32
33
bo‘lgan qonuniyatlarni o‘rganadi va barcha tarjima turlarini
qamrab oladi. Alohida tarjima nazariyasi esa bir tildan ik
kinchi tilga bo‘lgan tarjimaning faqat lingvistik aspektlarini
o‘rganadi.
Tarjima kommunikativ jarayon hisoblanadi va shu jihatdan
ikki xil xususiyatga ega:
1. Til ichidagi jihatlar – matnning uslubi, matn bilan bog‘liq
lingvistik xususiyatlar.
2. Tildan tashqari jihatlar – lingvomadaniy xususiyatlar va
madaniy an’analarning original va tarjimada aks etish darajasi.
Ma’lumki, tildan tashqari jihatlarni yaxshi bilmaslik (o‘zga
xalq madaniyatini yaxshi anglamaslik) tarjimaga putur yetka
zadi.
Tarjima jarayonida
qonuniy muvofiqlik nazariyasi (тео
рия закономерных соответствий)
mavjud
.
Bu nazariya
ning asosiy mohiyati kelib chiqishi jihatidan muvofiq va mu
vofiq bo‘lmagan tillar orasidagi tarjima bilan bog‘liq.
Tarjima nazariyasida transformatsion, semantik-semiotik,
situativ va kommunikativ modellar mavjud.
Tarjimaning transformatsion modeli – boshqa tilga tarjima
qilinganida tilning o‘z holatini qanday saqlab qolish daraja
sidir.
Tarjimaning semantik (ma’no) – semiotik (belgilar sis
temasi) modeli – original asar semantikasining tarjimada saq-
lanish darajasi bilan belgilanadi.
Tarjimaning situativ modeli – tarjimada ayrim vaziyatlarni
(masalan, milliy-madaniy) hisobga olib, tarjima qilinishini
nazarda tutadi.
Tarjimaning kommunikativ modeli tarjimada o‘sha xalq-
ning madaniyatini hisobga olish va o‘zga tilga adaptatsiyasi
masalasidir.
Dostları ilə paylaş: