Adana IL tarim ve orman müDÜRLÜĞÜ Bitkisel Üretim ve Bitki Sağlığı Şube Müdürlüğü haber bülteni sayi: 1

Yaprak Biti (Aphis gossypii):

Endüstri ve süs bitkileri ile birçok bitkide zararlıdır.

Zararlının ekonomik zarar eşiği üzerinde olduğu alanlarda, kimyasal mücadele yapılmakta ve Empoascaya ve tütün thripsine karşı yapılan ilaçlamalar yaprak bitini de baskı altında tutmaktadır.

Püseron, ballık, zenk diye de adlandırılan zararlının kanatlı ve kanatsız formları bulunur. Zararlı özellikle serin ve nemli ortamlarda artış gösterir. Sıcaklıklar artıp nem de düştüğünde popülasyonu düşmektedir. Zarar gören bitkilerde verim azaldığı gibi kalite kaybı da olur. Pamuk bitkisinin özellikle genç sürgün ve yapraklarını emerek, yaprakların kıvrılmasına, renklerin değişmesine ve bitkinin duraklamasına neden olur.  Salgıladığı ballı madde nedeni ile bitkilerin üstünü örter ve fumajine (siyahlaşmaya), bunun sonucunda da kalitenin düşmesine neden olur. Çok hızlı bir şekilde üreyebilen yaprak biti, mücadelesi yapılmadığı takdirde önemli verim ve kalite kayıplarına neden olur.

Boyları genellikle 1,5-3,5 mm arasındadır.

Ön kanatlar çok belirgindir. Üzerinde belirgin damarlar vardır.

En önemli özelliği alarm feromonu salgılayan (saldırı anında) borucukları vardır. Bazı türlerin üstü mumlu bir tabaka ile kaplıdır. Bunlar deri içinden salgılanırlar. Ayrıca fazla bitki öz suyu ve şekerli maddeleri dışarı atarak balımsı madde salgılarlar. Bunun sonucu bitki yüzeyi yapışkan bir hal alır. Bu şekerli maddelerden karıncalar ve saprofit mikroorganizmalar beslenirler.

İlkbahar ve yaz boyunca partonegenetik olarak dişi bireyler oluşur. Başlangıçta kanatsız ilerleyen dönemlerde kanatlı bireylerde meydana gelir. İki üreme şekli bir birini takip eder. Dişi bireylerin meydana geldiği üreme şeklinde hep vivipar üreme meydana gelir.

Yaprakbitlerinde kışı geçiren yumurtalardan bahar ayında fundatriksler (döllerin anası) meydana gelir. Bunlar ve bunların meydana getirdiği döller doğurarak yaz döllerini meydana getirirler. Yaprakbitleri polimorfizm gösterirler. Erginler çevre koşullarına göre kanatlı veya kanatsız olabilirler. Erginler değişik koşulların oluşması halinde (örneğin yoğunlukların artması, havaların soğuması gibi) kanatlı bireyler meydana getirirler. Dişiler yaz boyunca çiftleşmeden canlı birey meydana getirirler. Yumurta dişinin yumurtalığında gelişir ve nimf olarak doğar. Nimfler dişiden çıkar çıkmaz beslenmeye başlar. Nimf 4 gömlek değiştirerek ergin olur. Uygun koşullarda nimf dönemi birkaç günde tamamlanır. Yaprakbitlerinin vivipar olmaları, eşeysiz de üreyebilmeleri, erkek bireyin çok az olması nedeniyle çok kısa sürede üreyerek yoğunlukları artabilir. Yaprakbiti gelişme süresi konukçu kalitesi ve iklim koşullarına göre de değişir. Yaprakbiti popülasyonu hava şartları ile çok ilgilidir. Kuraklık ve sıcaklık arttığında, popülasyon birden düşer. Yaprakbitlerinin bir kısmı sonbaharda konukçu değiştirir. Burada erkek ve dişi bireyler (seksupar) meydana gelir. Bir kısmı ise konukçu değiştirmeden bulunduğu bitkide seksupar bireyleri meydana getirir. Bunlar çiftleşerek kışı geçirecek yumurtaları bırakırlar.

Yaprak bitkilerinin emgi yaptığı yerde lekelenme meydana gelir. Ayrıca virüsleri taşımaktadır. Virüsün bir yerden alınıp anında bir başka yere taşınmasına(non-persistant:) ve kısa süreli beslenmeler ile virüsün ağız parçalarına yerleşerek bir başka beslenme girişimi ile diğer bitkiye taşınmasına(semi-persistant), uzun süreli beslenmeler sonrası persistant olarak virüsün tamamen bünyeye girerek kana geçmesi ve burdan tükrük bezlerine gelerek çoğalması sonrası yine beslenme sırasında salgılanan tükrük ile başka bitkilere bulaşmasına neden oluyorlar.

Yaprak bitlerinin mücadelesinde kültürel önlem olarak, bitkilerin sağlıklı yetiştirilmesi ve yabancı ot savaşının iyi yapılması gerekir. Hava sirkilasyonunu artıran ve nemi azaltan önlemler alınmalıdır.

Biyolojik ve Entegre Savaşımda ise Encarsia Formasa ve Uğur Böceği gibi Doğal düşmanlarının korunması gerekir.

Pamuk yaprak biti