Abulqosimov m. H., Umarov a. T., Qulmatov a. A. Institusional iqtisodiyot

Institutsional tuzoq
– o‗zini o‗zi qo‗llab-quvvatlovchi xususiyatga ega 
bo‗lgan samarasiz barqaror norma (samarasiz institut). 
Ishtirokchi
– bu mol-mulkka nisbatan mulkchilik huquqidan jamiyatga 
nisbatan talab huquqi evaziga voz kechuvchi iqtisodiy agent. 
Iqtisodiyotdagi ma‟muriy to„siqlar
– bu davlat organlarining qarorlari 
bilan belgilangan, ularga amal qilish bozorda faoliyat yuritishning majburiy sharti 

---

514 
hisoblangan, byurokratik tartibotlarni o‗tash uchun odatda budjetga tushmaydigan 
to‗lovlarni joriy etuvchi qoidalar. 
Iqtisodiy imperializm
– neoklassik yondashuv asosida jamiyat to‗g‗risidagi 
fanlarning butun tarqoq oilasini unifikatsiyalash. 
Kelishuvlar nisbatining
quyidagi variantlari mavjud:
 
Murosa
– unda turli kelishuvlar talablari o‗rtasidagi ziddiyatga barham 
beruvchi sintetik normalar namoyon bo‗ladigan kelishuvlar nisbati 
Urinish
– unda bir o‗zaro hamkorlikning o‗zi bir-birini istisno etuvchi 
normalar asosida amalga oshirilishi mumkin bo‗lgan kelishuvlar nisbati. 
Ekspansiya
– unda o‗zaro hamkorlikni tashkil qilish ilgari boshqa 
kelishuvlar hukmronlik qilgan sohalardagi kelishuvlardan birining normalari 
asosida amalga oshadigan kelishuvlar nisbati. 
Kooperatsiya
– insonlar guruhi hamkorligining xili bo‗lib, uning natijasida 
qandaydir resursdan birgalikda foydalanish yakka tartibda foydalanishdagiga 
qaraganda yaxshiroq natijalarga erishishga yordam beradi. 
Korrupsiyani 
institutsionallashtirish
– qarorlar korrumpirlangan 
siyosatchilar tomonidan xususiy kompaniyalar manfaatlari yo‗lida emas, balki 
korrumpirlangan byurokratik tuzilmalar manfaatlari yo‗lida qabul qilinadigan 
ma‘muriy va siyosiy korrupsiyani sintez qilish. 
Kouz teoremasi:
agar mulk huquqi aniq tafsirlangan bo‗lsa, ya‘ni xo‗jalik 
yurituvchi sub‘yektlar huquqlarining chegaralari aniq belgilangan bo‗lsa va ijro 
etilsa, u holda tomonlar o‗rtasidagi ushbu mulkdan foydalanishdan Еtkazilgan 
zararlar bo‗yicha ixtilofli masalani uchinchi tomon (davlat)ni jalb qilmagan holda 
hal etish mumkin bo‗ladi, chunki mazkur holatda transaksiya xarajatlari kam 
bo‗ladi.