Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

Grammatikalıq sinonimler
Grammatikalıq sinonim degennen hár qıylı morfologiyalıq túrdegi sózlerdiń, sóz dizbekleriniń, qospa gáp bóleklerinń mánilik jaqtan óz ara birdey qollanılatuǵın ekinshi bir qatarın túsinemiz.
Grammatikalıq sinonimler morfologiyalıq sinonimler hám sintaksislik sinonimler bolıp ekige bólinedi.

1. 
   Morfologiyalıq sinonimler dep túbirleri birdey mánilik jaqınlıq tek ǵana qosımtalar arqalı
   

ańlatılatuǵın sózlerge aytıladı. Demek, bunda sinonimlik máni (uqsaslıq, jaqınlıq) túbirler arasında emes, al qosımtalar arasında boladı. Sonlıqtan olardıń túbirleri birdey boladı: biymáni-mánisiz,biyádep-ádepsiz,naqolay-qolaysız, biypul-pulsız, námálim-málimsiz h.t.b

2. 
   Sintaksislik sinonimlerge mánileri bir-birine jaqın sóz dizbekleri hám qospa gáp bólekleri jatadı.
   

Mısalı: a) sóz dizbekleri boyınsha: oqıwǵa barıw – oqıw ushın barıw, mashina menen barıw – mashinada barıw, telefonda sóylesiw – telefon arqalı sóylesiw, adamday sóylew – adam taqılette sóylew.
b) qospa gáp bólekleri boyınsha: Biybixan úyge kelgende, Gúlziyra kiyinip bolǵan edi. Biybixan úyge kelgen waqıtta, Gúlziyra kiyinip bolǵan edi.
Grammatikalıq sinonimlerde leksikalıq sinonimler sıyaqlı hár túrli stillik talaplarǵa baylanıslı qollanıladı. Sinonimlerdiń bul túriniń kópligi, onıń keńe óris alıwı hárbir tildiń stillik múmkinshilikleriniń bayıwına, sóylew mádeniyatınıń rawajlanıwına alıp keledi. Til iliminiń sinonimlerdi úyretetuǵın bólimin sinonimika dep ataydı. Bunda tildegi gúllán sinonimlerdiń (sóz, morfema, sintaksislik qurallar) toparı úyreniledi. Sinonimika bul stilistikanıń tiykarı bolıp tabıladı.
Sózlik quram hám onıń rawajlanıwı
Sózlik quram yamasa leksika dep tildegi barlıq sózlerdiń jıynaǵına aytıladı. Sózlik quram tilimizdiń sózlik baylıǵı bolıp esaplanadı. Sózlik qor degende sózlik quramnıń ishinde mánisi keń xalıq ushın túsinikli bolǵan, turmısta jiye qollanılatuǵın, dórendi sózlerdiń jasalıwına tiykar bolatuǵın sózler toparın túsinemiz. Xalıqqa keń túsinikli bolmaǵan sózler (gónergen sózler) sózlik qorǵa jatpaydı. Tildiń sózlik quramı xalıqtıń ekonomikalıq, mádeniy hám siyasiy turmısı menen birge rawajlanıp, bayıp ózgerip otıradı. Usıǵan baylanıslı waqıttıń ótiwi menen tilimizde jańa sózler payda boladı, al ayırımları gónerip, geyparaları hátteki sózlik qordan shıǵıp ta qaladı.
Qaraqalpaq tiliniń rawajlanıwı, tiykarınan eki túrli jol menen ishki múmkinshilikler hám sırtqı tásir arqalı ámelge asadı.

1.