Ahmed hasib efendi

AİŞE bint MUHAMMED

Ümmü Muhammed Aişe bint Muhammed b, Abdilhâdî el-Makdisiyye (ö. 816/1413} Sekizinci hicrî asrın tanınmış hadis âlimi.

723'te (1323) Dımaşk'ta doğdu. He­nüz dört yaşlarında İken Ahmed b. Ebü Tâlib el-Haccâr'dan Şahîh-i Buhârî'yl daha sonra Şerefeddin Abdullah b. Hasan'dan Şahîh-i Müslim'i dinleyerek ha­dis tahsil etmeye başladı. Babasından ve ayrıca devrinin meşhur âlimi Ebû Be­kir er-Râzîden İbn Hişâm'ın es-Sire'si ile Dârimrnin es-Sünen'i gibi bazı önemli kitapları okuyarak icazet aldı. Tahsilini tamamladıktan sonra bütün vaktini ha­dis okutmaya ve icazetini aldığı kitapları rivayet etmeye ayırdı. İbn Hacer el-Askalânî kendisinden Şahîh-i Buhârî baş­ta olmak üzere birkaç kitap okumuştur.

Âişe bint Muhammed. Şahîh-i Buhârî'nin rivayet tariklerini kendisinde top­lamış olan Hafız el-Haccâr'dan bu kitabı rivayet edenlerin sonuncusudur. Hanbelî mezhebine mensup olan Âişe Bağ­dat'ta vefat etti. ⁹⁶⁷ İki kardeşi Fâtıma ve Zeyneb de devrinin ileri gelen hadis âlimlerindendi. ⁹⁶⁸

Bibliyografya

1) İbn Hacer. İnbâ’ü'l-ğumr bi-enbâ'i'l-lumr ⁹⁶⁹

2) Haydarâbâd 1396/ 1976 Beyrut 1406/1986, VII, 132, 133;

3) Sehâvî, ed-Dau1 ul-lâmf, XII, 81;

4) İbnü'lımâd. Şezerât, Vll, 120, 121;

5) Kehhâle, Alâmü'n-İmsâ1, Dımaşk 1378/1959,111, 187, 188. ⁹⁷⁰

AİŞE bint TALHA b. UBEYDULLAH

Ümmü İrnrân Âişe bint Talha b. Ubeydiljâh et-Temîmiyye (ö. 101/719) Meşhur kadın tabiî.

Babası aşere-i mübeşşere’den Talha b. Ubeydullah, annesi Hz. Ebü Bekir'in kızı Ümmü Külsûm'dur. Önce Hz. Ebû Bekir'in torunu Abdullah b. Abdurrahman'la evlendi. Bu evlilikten İmrân. Abdurrahman. Ebû Bekir ve Talha adında dört oğlu ve Nefise isminde bir kızı ol­du. Kocasının ölümü üzerine Mus'ab b. Zübeyr, onun öldürülmesinden sonra da Ömer b. Ubeydullah ile evlendi.

Âişe iffet, metanet ve dirayet sahibi, kendinden son derece emin bir hanım­dı. Arap tarihi, edebiyatı ve özellikle şii­ri konusunda geniş bilgisi vardı. Teyzesi Hz. Âişe ile yakın teması dolayısıyla ha­dis kültürü de sağlamdı. Hz. Âişe'den hadis rivayet etti. Kendisinden de oğ­lu Talha b. Abdullah, üç yeğeni Talha b. Yahya, Muâviye b. İshak ve Mûsâ b. Ubeydullah, ayrıca Atâ b. Ebü Rebâh gi­bi muhaddisler hadis nakletmişlerdir. Meşhur hadis tenkitçilerinden Yahya b. Maîn onun hakkında, “Sika ve hüccet­ti”; İclî. “Medineli güvenilir bir tabiîdir; Ebû Zür'a ed-Dımaşkl de. “İnsanlar on­dan edep ve fazilet sahibi olması sebe­biyle hadis nakletmişlerdir” demekte­dirler. İbn Hibbân da onu güvenilir râviler arasında zikretmektedir. Rivayetleri Kütüb-i Sitte'de yer almıştır.

Âişe, bir gün halkın dert ve şikâyetle­rini arzetmek için Halife Hişâm b. Abdülmelik'e gitmiş, geliş sebebi sorulun­ca, “Gökten rahmet yağmıyor, sen de hakkımızı vermiyorsun” demiştir. Şere­fine düzenlenen toplantıya katlan Eme-vî hanedanının ileri gelenleri onun Arap tarihi, edebiyatı ve özellikle Hz. Âişe'den öğrendiği yıldızlara dair engin bilgisi kar­şısında takdir ve hayranlıklarını ifade et­mişlerdir. ⁹⁷¹

Bibliyografya

1) İbn Sad, et-Tabakât, VlI, 467;

2) İbn Abdü Rabbih. El. ‘İkdü’l-lerid, IV, 322, 407; VI, 109, 140;

3) Ebü'l-Ferec el-İsfahânî, el-Eğânî, Kahire 1927, XI, 176, 194;

4) Zehebî, A'lâmü'n-nübelâ, IV, 369, 370;

5) İbn Hacer. Tehzibut-Tehzib, XII, 436, 437;

6) Mehmed Zihnî. Meşâhîrun-nisâ, İstanbul 1295, II, 18;

7) Ronart. CEAC, s. 29;

8) Kehhale, A'lâmun-nisâ, Beyrut 1977, III. 137, 155;

9) K. V. Zet-tersteen, “A'işe”, M, I, 230. ⁹⁷²

1 D/6490 numaralı dos­ya.

2 Güzel Sanatlar Akademisi.

3 İstanbul 1921.

4 İstanbul 1926.

5 İstan­bul 1987.

6 İstanbul 1928.

7 İstan­bul 1928.

8 İs­tanbul 1933.

9 İstanbul 1969.

10 M. Orhan Okay, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/88-89.

11 M. Orhan Okay, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/89.

12 Edebiyyât ue inşâfi.

13 Msl. 7. bs., Kahire 1348/1929.

14 İstanbul 1964.

15 Ankara 1965.

16 İstanbul 1967.

17 Hulusi Kılıç,Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/89.

18 Hulusi Kılıç,Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/89.

19 Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/89.

20 Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/89.

21 Hulusi Kılıç,,Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/89-90.

22 Hulusi Kılıç,,Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/90.

23 Hulusi Kılıç,Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/90.

24 Hulusi Kılıç,Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/90.

25 10 Hazi­ran 1918.

26 bk. Hüseyin Vassâf, II, 139-141.

27 İs­tanbul 1328.

28 İstanbul 1328.

29 İzmir 1332.

30 İzmir 1332.

31 İzmir 1332.

32 İstanbul 1341.

33 s. 134-145.

34 Ankara 1969.

35 İstanbul 1339.

36 İzmir, ts.

37 İstanbul 1340. l-ll.

38 Ankara 1974, 1976, 1-II.

39 İstanbul 1342.

40 nşr. Kâzım Öztürk, İstanbul 1987.

41 İstanbul 1341.

42 İstanbul 1341.

43 nşr. Kâzım Öztürk, İzmir 1980. Turan Alptekin, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/90-92.

44 nşr Seyyid Ali Rızâ.

45 nşr. Seyyid Ali Rızâ Seyyid Mehmed İsmetullah.

46 Turan Alptekin, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/92.

47 Nuri Özcan,Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/92.

48 İstanbul Konservatuarı neşriyatı.

49 Nuri Özcan,Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/92.

50 Ahmet Özel, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/92.

51 Ahmet Özel, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/92.

52 21 Ekim 1837.

53 bk. Salih el-Medenî, s. 26.

54 Ahmed es-Senüsî ve halefleri Kuzey Afrika'da, Abdullah Ha­san Sumatra'da, Pedri hareketi Sumatra'da.

55 Nihat Azamat, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/92-94.

56 trc. Fa­tih Tatlıhoğlu.

57 Nihat Azamat, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/94.

58 E. Enol-L. ludici'den Bir Serseri, istan­bul 1303.

59 İs­tanbul 1307.

60 27 Mart 1891.

61 6 Aralık 1928.

62 26 Temmuz 1908.

63 17 Ağustos 1908.

64 Cemil Bilsel ile. 1340.

65 Etienne Enol-Lovis ludici'den, 1303.

66 Alphonse Daudet'den, 1312.

67 Xavier de Montepin'den.

68 Ziyad Ebüzziya, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/94-95.

69 Servet-i Fünûn yayınlarından.

70 Ziyad Ebüzziya, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/95.

71 Bağdat 1932, l-Vl.

72 Mustafa Fayda, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/95-96.

73 Mustafa Fayda, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/96.

74 Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/96.

75 bk. GAL SuppL, I. 226.

76 Hz. Osman'ın faziletlerine dair, bk. GAS, 1, 524.

77 Abdurrahman Çetin, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/96.

78 nşr. G Flügel.

79 Abdurrahman Çetin, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/96.

80 Nuri Özcan, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/96.

81 Nuri Özcan, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/96.

82 Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/97.

83 İsmail L. Çakan, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/97.

84 trc. Mustafa Ayyıldız.

85 İsmail L. Çakan, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/97.

86 İstanbul 1984; Ankara 1988; Ankara 1989.

87 İÜ Ktp., TY, nr. 4812.

88 TTK Ktp., nr. Y 531/6.

89 TTK Ktp., nr. Y 531/7.

90 nr. 1346.

91 Münir Aktepe, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/97-98.

92 nşr. İsmet Sungurbey.

93 Münir Aktepe, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/ 98.

94 İstanbul 1323. 628 sayfa.

95 06 Mil A 4987, 48 varak.

96 İstanbul 1331, 69 sayfa.

97 İstanbul 1328, 280 sayfa.

98 Abdülkerim Abdülkadiroğlu, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/98.

99 19-21 Ekim 1988.

100 Abdülkerim Abdülkadiroğlu, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/98.

101 4 Ağustos 1578.

102 11 Rebîülevvel 1012/19 Ağustos 1603.

103 Hulusi Yavuz, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/98-100.

104 nşr. Henry de Castries.

105 nşr. Cafer en-Nâsırî Muhammed en-Nâsırî.

106 Hulusi Yavuz, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/100.

107 M. Ali Sönmez, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/100.

108 M. Ali Sönmez, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/100.

109 Kahire 1286.

110 Bulak 1288, Kahire 1305.

111 Kahire 1281.

112 Dia,Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/100.

113 Dia,Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/100.

114 A. Dumas, O. Feuillet, P. De Cock gibi.

115 Hâce-i Evvel, Medrese-i Süleymâniye.

116 Kâinat, Mufassal.

117 Paris'te Bir Türk, Demir Bey.

118 Süleyman Muslî, Kafkas.

119 25 kitap, 1870-1893.

120 s. 169-1711. M. Orhan Okay, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/100-103.

121 M. Orhan Okay, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/103.

122 Ahmed b. Muhammed, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/103.

123 Cüz’ü'l-Kanâ’a.

124 Mustafa Bilgin,Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/103.

125 trc Süleyman Uludağ.

126 trc. Süleyman Ulu­dağ.

127 Mustafa Bilgin,Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 2/103.

128 bk Sa­yılı, s. 50-51.

129 Şümullü rasat cetveli.

130 Ptolemaios'un kitaplarının muhtevası üzerine yazdığı otuz bölümden oluşan bir eser.

131 Nil hakkında Muhammed b. Musa'ya gönder­diği risale.

132 bk Elr, I, 653.

133 bk. Suter, s. 10.