Asgari İŞÇİLİk uygulamalari ile iLGİLİ yargitay kararlari

ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMALARI İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI
T. C. YARGITAY

10. Hukuk Dairesi 2008/8162 E., 2008/3760 K.

ASGARİ İŞÇİLİK ORANI

İŞİN SİGORTA MÜFETTİŞİNE AKTARILMASI

RE'SEN TAHAKKUK ETTİRİLEN PRİM VE GECİKME ZAMMI

"ÖZET"

ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASINA İLİŞKİN ÖN İNCELEME SONUCUNDA İŞİN SİGORTA MÜFETTİŞİNE AKTARILARAK SİGORTA MÜFETTİŞİNCE; İŞİN YÜRÜTÜMÜ İÇİN GEREKLİ ASGARİ İŞÇİLİK MİKTARININ BELİRLENMESİNDE, İŞE AİT ASGARİ İŞÇİLİK ORANINA %25 İNDİRİM UYGULANMAYACAKTIR.

"İçtihat Metni"

Davacı, Kurumca re'sen tahakkuk ettirilen prim ve gecikme zammından dolayı borçlu olmadığının tespiti ile bu işlemin iptaline karar verilmesini istemiştir.

Mahkeme, ilamında belirtildiği şekilde isteğin kabulüne karar vermiştir.

Hükmün, davalı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve tetkik hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.

Dava sonucu itibariyle, 4792 sayılı Kanun'un 3917 sayılı Kanunla değişik 6. maddesi kapsamında sigorta müfettişi raporuna dayanılarak, asgari işçilik oranının %25 eksiğinin uygulanmaması sebebiyle Kurumca re'sen tahakkuk ettirilen prim ve gecikme zammından dolayı, davacının borçlu olmadığından bahisle ölçümleme işleminin iptali istemine ilişkindir.

07.03.1995 tarihli 16-105 Ek sayılı ve 17.11.1995 tarihli 16-118 Ek sayılı Kurum genelgelerine göre, özel bina inşaatları ile ihale konusu işlere ait işyerlerinde; müfettiş incelemesi yapılması yerine ön inceleme ile "asgari işçilik uygulaması" sonucu Kurumca belirlenen baraj esas alınmak suretiyle yeterli işçilik bildiriminde bulunduğu saptanan işverenlere ilişiksizlik belgesi verilerek işyeri dosyaları tasfiye edilmekte; yine, bu baraja göre eksik işçilik bildiriminde bulunulan işyerleri ise, sigorta müfettişi incelemesine tabi tutularak re'sen prim tahakkuk ettirilmektedir. Bu kapsamda, asgari işçilik uygulamasına ilişkin ön değerlendirme aşamasında; işverenlerce, baraj üzerinde işçilik bildiriminde bulunulup bulunulmadığının denetlenmesinde; özel bina inşaatına, ya da ihale konusu işlere ait işçilik oranları %25 eksiltilerek uygulanmaktadır. 16.01.2004 günlü Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Sosyal Sigortalar Kurumu Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin 38/a maddesi hükmünde de; benzer şekilde, ihale yoluyla yaptırılacak her türlü işe ilişkin olarak ünitece yapılacak araştırmada; toplam istihkak tutarına (KDV hariç malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli dahil olmak üzere), işe ait asgari işçilik oranının %25 eksiltilmesi suretiyle uygulanacağı hususu öngörülmüştür.

Anılan maddenin "Ortak Hükümler" başlıklı (c) bendi ise, "Araştırma yapılırken, ihale konusu işlerde kesin kabulün ya da geçici kabulün noksansız yapıldığı, bina inşaatı işyerlerinde de, inşaatın bitirildiği tarihe kadar Kuruma bildirilmiş olan işçilik miktarı dikkate alınır.

Araştırma yapılmasına imkan bulunmayan veya gerekli görülen hallerde, işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarı sigorta müfettişince tespit olunur...

Ünitece hesaplanan borcun yapılan tebligata rağmen ödenmeyeceğinin bildirilmesi veya tebligatta belirtilen sürede bildirimde bulunulmaması durumunda sigorta müfettişince inceleme yapılır.

Sigorta müfettişince inceleme yapılmasına başlanıldıktan sonra inceleme sonucuna göre işlem yapılır..." düzenlemesini içermektedir.

Bu kapsamda, asgari işçilik uygulaması konusunda Kurum ünitesince yapılan ön değerlendirme aşamasında; işverenlerce, işin gerçekleştirilebilmesi için gerekli asgari işçilik oranında işçilik bildiriminde bulunulup bulunulmadığının denetlenmesinde; özel bina inşaatı veya ihale konusu işlere ait işçilik oranları %25 eksiltilerek uygulanmaktadır. Yine, Sosyal Sigortalar Kurumu Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin yukarıda değinilen düzenlemesiyle; ihale yoluyla yaptırılacak her türlü işe ilişkin olarak yapılacak incelemede, işin kesin kabulünün, ya da geçici kabulünün noksansız olarak yapıldığı tarihten sonra ve işverene ödenmesi gereken Katma Değer Vergisi (KDV) hariç, malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli dahil toplam istihkak tutarının esas alınacağı öngörülmüştür. Ancak, asgari işçilik uygulamasına ilişkin ön inceleme sonucunda işin sigorta müfettişine aktarılması ve işin yürütümü için gerekli asgari işçilik miktarının sigorta müfettişince belirlenmesi aşamasında; işe ait asgari işçilik oranına %25 indirim uygulanmasına olanak bulunmamaktadır. Zira, ünitece yapılan inceleme aşamasında, kayıt ve belge incelemesi yapılmamakta, herhangi bir faturanın ihale bedeli veya salt işçilik miktarından mahsubu söz konusu olmamaktadır. Müfettiş incelemesi aşamasında ise, malzemeli işçilik faturaları toplam hakedişten, salt işçilik içeren faturalar ise, bildirilmesi gereken işçilik tutarından düşülmekte ve eksik işçilik buna göre saptanmaktadır.

Ne ki, asgari işçilik uygulamasına ilişkin ön inceleme sonucunda işin sigorta müfettişine aktarılarak sigorta müfettişince, işin yürütümü için gerekli asgari işçilik miktarının belirlenmesinde, işe ait asgari işçilik oranına %25 indirim uygulanmayacaktır.

Mahkemece, açıklanan maddi ve hukuki esaslar gözetilmeksizin yanılgılı değerlendirme sonucu, davanın reddi gerekirken, yazılı biçimde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.

O halde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

Sonuç: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle (BOZULMASINA), 20.03.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.

--------------------------------------------------
T. C. YARGITAY

10. Hukuk Dairesi 2008/8162 E., 2008/3760 K.

ASGARİ İŞÇİLİK ORANI

İŞİN SİGORTA MÜFETTİŞİNE AKTARILMASI

RE'SEN TAHAKKUK ETTİRİLEN PRİM VE GECİKME ZAMMI

"ÖZET"

ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASINA İLİŞKİN ÖN İNCELEME SONUCUNDA İŞİN SİGORTA MÜFETTİŞİNE AKTARILARAK SİGORTA MÜFETTİŞİNCE; İŞİN YÜRÜTÜMÜ İÇİN GEREKLİ ASGARİ İŞÇİLİK MİKTARININ BELİRLENMESİNDE, İŞE AİT ASGARİ İŞÇİLİK ORANINA %25 İNDİRİM UYGULANMAYACAKTIR.

"İçtihat Metni"

Davacı, Kurumca re'sen tahakkuk ettirilen prim ve gecikme zammından dolayı borçlu olmadığının tespiti ile bu işlemin iptaline karar verilmesini istemiştir.

Mahkeme, ilamında belirtildiği şekilde isteğin kabulüne karar vermiştir.

Hükmün, davalı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve tetkik hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.

Dava sonucu itibariyle, 4792 sayılı Kanun'un 3917 sayılı Kanunla değişik 6. maddesi kapsamında sigorta müfettişi raporuna dayanılarak, asgari işçilik oranının %25 eksiğinin uygulanmaması sebebiyle Kurumca re'sen tahakkuk ettirilen prim ve gecikme zammından dolayı, davacının borçlu olmadığından bahisle ölçümleme işleminin iptali istemine ilişkindir.

07.03.1995 tarihli 16-105 Ek sayılı ve 17.11.1995 tarihli 16-118 Ek sayılı Kurum genelgelerine göre, özel bina inşaatları ile ihale konusu işlere ait işyerlerinde; müfettiş incelemesi yapılması yerine ön inceleme ile "asgari işçilik uygulaması" sonucu Kurumca belirlenen baraj esas alınmak suretiyle yeterli işçilik bildiriminde bulunduğu saptanan işverenlere ilişiksizlik belgesi verilerek işyeri dosyaları tasfiye edilmekte; yine, bu baraja göre eksik işçilik bildiriminde bulunulan işyerleri ise, sigorta müfettişi incelemesine tabi tutularak re'sen prim tahakkuk ettirilmektedir. Bu kapsamda, asgari işçilik uygulamasına ilişkin ön değerlendirme aşamasında; işverenlerce, baraj üzerinde işçilik bildiriminde bulunulup bulunulmadığının denetlenmesinde; özel bina inşaatına, ya da ihale konusu işlere ait işçilik oranları %25 eksiltilerek uygulanmaktadır. 16.01.2004 günlü Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Sosyal Sigortalar Kurumu Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin 38/a maddesi hükmünde de; benzer şekilde, ihale yoluyla yaptırılacak her türlü işe ilişkin olarak ünitece yapılacak araştırmada; toplam istihkak tutarına (KDV hariç malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli dahil olmak üzere), işe ait asgari işçilik oranının %25 eksiltilmesi suretiyle uygulanacağı hususu öngörülmüştür.

Anılan maddenin "Ortak Hükümler" başlıklı (c) bendi ise, "Araştırma yapılırken, ihale konusu işlerde kesin kabulün ya da geçici kabulün noksansız yapıldığı, bina inşaatı işyerlerinde de, inşaatın bitirildiği tarihe kadar Kuruma bildirilmiş olan işçilik miktarı dikkate alınır.

Araştırma yapılmasına imkan bulunmayan veya gerekli görülen hallerde, işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarı sigorta müfettişince tespit olunur...

Ünitece hesaplanan borcun yapılan tebligata rağmen ödenmeyeceğinin bildirilmesi veya tebligatta belirtilen sürede bildirimde bulunulmaması durumunda sigorta müfettişince inceleme yapılır.

Sigorta müfettişince inceleme yapılmasına başlanıldıktan sonra inceleme sonucuna göre işlem yapılır..." düzenlemesini içermektedir.

Bu kapsamda, asgari işçilik uygulaması konusunda Kurum ünitesince yapılan ön değerlendirme aşamasında; işverenlerce, işin gerçekleştirilebilmesi için gerekli asgari işçilik oranında işçilik bildiriminde bulunulup bulunulmadığının denetlenmesinde; özel bina inşaatı veya ihale konusu işlere ait işçilik oranları %25 eksiltilerek uygulanmaktadır. Yine, Sosyal Sigortalar Kurumu Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin yukarıda değinilen düzenlemesiyle; ihale yoluyla yaptırılacak her türlü işe ilişkin olarak yapılacak incelemede, işin kesin kabulünün, ya da geçici kabulünün noksansız olarak yapıldığı tarihten sonra ve işverene ödenmesi gereken Katma Değer Vergisi (KDV) hariç, malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli dahil toplam istihkak tutarının esas alınacağı öngörülmüştür. Ancak, asgari işçilik uygulamasına ilişkin ön inceleme sonucunda işin sigorta müfettişine aktarılması ve işin yürütümü için gerekli asgari işçilik miktarının sigorta müfettişince belirlenmesi aşamasında; işe ait asgari işçilik oranına %25 indirim uygulanmasına olanak bulunmamaktadır. Zira, ünitece yapılan inceleme aşamasında, kayıt ve belge incelemesi yapılmamakta, herhangi bir faturanın ihale bedeli veya salt işçilik miktarından mahsubu söz konusu olmamaktadır. Müfettiş incelemesi aşamasında ise, malzemeli işçilik faturaları toplam hakedişten, salt işçilik içeren faturalar ise, bildirilmesi gereken işçilik tutarından düşülmekte ve eksik işçilik buna göre saptanmaktadır.

Ne ki, asgari işçilik uygulamasına ilişkin ön inceleme sonucunda işin sigorta müfettişine aktarılarak sigorta müfettişince, işin yürütümü için gerekli asgari işçilik miktarının belirlenmesinde, işe ait asgari işçilik oranına %25 indirim uygulanmayacaktır.

Mahkemece, açıklanan maddi ve hukuki esaslar gözetilmeksizin yanılgılı değerlendirme sonucu, davanın reddi gerekirken, yazılı biçimde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.

O halde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

Sonuç: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle (BOZULMASINA), 20.03.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.

--------------------------------------------------
T. C. YARGITAY

10. Hukuk Dairesi 2008/18236 E., 2008/15614 K.

ASGARİ İŞÇİLİK ORANI

EKSİK İŞÇİLİK BİLDİRİMİ

PRİM ALACAĞI

"İçtihat Metni"

Davacı, prim ve gecikme cezası tahakkukuna ilişkin işlemin iptaline karar verilmesini istemiştir.

Mahkemece, bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen rapor içeriğinde, üstlenilen iş nedeniyle bildirilmesi gereken işçilik miktarının üzerinde bildirim yapıldığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

Hükmün, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi Ercan Turan tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.

506 sayılı Yasanın 79. maddesi, "Bu Kanunun 83 üncü maddesinde belirtilen kurum ve kuruluşlar tarafından ihale yoluyla yaptırılan her türlü işler, gerçek veya tüzel kişilerce yapılan inşaatlardan dolayı yeterli işçilik bildirmiş olup olmadığı Kurumca araştırılır…." Düzenlemesini içermekte olup; aynı Yasanın 83. maddesinde belirtilen kurum ve kuruluşlar ise, "Genel ve katma bütçeli kuruluşlar, il ve belediyeler veya sermayesinin en az yarısı genel ve katma bütçeli kuruluşlar ile il ve belediyelere ait olan teşekkül ve müesseseler, kamu iktisadi kuruluşları ve bunların müessese, bağlı ortaklık ve iştirakleri, kanunla ve kanunların verdiği yetkiye dayanarak kurulan kurum ve kuruluşlar, döner sermayeli kuruluşlar…" olarak belirtilmiştir.

A... Enerji Üretim A.Ş., EÜAŞ'tan ihale yoluyla aldığı Hakkari-Depin mevkiine 24 MW gücünde mobil santral konuşlandırılıp işletilmesi işi kapsamında, santral binasının çelik konstrüksiyon, tank, mekanik montaj türü işlerini, sözleşmeyle Davacı Y... Endüstriyel Tes. İnş. Montaj Tic. San. Ltd. Şirketi'ne vermiş olup; davacı Y... Endüstriyel Tes. İnş. Montaj Tic. San. Ltd. Şirketi, ihale makamından iş üstlenen firmanın taşeronu konumundadır. İhale konusu iş nedeniyle yeterli işçilik bildirilip bildirilmediğinin tespitine yönelik incelemenin, yasada öngörülen kurum ve kuruluşlardan ihale yoluyla iş üstlenenlerin kayıtları üzerinde yapılması, bu kapsamda alt işveren kayıtlarının incelenmesi olanağı bulunmaktaysa da; 506 sayılı Yasanın 79. maddesindeki yetkiye dayanılarak, yapılan iş nedeniyle yeterli işçilik bildirilmediği gerekçesiyle prim tahakkukunun alt işverene yönelik olarak gerçekleştirilmesi olanağı bulunmamaktadır.

Ancak, 506 sayılı Yasanın konuya ilişkin 130. maddesinde yer alan, "İşverenin Kuruma, emsaline, yapılan işin nitelik, kapsam ve kapasitesine göre işin yürütülmesi için gerekli olan sigortalı sayısının, çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında bildirimde bulunduğunun Kurumca saptanması halinde, işin yürütülmesi için gerekli olan asgari işçilik miktarı, yapılan işin niteliği, bünyesinde kullanılan teknoloji, iş yerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalıştırılan işçi sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurları dikkate alarak sigorta müfettişi tarafından tespit edilir." Düzenlemesi; kayıt dışı çalışmadan kaynaklanan prim kaybının önüne geçilebilmesi yönünden, 506 sayılı Yasanın 79. maddesindeki yöntem ve asgari işçilik oranlarıyla bağlı kalınmaksızın, eksik işçilik bildiriminde bulunulup bulunulmadığını tespitine olanak vermektedir.

Santral binası çelik konstrüksiyon işini üstlenen davacı şirket tarafından yürütülen iş nedeniyle eksik işçilik bildiriminde bulunulduğu gerekçesiyle resen tahakkuk ettirilen prim ve gecikme zammının iptali istemli davada, anılan işin yürütülmesi için gerekli oranda işçilik bildirimi yapılıp yapılmadığının; işin niteliği, bünyesinde kullanılan teknoloji, iş yerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalıştırılan işçi sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurların dikkate alınması suretiyle yapılacak inceleme uyarınca belirlenmesi gerekirken; işi nakliye, boru hattı inşaatı, bina inşaatı, elektrik tesisatı döşenmesi, su soğutma kulesi inşaatı gibi bölümlere ayırıp, bu işlerin her biri için de asgari işçilik tespit komisyonunca belirlenen oranlardan daha düşük oranlar esas alan bilirkişi raporundaki değerlendirmelerden hareketle sonuca varılması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.

O halde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA,01.12.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.
--------------------------------------------------
T. C. YARGITAY

10. Hukuk Dairesi 2007/18286 E., 2008/15614 K.

ASGARİ İŞÇİLİK MİKTARI

"ÖZET"

DAVACI ŞİRKET TARAFINDAN YÜRÜTÜLEN İŞ NEDENİYLE EKSİK İŞÇİLİK BİLDİRİMİNDE BULUNULDUĞU GEREKÇESİYLE RE'SEN TAHAKKUK ETTİRİLEN PRİM VE GECİKME ZAMMININ İPTALİ İSTEMLİ DAVADA, ANILAN İŞİN YÜRÜTÜLMESİ İÇİN GEREKLİ ORANDA İŞÇİLİK BİLDİRİMİ YAPILIP YAPILMADIĞININ; İŞİN NİTELİĞİ, KULLANILAN TEKNOLOJİ, İŞYERİNİN BÜYÜKLÜĞÜ, BENZER İŞLETMELERDE ÇALIŞTIRILAN İŞÇİ SAYISI, İLGİLİ KURULUŞLARIN GÖRÜŞÜ GİBİ UNSURLAR DA DİKKATE ALINARAK BELİRLENMESİ GEREKİR.

"İçtihat Metni"

Davacı, prim ve gecikme cezası tahakkukuna ilişkin işlemin iptaline karar verilmesini istemiştir.

Mahkemece, bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen rapor içeriğinde, üstlenilen iş nedeniyle bildirilmesi gereken işçilik miktarının üzerinde bildirim yapıldığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

Hükmün, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve tetkik hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.

506 sayılı Yasa'nın 79. maddesi, "Bu Kanunun 83. maddesinde belirtilen kurum ve kuruluşlar tarafından ihale yoluyla yaptırılan her türlü işler, gerçek veya tüzel kişilerce yapılan inşaatlardan dolayı yeterli işçilik bildirmiş olup olmadığı Kurumca araştırılır..." düzenlemesini içermekte olup; aynı Yasa'nın 83. maddesinde belirtilen kurum ve kuruluşlar ise, "Genel ve katma bütçeli kuruluşlar, il ve belediyeler veya sermayesinin en az yarısı genel ve katma bütçeli kuruluşlar ile il ve belediyelere ait olan teşekkül ve müesseseler, kamu iktisadi kuruluşları ve bunların müessese, bağlı ortaklık ve iştirakleri, kanunla ve kanunların verdiği yetkiye dayanarak kurulan kurum ve kuruluşlar, döner sermayeli kuruluşlar..." olarak belirtilmiştir.

A... Enerji Üretim A.Ş., E...'den ihale yoluyla aldığı Hakkari-Depin mevkiine 24 MW gücünde mobil santral konuşlandırılıp işletilmesi ifi kapsamında, santral binasının çelik konstrüksiyon, tank, mekanik montaj türü işlerini, sözleşmeyle davacı Y... Endüstriyel Tes. İnş. Montaj Tic. San. Ltd. Şirketi'ne vermiş olup; davacı Y... Endüstriyel Tes. İnş. Montaj Tic. San. Ltd. Şirketi, ihale makamından iş üstlenen firmanın taşeronu konumundadır. İhale konusu iş nedeniyle yeterli işçilik bildirilip bildirilmediğinin tespitine yönelik incelemenin, yasada öngörülen kurum ve kuruluşlardan ihale yoluyla iş üstlenenlerin kayıtları üzerinde yapılması, bu kapsamda alt işveren kayıtlarının incelenmesi olanağı bulunmaktaysa da; 506 sayılı Yasa'nın 79. maddesindeki yetkiye dayanılarak, yapılan iş nedeniyle yeterli işçilik bildirilmediği gerekçesiyle prim tahakkukunun alt işverene yönelik olarak gerçekleştirilmesi olanağı bulunmamaktadır.

Ancak, 506 sayılı Yasa'nın konuya ilişkin 130. maddesinde yer alan, 'İşverenin Kuruma, emsaline, yapılan işin nitelik, kapsam ve kapasitesine göre işin yürütülmesi için gerekli olan sigortalı sayısının, çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında bildirimde bulunduğunun Kurumca saptanması halinde, işin yürütülmesi için gerekli olan asgari işçilik miktarı, yapılan işin niteliği, bünyesinde kullanılan teknoloji, işyerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalıştırılan işçi sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurları dikkate alarak sigorta müfettişi tarafından tespit edilir." düzenlemesi; kayıt dışı çalışmadan kaynaklanan prim kaybının önüne geçilebilmesi yönünden, 506 sayılı Yasa'nın 79. maddesindeki yöntem ve asgari işçilik oranlarıyla bağlı kalınmaksızın, eksik işçilik bildiriminde bulunulup bulunulmadığının tespitine olanak vermektedir.

Santral binası çelik konstrüksiyon işini üstlenen davacı şirket tarafından yürütülen iş nedeniyle eksik işçilik bildiriminde bulunulduğu gerekçesiyle re'sen tahakkuk ettirilen prim ve gecikme zammının iptali istemli davada, anılan işin yürütülmesi için gerekli oranda işçilik bildirimi yapılıp yapılmadığının; işin niteliği, bünyesinde kullanılan teknoloji, işyerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalıştırılan işçi sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlannın görüşü gibi unsurların dikkate alınması suretiyle yapılacak inceleme uyarınca belirlenmesi gerekirken; işi nakliye, boru hattı inşaatı, bina inşaatı, elektrik tesisatı döşenmesi, su soğutma kulesi inşaatı gibi bölümlere ayırıp, bu işlerin her biri için de asgari işçilik tespit komisyonunca belirlenen oranlardan daha düşük oranlar esas alan bilirkişi raporundaki değerlendirmelerden hareketle sonuca varılması usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.

O halde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

Sonuç: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle (BOZULMASINA), 01.12.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.
--------------------------------------------------
T. C. YARGITAY

10. Hukuk Dairesi 2007/12572 E., 2007/20695 K.

EK PRİM

EKSİK İNCELEME İLE VERİLEN HÜKÜM

GECİKME FAİZİ

"İçtihat Metni"

Davacı, ek prim ve gecikme faizi tahakkukunun terkinine karar verilmesini istemiştir.

Mahkeme, bozmaya uyarak ilâmında belirtildiği şekilde isteğin kabulüne karar vermiştir.

Hükmün, davalı Avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.

Dava, hukuki nitelikçe, davacı tarafından üstlenilen ve bitirilen çırçır ve prese fabrikası inşaatı işi nedeniyle 4792 sayılı Kanunun 3917 sayılı Kanunla değişik 6. maddesi kapsamında sigorta müfettişi raporuna dayanılarak Kurumca re'sen tahakkuk ettirilen prim ve gecikme zammından dolayı davacının borçlu olmadığının tespiti, ölçümleme işleminin iptali ve yersiz ödenen tutarın geri verilmesi istemine ilişkindir.

Önceki bozma kararlarımızda "yapılardaki değer azalışı gerekçesiyle indirime gidilerek maliyet bedellerinin eksik hesaplanması" kesin bozma sebebi sayılmış, ayrıca tüm binaların maliyet hesabında 2002 yılının 1999 yılına göre eskalasyon katsayısı esas alınarak belirlenen m2 birim fiyatları ile Kurumun esas aldığı birim fiyatı arasındaki farkın neden ileri geldiği, Kurumca yapı sınıfı 4/A olarak belirlenerek işçilik hesabı buna göre yapılmış olmasına rağmen, hükme dayanak alınan bilirkişi raporunda ise Kurumca belirlenen birim maliyet fiyatlarının gerekçesi ve dayanağı açıklanmadan 3A ve 2A olarak değerlendirilerek buna göre maliyet ve işçilik hesabının yapılmış olması isabetsiz bulunarak bu yönde gerekli araştırma yapılması istenmiştir. Mahkemece her iki konuda bozma kararına uyulmasına karar verildiği halde, bozma öncesi hükme dayanak alınan bilirkişi raporunun yetersiz bulunmuş olduğu dikkate alınmadan, aynı bilirkişiden ek rapor alınarak ve bozma gereği yerine getirilmeyerek eski kararın verilmiş olması isabetsizdir.

Öncelikle; müfettiş raporunda ruhsatta inşaat sınıfının "4" olduğunun belirtilmesi karşısında, davaya konu fabrika inşaatına ait ruhsat getirtilmeli, çeşitli tarihlerde Bayındırlık Bakanlığınca yayınlanan inşaat birim maliyetleri hakkındaki tebliğlerde, brim maliyet bedelleri belirlendiğinden, işin yapıldığı dönemde yürürlükteki tebliğe göre, dava konusu fabrika inşaatı işi bir bütün olarak ele alınarak, inşaatın hangi sınıfa girdiği ve brim maliyet bedelleri belirlenmeli, Kurumca yapılan belirlemeden farklı olması halinde gerekçeleri gösterilmelidir. İnşaatın bölümlere ayrılarak, her biri için ayrı yapı sınıfı ve brim maliyet bedelleri tespit edilmesinin de mümkün olamayacağı gözetilmelidir. Ayrıca, önceki bozma kararlarımızda da belirtildiği üzere geçerli bir nedene dayanmadığı halde değer azalışı gerekçesiyle Kurumca belirlenen asgari işçilik miktarından da indirim yapılmamalıdır.

Mahkemece, yukarıda açıklanan maddi ve hukuki esaslar doğrultusunda yargılama yapılarak, yeniden konusunda uzman bir başka bilirkişi veya bilirkişi heyetinden rapor alınarak, elde edilecek sonuca göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm kurulmuş olması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.

O hâlde, davalı Kurumun bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

SONUÇ:Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 10.12.2007 gününde oybirliğiyle karar verildi.