A. ÖZel eğİTİme giRİŞ 2 Özel Eğitim Nedir? 2

İÇİNDEKİLER

A. ÖZEL EĞİTİME GİRİŞ 2

Özel Eğitim Nedir? 2

Neyi öğretir? 2

Engel Türleri Ve Özellikleri 3

Engelliliğin Genel Nedenleri 3

Doğum Öncesi Nedenler: 3

Doğum Anına Ait Nedenler: 4

Doğum Sonrası Nedenler: 4

1.ZİHİNSEL ENGELİ OLAN BİREYLER 5

Öğretmenlere Öneriler 6

2. İŞİTME YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER 8

Özellikleri: 9

3. GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER 10

Nedenleri: 11

Özellikleri: 11

4. ORTOPEDİK YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER 12

Özellikleri: 13

Nedenleri: 13

Öğretmene Öneriler: 14

5. DİL VE KONUŞMA YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER 15

Konuşma engelinin türleri 15

Öğretmene Öneriler: 15

6. ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN BİREYLER 17

Nedenler: 17

Özellikleri: 17

Öğretmenlere Öneriler: 18

7. DUYGUSAL, DAVRANIŞSAL VE SOSYAL UYUM GÜÇLÜĞÜ OLANBİREYLER 20

Özellikleri: 20

Nedenler: 21

Öğretmenlere Öneriler: 22

8. YAYGIN GELİŞİMSEL BOZUKLUĞU OLAN BİREYLER 23

A- Sosyal etkileşimdeki yetersizlik. 24

B- Dil, iletişim ve sembolik gelişimde normalden farklı olma. 24

C- İlgilerinin ve ilgilenilen etkinliklerin sınırlı sayıda olması. 24

Otistik Çocukların Özellikleri: 25

9. ÖZEL YETENEKLİ ÇOCUKLAR 32

Özellikleri: 32

Sınıflandırma: 34

Öğretmenlere Öneriler: 34

10. DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU 36

DEHB Bulunan Çocukların Karşılaştıkları Güçlükler Nelerdir? 37

DEHB Olan Çocuklara Çevrenin Yaklaşımı Nasıldır? 38

Neler Yapabiliriz? 38

B. YASALAR VE ÖZEL EĞİTİM 40

Türkiye’de Yasal Düzenlemeler 40

Uluslararası Yasal Düzenlemeler 41

C. ENGELLİLERE YÖNELİK TUTUMLARIN DEĞİŞTİRİLMESİ 51

Tutum Ve Beklentiler 51

Bütünleştirme/Kaynaştırma Yoluyla Eğitim Uygulamasına Yönelik Tutumlar 52

Ailenin Tutumu 53

Sınıf Öğretmeninin Tutumu 53

Diğer Öğrencilerin Tutumu 54

Diğer Ailelerin Tutumu 55

Okul Yönetiminin Tutumu 56

Personelin Tutumu 56

D. BİREYSEL FARKLILIKLARI İNCELEME YAKLAŞIMLARI 58

Bireysel, Bireylerarası ve Bireyin Kendi İçindeki Farklılıkları ve Yetersizlikten Etkilenmiş Çocuk 59

Farklı Davranışları Açıklama ve Değiştirme Yaklaşımları 60

Psikodinamik Yaklaşım 60

Biyofiziksel Yaklaşım 61

Davranışçı Yaklaşım 61

Davranışçı Kuramlar 62

Sosyolojik Yaklaşım 66

E. EĞİTSEL-DAVRANIŞSAL ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 67

Değerlendirme Nedir, Neden Yapılır? 67

Değerlendirilmede Odaklanılması Gerekenler Nelerdir? 67

Değerlendirme Nerede ve Nasıl Yapılmalıdır? 68

Değerlendirmede Uyarlamalar 68

Değerlendirme Ortamında Yapılacak Uyarlamalar 69

Değerlendirme Süresi ve Zamanına İlişkin Uyarlamalar 69

Değerlendirme Soruları ve Yönergelere İlişkin Uyarlamalar 70

Sorulara Yanıt Verme Biçiminde Uyarlamalar 71

Öğretim Sürecini Planlarken Ve Öğretim Sürecindeki Değerlendirmelerde Kullanılabilecek Çeşitli Örnekler 73

ABC Kayıt Formu 73

Abc Kayıt Formu Örneği 73

Diğer Davranış Kayıt Teknikleri 74

Kısa Not/Anekdot Kaydı Formu Örneği 75

Gelişim Raporu Örneği 76

Okuduğunu Anlama Becerisi Ölçme Aracı Örneği 77

Dinleme Becerisi Ölçme Aracı Örneği 79

Kontrol Listesi Örneği 81

Neden Sonuç İlişkisi Kurma Becerisi Ölçme Aracı Örneği 84

Okuma Becerisi Ölçme Aracı Örneği 86

F. UYGULAMALI DAVRANIŞ ANALİZİ 88

Uygulamalı Davranış Analizinin Özellikleri: 89

Uygulamalı Davranış Analizinin Güçlü Yanları: 89

UYGULAMALI DAVRANIŞ ANALİZİNİN HEDEFLERİ 90

UYGULAMALI DAVRANIŞ ANALİZİ ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ 91

Hedef Davranış Tanımı-Amaç Yazma 93

Gözlem ve Kayıt Yapma 94

Uygun Davranışların Arttırılmasına Yönelik Yöntemler: 96

Pekiştirme 96

Uygun Olmayan Davranışların Azaltılmasına/Ortadan Kaldırılmasına Yönelik Yöntemler 98

SÖNME/GÖRMEZDEN GELME 101

Olayları Oluş Sırasına Dizme Becerisi Ölçme Aracı Örneği 108

G. BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PROGRAMI 110

HANGİ ÖĞRENCİLER İÇİN BEP HAZIRLANIR? 110

BEP’İN YARARLARI NELERDİR? 112

BEP GELİŞTİRME ve UYGULAMA SÜRECİ 113

BEP GELİŞTİRME EKİBİ 113

BEP Toplantılarında İşbirliği İçinde Çalışırken Dikkat Edilecek Hususlar 114

Ailelerin Katılımları 114

Okul Dışından Uzmanların Katılımı 114

Öğrencinin Katılımı 115

BEP GELİŞTİRME - UYGULAMA – İZLEME VE DEĞERLEDİRME 115

1.GELİŞTİRME 115

1.Değerlendirme 115

Değerlendirmede hangi yöntemleri kullanabiliriz? 117

ÖĞRETİM PROGRAMINA DAYALI DEĞERLENDİRME 118

BEP NE TÜR BİLGİLER İÇERİR? 119

BEP’te Belirtilmesi Gerekenler 120

UZUN VE KISA DÖNEMLİ AMAÇLAR 120

Uzun Dönemli Amaçların Belirlenmesi 121

Kısa Dönemli Amaçların Belirlenmesi 121

Uzun ve Kısa Dönemli Amaçların Değerlendirilmesi 122

2. UYGULAMA 123

4. İZLEME VE DEĞERLENDİRME 124

İzleme 124

Değerlendirme 124

Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Formu Örneği 124

H. KAVRAM ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ 128

Çocuklar Kavramları Nasıl Öğrenir? 130

KAVRAM ÖĞRETİM PROGRAMININ AŞAMALARI 130

Öncelikli Becerilerin Seçimi 139

Performans Düzeyi İfadesi Yazılırken İzlenmesi Gereken Kurallar 140

Kavram Öğretimine Başlamanın Ön-Koşulları Nelerdir? 142

DOĞRUDAN ÖĞRETİM YÖNTEMİ 142

Doğrudan Öğretim Yönteminin Dayanağı 142

Doğrudan Öğretim Yöntemi 143

Doğrudan Öğretimin Basamakları 143

Yapılandırılmış Dille Doğrudan Öğretim 145

Geometrik Şekillerin Öğretim Planı 146

Doğal Dille Doğrudan Öğretim 146

YANLIŞSIZ ÖĞRETİM YÖNTEMİ 149

1) Hedef Uyaran 149

2) İpucu 150

3) Tepki Aralığı 151

EŞZAMANLI İPUCUYLA ÖĞRETİM 151

1) “0” Saniye Bekleme Süreli Öğretim 151

DAVRANIŞ ÖNCESİ İPUCU VE SINAMA ÖĞRETİM YÖNTEMİ 153

DAVRANIŞ ÖNCESİ İPUCU VE SİLİKLEŞTİRME ÖĞRETİM YÖNTEMİ 155

Önerilen Kaynaklar: 156

I. ÖZEL EĞİTİM İHTİYACI OLAN ÖĞRENCİLERE BECERİ ÖĞRETİMİ 157

YÖNTEM VE TEKNİKLERİ 157

TEMEL KAVRAMLAR 157

Beceri Analizi: 158

BECERİ ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ 159

BECERİ ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN İPUÇLARI 166

ÖZ BAKIM BECERİLERİNİN ÖĞRETİMİ 167

SOSYAL BECERİ ÖĞRETİMİ 168

SOSYAL BECERİ 169

İ. ÖZEL EĞİTİM İHTİAYACI OLAN ÖĞRENCİLERE OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ 173

Çözümleme nedir? 174

Okuma nedir? 174

Yazma öğretimi 174

Okumaya hazırlık 174

Okumaya hazırlık alanları; 175

Yazmaya Hazırlık Öğretim Süreci: 176

1.Aşama: Yazının fark ettirilmesi 176

2.Aşama: Yazının işlevinin fark ettirilmesi 176

3.Aşama: Anlamlı yazma yaşantılarının sunulması. 176

OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ 177

OKUMA YAZMA ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ 177

J. ÖZEL EĞİTİM İHTİYACI OLAN ÖĞRENCİLERDE MATEMATİK ÖĞRETİMİ 185

YARATICI YAKLAŞIM 186

DOĞRUDAN ÖĞRETİM YAKLAŞIMI 186

BASAMAKLANDIRILMIŞ YAKLAŞIM 187

K. BAĞIMSIZ HAREKET VE YÖNELİM BECERİLERİ 190

YÖNELİM BECERİLERİ 191

İpuçları 191

İlkeler 191

İpuçlarını Kullanabilmenin Ön Koşulları 192

İpuçlarının Kullanılma Amaçları 192

Öğretim Ve Değerlendirme 194

İşaretler 194

İlkeler 194

İşaretleri Kullanabilmenin Önkoşulları 195

İşaretlerin Kullanılma Amaçları 195

İşaretlerin Kullanımı 196

Öğretim Ve Değerlendirme 197

BAĞIMSIZ HAREKET BECERİLERİ 198

BİNA İÇİ BAĞIMSIZ HAREKET BECERİLERİ 199

1. Gören Rehber Becerileri 199

2. Kendini Koruma Teknikleri 199

3. Baston Becerileri 199

Bina Dışı Bağımsız Hareket Becerileri 199

L. ÖZEL EĞİTİMDE SINIF YÖNETİMİ 200

OLUMLU SINIF YÖNETİMİ 200

Neler Yapılarak Öğrenme Sağlanabilir? 200

Sınıf yönetimi; 201

Sınıf Yönetiminin Amacı 201

DAVRANIŞLARI AÇIKLAMA YAKLAŞIMLARI 202

Öğretmenin Problem Davranışın Öğrenciden Kaynaklandığını Düşünmesinin Sınıf Yönetimine Etkisi 203

Öğretmenin Sorunlu Davranışın Davranış Düzenlemelerinden Kaynaklandığını Düşünmesinin Sınıf Yönetimine Etkisi 203

SINIFTA İLETİŞİM 204

İLETİŞİMİ ENGELLEYEN ÖĞRETMEN DÖNÜTLERİ 204

Eleştiri Tuzağı 204

Eleştiri Tuzağından Kurtulma Yolları 205

Yardım Tuzağı 206

Yardım Tuzağından Kurtulmak İçin; 206

SINIFI İLETİŞİME HAZIRLAMA: AYIRT EDİCİ UYARANLAR 206

Ayırt edici Uyaran 206

Ayırt edici Uyaran İşlevini Kazanma: Ayrımlı Pekiştirme 207

Sınıf Yönetiminde Ayırt edici Uyaranlar 207

Uyaranlardan Yararlanarak Günün Örgütlenmesi 209

Yönerge İzlemeyi Kazandırma 210

ETKİLİ ÖĞRETİM ORTAMI DÜZENLEME 211

ETKİLİ ÖĞRETİM BÖLÜMLERİ 212

Öğretimi Planlama 212

Sınıf Yönetimi 213

Öğretmenin Sunumu 214

ÖĞRETİMİ DEĞERLENDİRME 215

M. ÖZEL EĞİTİM İHTİYACI OLAN ÖĞRENCİLERDE DİL VE İLETİŞİM BECERİLERİNİN KAZANDIRILMASI 216

DOĞAL DİL ÖĞRETİMİ YAKLAŞIMI 216

YAPILANDIRILMIŞ DİL ÖĞRETİM YAKLAŞIMI 219

N. ÖZEL EĞİTİMDE AİLE EĞİTİMİ VE REHBERLİĞİ 220

AİLELERİN KABUL SÜRECİNDE GEÇİRDİĞİ EVRELER ve AİLE EĞİTİMİ 220

EBEVEYN TEPKİLERİ 220

N. ÖZEL EĞİTİMDE AİLE EĞİTİMİ VE REHBERLİĞİ 225

AİLELERİN KABUL SÜRECİNDE GEÇİRDİĞİ EVRELER ve AİLE EĞİTİMİ 225

Özel Eğitimde Aile Eğitiminin Amaçları 226

Anne-Baba ve Öğretmen İşbirliği; 227

ÖZEL EĞİTİMDE AİLE EĞİTİM PROGRAMLARI 228

Anne-Babalara Öneriler 229

A. ÖZEL EĞİTİME GİRİŞ