| İnanmayan müşrikleri korumak, zorunlu bir şey mi, yoksa değil mi? Zorunlu değilse, nerede zorunlu değil?” gibi soruları gündeme getirip kendi aralarında tartışıyorlardı.
Hâricîlerin diğer bir grubu olan İbâdîler, Hâricîler içinde ılımlı görüşleri ile tanınmışlardır. Bu yüzden tarih boyunca varlıklarını sürdürerek günümüze gelmişlerdir. Kur’an’la birlikte sünneti, İslam dininin en önemli temel kaynağı olarak kabul eden İbâdîler’e göre, kendileri gibi düşünmeyen ve kendilerine muhalif olan diğer müslümanlar, müşrik değildir. Zira onlar, Allah’ın varlığını ve birliğini benimseyip Allah’ın kitabını ve Hz. Peygamber’i kabul ederler. Bu bağlamda diğer müslümanların Allah’ı inkar etmedikleri, sadece O’na karşı görevlerinde kusur işledikleri için nimet küfrü içinde olduklarını düşünürler. İbâdîlerin bu görüşlerinde diğer Müslümanlarla bir arada yaşama tecrübelerinin ciddi anlamda etkisi olmuş, bu yüzden onlarla çeşitli münasebetler kurmuşlardır.
İbâdîler, Hâricî mezhepleri içinde düşüncelerini geliştirip sistematize etmeyi başaran en önemli mezheptir. Karşılaştıkları problemlerin çözümü için kendilerine özgü bir usûl/metodoloji geliştirmişler, problemlerini bu şekilde çözmüşlerdir.
Görüldüğü gibi, Hâricî fırkaları ilk ortaya çıktıkları şekilde günümüze gelememiş olup kendi içlerinde pek çok değişikliğe uğramışlardır. Onların şiddet yanlısı fırkaları tek tek tarihin tozlu sayfaları arasında kaybolup Sünnî çevreler içerisinde adeta erirken; İbâdîler ile Sufrîler, ılımlı ve uzlaşmaya açık yapılarından dolayı varlıklarını sürdürüp günümüze kadar gelmişlerdir. Bu yüzden onların düşünce tarzları ve davranış modelleri, günümüzde farklı isimler altında devam etmekte olup sadece düşünce olarak değil, eylem olarak da onların takipçisi bir kısım yapılanmalar, zaman zaman görülmektedir.
Dostları ilə paylaş: |
