| |
Turning bo’linishlari |
1.
|
Gapning tuzilishiga ko’ra
|
1. Sodda gap; 2. Qo’shma gap
|
2.
|
Gapning maqsadiga ko’ra
|
1.Darak gap; 2.So’roq gap; 3.Buyruq gap
|
3.
|
Gapning voqelikka munosabatiga ko’ra
|
1. Tasdiq (bo’lishli) gap; 2. Inkor (bo’lishsiz) gap
|
4.
|
Gapning sostaviga (bosh bo’laklariga) ko’ra
|
1. Bir sostavli (1 bosh bo’lakli) gaplar;
2. Ikki sostavli (bosh bo’lakli) gaplar.
Bir sostavli gaplar: 1. Kesim sostavidan: a)shaxsi aniq; b)shaxsi noaniq; v) shaxsi topilmas; g)shaxsi umumlashgan, d)nomina-tiv (atov) gap.
|
5.
|
Ikkinchi darajali bo’laklarning mavjudligiga ko’ra
|
1. Yig’iq gap; 2. Yoyiq gap; a) aniqlovchili; b)to’ldiruvchili; v) holli; g) aralash.
|
6.
|
Emotsionallikka ko’ra
|
His-hayajonsiz gaplar: darak, so’roq, buyruq gaplar.
His-hayajon gaplar: darak, so’roq, buyruq gaplardan hosil bo’lgan undov gaplar.
|
7.
|
Zaruriy bo’laklarning ifodalanishiga ko’ra
|
1. To’liq gap. 2. To’liqsiz gap.
|
8.
|
Bo’laklarga bo’linish- bo’linmasligiga ko’ra.
|
1. Bo’laklarga bo’linadigan gaplar; 2.Bo’laklarga bo’linmaydigan gaplar:
A) so’z-gaplar: tasdiq, inkor, his-tuyg’u, urf-odat, so’roq, tabrik, xitob, tahsin, buyruq ifodalovchi so’z shaklidagi gap;
B)vokativ gaplar: do’q, g’azab, ajablanish, shodlik, ta’na, o’pka-gina, piching, afsus-lanish, ta’qiqlash ma’nolarini intonatsiya orqali ifodalaydigan undalma xarakteri-dagi gap.
|
9.
|
Murakkablashish va murakkablashmas-
ligiga ko’ra
|
1. Murakkablashmagan gaplar;
2. Murakkablashgan gaplar: a)uyushiq bo’lak-li gaplar, b)ajratilgan bo’lakli gaplar, v)undalmali gaplar, g)kirish konstruktsiyali gaplar, d)kiritma konstruktsiyali gaplar
|
