Amaliy mashg‘ulot Mavzu: rdb tokarlik, parmalash va frezalash texnologik jixozlarida koordinata o‘qlfrini tanlash

1. 
   Amaliy mashg‘ulot
   

Mavzu: RDB tokarlik, parmalash va frezalash texnologik jixozlarida koordinata o‘qlfrini tanlash.


1.Nazariy qism
Dastgohlarning koordinat o‘qlari va o‘qlarning yo‘nalishini tanlash.
Dastgohlarning koordinat o‘qlari va ularning yo‘nalish ishorasini tanlash ISO R841 xalqaro standartiga muvofiq amalga oshiriladi. Standartga ko‘ra koordinat tizimi sifatida dastgohdagi detal bilan bog‘langan va dastgohning asosiy yo‘naltirgichlari bilan muvofiqlashgan o‘ng to‘g‘ri burchakli Dekart tizimi qabul qilingan (Rasm 1).


Rasm 1. Koordinatalarning o‘ng to‘g‘ri burchakli Dekart tizimi va o‘ng ko‘l barmoqlari qoidasi


Dastgoh ishchi organi harakatining musbat yo‘nalishi deb detalning musbat o‘lchamini oshiradigan yo‘nalish bo‘ladi. Koordinat o‘qlarning musbat yo‘nalishini aniqlashda o‘ng qo‘l barmoqlari qoidasi yordam beradi. Unga ko‘ra “X“ o‘qini katta barmoq, “Y“ o‘qini ko‘rsatuvchi barmoq va “ Z“ o‘qini o‘rta barmoq bilan ifodalash mumkin (Rasm 1). Barmoqlarning uchi esa bunda musbat yo‘nalishni ko‘rsatadi. X, Y, Z o‘qlari atrofidagi aydanish harakatlari tegishli ravishda A, B, va C harflari bilan belgilanadi. Aylana harakatining musbat yo‘nalishi sifatida o‘q uchi tomonidan qaraganda soat strelkasiga qarshi yo‘nalish bo‘ladi.
Yuqorida zikr etilgan standartga muvofiq “Z“ o‘qi sifatida kesish kuchini uzatayotgan shpindel o‘qi qabul qilingan. “Z“ o‘qining musbat yo‘nalishi deb detal va kesish asbobi orasidagi masofani oshiradigan yo‘nalish bo‘ladi. Bu holda “X“ o‘qi iloji boricha gorizontal va detal mahkamlangan yuzaga parallel bo‘lishi lozim.
Parmalash va frezalash dastgohlarida aksariyat hollarda X va Y o‘qlari bo‘ylab detal harakat qilishi sababi bilan o‘qlarning musbat yo‘nalishi qarama qarshi bo‘lib, “X¹” va “Y¹” harflari bilan belgilanadi.
Yuqoridagi rasmlarda X,Y,Z harflari bilan asosiy o‘qlar, U,V,W harflari bilan ikkilamchi o‘qlar va P,Q,R harflari bilan uchinchi darajadagi o‘qlar belgilangan.


2. Bajarish uchun topshiriq. Berilgan variantlardan foydalanib, koordinatalar tizimini tavsiflang va texnologik operatsiyalar turiga va ular bajarishi mumkin bo'lgan ishchi asbobga qarab taqdim etilgan dasgohlarda bajariladigan asosiy va yordamchi harakatlarni tavsiflang. Koordinata o'qlari bo'ylab harakatning musbat (+) yo'nalishini belgilang.

Model	Dasgohning sxematik ko‘rinishi
200НТР
Портальный станок
2Р135Ф2
500VS.
500НS/S
500VBF5
800VНT
500Н.
S500

Xulosa:

Bajardi		Sana	Imzo
Tekshirdi