çöplerin toplanması ya da arsalara atılması, Kasımpaşa'daki kolera salgını gibi sorunlar bolca ele alınmıştır. 1878'de Çırağan Baskı- nı'ndan önce yayımlamış olduğu Ali Suavi'nin bir açık mektubu yüzünden kapatıldı. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra Ali Efendi gazeteyi yeniden yayımladı, ancak fazla ilgi görmediğinden 19- sayısında kapattı. I:125a, 202b, II:70a. İlgili madde: Ali Efendi (Basiretçi) I:191c Basiret Kulübü ILl68a. BASİSEN VI:526b. Basketbol mad. II: 75b. Baskın Destanı III:4la. Basmacı, Aziz mad. İL 75c, VL52a, 538a. Basmacı Kârhaneleri Osmanlı döneminde İstanbul'da biri Sultanahmet'te, Fazlı Paşa Sarayı'nda diğeri Langa'da, toplam 42 basmacı tezgâhını kapsayan iki kârhane (imalathane) vardı. Her iki kârhane de iltizam yöntemiyle çalıştırılıyordu. Basmaciyan, Krikor (1715, İstanbul -1791, Livorno) İstanbul Ermeni patriği (1764-1773). Patrik Hovhannes Go-lod'un öğrencilerindendir. Henüz rahip ve Kudüs Ermeni Patrikhanesi'nin İstanbul temsilcisi iken patrik seçildi. 1774'te Kıbrıs Ermenilerine ruhani reis atandı. Bir yıl sonra da Avrupa'ya gitti. Zamanının olayları hakkında yazdığı Kronoloji 1908'de Paris'te basıldı. Basmahane I:558b, III:86b. Basra Vapuru mad. II: 76a, L286b, 532c, III:498b. Basri Efendi (ö. 1868) II:434c. Bassano, Luigi mad. II:76a, VL71a. Bastoncu, Naci (1914, Trabzon) Futbolcu. Trabzon Lisesi'nde okurken futbola başladı. 1934'te Fenerbahçe'ye geçti. "Taka Naci" lakabıyla tanındı. Fenerbahçe'de oynadığı 388 maçta 232 gol attı. Ancak futbolculuğunun en parlak dönemi II. Dünya Savaşı yıllarına rastladığından milli olamadı. III:287a. Baş, Hüseyin Hacıbaşoğlu VII:9b. Baş, Mustafa (1956, Rize) Yüksek İslam Enstitüsü'nü bitirdi. Özel sektörde yöneticilik yaptı. 19. dönem (1991-) istanbul milletvekili olarak parlamentoda bulundu. Başağa, Ferruh (1914, İstanbul) Ressam. Güzel Sanatlar Akademisi'ne 1936'da girdi. Nazmi Ziya, Leopold Levy ve Zeki Kocamemi atölyelerinde öğrenim gördü. Yeniler Grubu'nun kurucuları arasında yer aldı. 1949'da Devlet Resim ve Heykel Sergisi birincilik ödülünü kazandı. Soyut sanata yönelen ilk ressamlardan biri oldu. 1985'te Sedat Simavi Vakfı Ödülü'nü aldı. Başak, Fethi (1916, İstanbul) Hukukçu. Ankara Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Savcılık, hâkimlik ve serbest avukatlık yaptı. 1961-1964 arasında Cumhu- riyet Senatosu'nda İstanbul üyesi olarak yer aldı. Başar, Ahmed Hamdi mad. II: 76b, LlOOc, IV:223c. Başar, M. Fuad III: 118a. Başar, Selçuk V:534c. Başar, Şükûfe Nihal bak. Şükûfe Nihal (Başar) Başar, Zühtü V:129c. Başbakanlık Arşivi IIL177c. Başbakanlık Devlet Arşivleri IV:37b. Başbakanlık Osmanlı Arşivi mad. II:76c, L4la, ILlOlc, 371a. Başbuğ, Ayşegül Yaraman IV:350a. Başcetincelik, Hüseyin II: 188a. Başçı Mescidi, Tekkesi ve Çeşmesi mad. II:79a, III:443a, IV:Ib. İlgili madde: Gülşenîlik III:442a
66 67 Bayrampaşa İlçesi kadınlığa terfi ederlerdi. Baskadın Meydan Çeşmesi mad. H:80a. Başkadın Sebili Beyazıt'ta, Simkeşhane sırasında bulunuyordu. Beyazıt-Aksa-ray yolunun genişletilmesi sırasında yıkıldı. Üzerleri kemerli üç penceresi bulunan, oymalı dökme demirden şebekeleri ve her penceresinde su verecek beşer deliği olan bir sebildi. Emetullah Gülnuş Valide Sultan'ın baş-kadınlığı sırasında 1119/1707'de inşa edilmiştir. Başkalfa Hacı Ömer Efendi Çeşmesi Kızıltoprak'ta, Kurbağalı Dere'ye giden sokağın üzerindeydi. Banisi Kalyonlar başhalifesi Hacı Ömer Efendi' dir. 1186/1772'de yaptırılmış olan çeşme, mezar taşını andıran mermer bir sütundan ibaretti. Teknesi toprak altında kalmıştı. Yanında sonradan ortadan kalkmış bulunan bir namazgah bulunuyordu. Boğaziçi Köprüsü çevre yolunun Kızıltoprak'a bağlanması sırasında ortadan kaldırılmıştır. Başkan, Aziz IV:554c. Baskım Haftalık Türkçe ve Arnavutça dergi. 1908-1910 yıllarında yayımlandı, imtiyaz sahibi M. Şinasi idi. Başkurşunlu Medresesi IV:223a. Başkut, Cevat Fehmi (1908, Edirne -1971, İstanbul) Oyun yazarı ve gazeteci. Eyüp Rüştiyesi ve İstanbul Sulta-nisi'nde okudu. 1928'de gazeteciliğe başlayarak Vakit, Son Posta ve Cumhuriyet gazetelerinde yazı işleri müdürlüğü yaptı. Yirmi üç tiyatro eseri yazdı. III:377a. Başlala Kulesi III:173a. Başmabeyinci Arif Bey Yalısı Üsküdar İlçesi'nde, Beylerbeyi İskelesi'nin arkasındadır. Önündeki kayık sığınağından dolayı Havuzlu Yalı olarak adlandırılmıştır. Neoklasik etkilerde ampir üslubuyla, ahşap/bağdadi bir yapıdır. 1840-1850 arasında Sarkis veya Amira Balyan tarafından yapıldığı sanılır. Kuzeydeki selamlık bölümü çıkması ortada olan iki ayrı bina gibi gözükür. Tekne tavanlı sofası, bağdadi duvarlar, dört kademeli ana merdiveni ile bağımsız bir bölümdür. Güneydeki harem bölümü konak tarzındadır. 1977'de yandıktan sonra betonarme olarak yeniden inşa edilmiştir. Başmabeyinci Konağı VII:188b. Başman, Avni III:459c, IV:247c, V:l69b. Başoda Paşa odası da denen bu eski mekân, konakların kabul salonuydu. Konutun diğer oda ve bölümlerine göre hem daha geniş ve aydınlık, hem de tezyinat bakımından ev sahibinin saygınlığını ve zenginliğini yansıtıcı özellikler taşırdı. Başoglu, Tamer IV:176b. Baştürk, Abdullah (1929, Yalova - 1991, İstanbul) Sendikacı. DİSK genel baş- kanlığı yaptı. 15. dönem (1973-1977) ve 18. dönem (1987-199D İstanbul milletvekili olarak parlamentoda bulundu. II:239a, III:48b. Batanay, Ercüment (1927, İstanbul) Tan-buri. Hattat ve bestekâr Kemal Bata-nay'ın oğludur. Tanbur çalmayı babasından öğrendi. Mesud Cemil'den ders aldı. Belediye Konservatuvarı İcra Heyeti'nde uzun yıllar çalıştı. ILSOc, V:4lla.
V:236a, 480c. Bayar, İlyas VTI:449a. Bayar, Mediha VII:244b. Bayburt, Melike IV:358c. Bayburtlu Mustafa Ağa Çeşmesi Eyüp İlçesi'nde bu isimle bilinen üç çeşme bulunmaktadır. Biri, İslam Çeşmesi Sokağı üzerindedir. Yığma taştan yapılmış basit bir çeşmedir. Kitabesi olmayan çeşmenin aynataşının üstü çiçek ve meyve desenleriyle bezelidir. Çeşme bugün harap durumdadır. Aynı adla anılan bir diğer çeşme de, Bıçakçı Eyüp Sokağı ile Kitapçı Kasım Sokağı'nın birleştiği yerde ve ikinci sokağın sol köşesindedir. Kitabesi yok olmuş çeşme harap durumdadır. Üçüncü çeşmenin İslam Bey Mahallesi'nde olduğu, kitabesinin son mısraının 1169/1755 tarihini verdiği î. H. Tanışık'ın İstanbul Çeşmeleri adlı kitabında belirtilmektedir. Baydar, Alaeddin mad. 11.81a. Baydar, Behzat IV:251a, VII:463b. Yüklə 13,08 Mb. Dostları ilə paylaş:
|