A yuldashev soliq va soliqqa

birinchidan,
mamlakat budjetining muhim daromad manbalaridan biri 
sanaladi. Soliq tizimi rivojlanish bosqichini boshdan kcchirayotgan barcha 
davlatlar singari, mamlakatimizda ham aksiz orqali darom adlam i tez va 
oson yigish imkoniyatlari yuzaga keladi. Fransuz iqtisodchisi F.D em ezon 
ta ’biri bilan aytganda «aksizning o'zi barcha boshqa soliq tushumlari va 
undan ham ko'proqni berishga qodirdir»
ikkinchidan,
aksiz osti tovarlari iste'm olini cheklash (asosan, ijtimoiy 
zararli tovarlar) orqali muayyan bozor doirasida talab va taklifni tartibga
73

---

solish. Iqtisodiy o ‘sish doirasini bashqarishda aksizosti tovarlar ro‘yxatini 
belgilash orqali davlat yalpi talab va taklifni egiluvchanligi ta ’minlaydi;
uchinchidan,
davlatning milliy bozorni himoya qilish vazifasi aksiz 
solig'i orqali ta ’minlanadiki, bunda yuqori soliq stavkalaridan foydalaniadi;
to ‘rtinchidan,
aksiz solig'i monopol mavqedagi tovar ishlab chiqaruv- 
hi yoki aniq mahsulot turini progressiv soliqqa tortish vazifasini o'taydi;
beshinchidan, 
aksiz solig'i aholini boy badavlat qatlamlari darom ad- 
arini qayta soliqqa tortish usuli hisoblanadi. Chunki aksiz solig'i asosan 
nuuzli (qiymati yuqori) tovariarga qo'llaniladiki, bunday tovarlami asosiy 
iste’molchilari boy-badavlat shaxslar hisoblanadi.
Shunday qilib, aksiz solig'i ijtimoiy m uhitni ham yaxshilash imko- 
iyatarini moliyaviy natijalaming o'sishi orqali tam inlab berishi mumkindir. 
Shu bois aksiz solig'ining takomillashtirilishi ijtimoiy-iqtisodiy muhitni 
yaxshilanishi bilan chambarchas bogliqdir.
2 -§ . Aksiz solig‘ining stavkalari
Aksiz to'lanadigan tovarlar ro'yxati va aksiz solig'i stavkalari O 'z- 
bekiston Respublikasi Vazirlar M ahkamasi tom onidan belgilanadi va tas- 
diqlanadi. 1-yanvar 2007-yilgi aksiz tovarlam i ro'yxati va uning stavka- 
larini O'zbekiston Respublikasining Prezidentining 2006-yill8-dekabrdagi 
«O‘zbekiston Respublikasining 2007-yilgi makroiqtisodiy ko‘rsatkichlari 
prognozi va Davlat budjeti parametrlari to ‘g‘risida* gi PQ-532 sonli qa- 
roriga asosan quyidagicha belgilangan.
1. Ishlab chiqarish korxonalariga:
- benzin 28 %;
- dizel yoqilg‘isi 25 %;
- avtokerasin 8 %;
- pivo 30 %;
- tabiiy gaz 25 %.
2. 0 ‘simlik « paxta» yog‘i :
- Oziq-ovqat yog‘I (salomas va «O'zbekiston» yog'ini ishlab chiqa- 
rishda foydalaniladigan yog'dan tashqari) 1 tonna uchun 495000 so'm;
- texnik moy (oziq-ovqat mahsulotlari tarkibiga kiruvchi yaroqsiz, 
kislota soni 0,3 M G. K on-G -dan ortiq) 1 tonna uchun 392000 so'm.
3. Tamaki mahsulotlari yumshoq o'ram dagi filtrli sigaretlar 1 ming 
donasi uchun 4175 so'm .
- qattiq o ‘ramdagi filtrli sigaretalar 1 ming dona uchun 5206 so‘m;
- filtrsiz sigaretlar, popiroslar 1 ming dona uchun 1476 so'm.
4. Spirtga soliqning stavkasi 1-dan spirt uchun 1410 so‘m.