Asbobsozlik materiallari

Abraziv materiallar.

Abraziv ( abrasion) suzidan olingan bo’lib, (fruntsuzcha) qirish demakdir. Materiallar tabiiy eki sun`iy juda qattiq moddalar bo’lib, ularning donalari kesuvchi asboblardir. Abraziv donalar tabiiy eki sun`iy jilvirlovchi materiallarni yanchish yuli bilan olinadi. Tabiiy jilvirlovchi materiallar jumlasiga olmos, korund, jilvir, kvarts, chakmok tosh, pemza qiradi.
Xozirgi vaktda tabiiy jilvirlovchi materiallar abraziv jilvirlash asbobi tayerlash uchun ishlatilmaydi, chunki ularning kesish va mexaniqaviy xossalari ancha past. Abraziv asbob tayerlash uchun yukori sifatli sun`iy abraziv materiallardan foydalaniladi.
Elektrokorund. Bu material toza giltuprokni elektr pechlarida suyuklantirish yuli bilan olinadigan kristall xolidagi alyuminiy oksid Al2O3 dan iborat. Elektrokorund tarkibidagi alyuminiy oksidining mikdoriga qarab, kuyidagi turlarga bo’linadi: a) tarkibida 87-97% alyuminiy oksid bo’lgan E markali normal elektrokorund; uning rangi kizgish pushti eki jigarrang bo’ladi. b) tarkibida 97-99% alyuminiy oksid bo’lgan EB markali ok elektrokorund.
Elektrokorund donalarining suyuklanish temperaturasi 1950-2050° S. Elektrokorundlar toblanmagan va toblangan pulatga, boglanuvchan chuyanga, yumshoq bronzaga ishlov berishda ishlatiladi.
Nazorat savollari:

1. 
   Asbobsozlik materiallariga qanday talablar kuyiladi?
   
2. 
   Asbobsozlik materialari kaerlarda ishlatiladi?
   
3. 
   XX asr boshlarigacha metalli kesuvchi asboblar tayerlashda asosiy material nima xisoblangan?
   
4. 
   Razvertka, parma, metchik, plashka asboblari qanday markali pulatdan tayerlanadi?
   
5. 
   Keskichlar va plashka, metchiklar tayerlashda tezkesar pulatning qanday markalari ishlatiladi?
   
6. 
   Tezkesar pulatlarni termik ishlash tartibi qanday bo’ladi?
   
7. 
   Metallokeramik qattiq kotishmalar necha turga bo’linadi?
   
8. 
   Kuyma va kukun qattiq kotishmalar qanday ishlarda ishlatiladi?
   
9. 
   Rangli metallar, ular kotishmalarini va metallmas materiallarni tozalab ishlash uchun qanday kesuvchi asbob ishlatiladi?
   
10. 
    Eng qattiq jilvirlovchi materiallar qanday markalanadi, nima maksadda ishlatiladi?
    
11. 
    Obraziv asbob tayerlash uchun qanday sun`iy obraziv materiallardan foydalaniladi?
    
12. 
    Elektrokorundli obraziv moddalar va ularning kullanilishi.
    
13. 
    Tabiiy jilvirlovchi materiallar jumlasiga nimalar qiradi?
    
14. 
    “Obraziv” suzi kaysi tildan olingan va uning ma`nosi nima?
    
15. 
    Volframsiz qattiq kotishmalar nimadan tashkil topgan va xossalari, ishlatilishi.
    

Tayanch iboralari:

Abraziv, korund, elektrokorund, monokorund, ligerlangan, karbid, mineralokeramik, metallokeramik.

Aim.uz