Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti (unec)

IV – Yurt dışı eğitim:

• 
  Türk vatandaşlarının yurt dışında eğitim, öğrenim ve ihtisas görmeleri ile ilgili Devlet hizmetlerinin düzenlenmesinden (askeri öğrenciler hariç), Milli Eğitim Bakanlığı sorumludur
  

Günümüzde Türkiye’de eğitimin yasal dayanakları ifade edildiği biçimdedir.

3.2. AZERBAYCAN’DA YASAL DAYANAK

Azerbaycan’daki eğitim sürecinin yasal dayanaklarına göz atacak olursak; Eğitim hakkı, Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının esas hakkıdır. Bu, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasında ve Azerbaycan Cumhuriyeti “Eğitim Kanununda belirlenmiştir. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası 42. maddesinde vatandaşların eğitim görmek hakkı şöyle ifade edilmiştir:

1. 
   Eğitim, toplumun ve devletin gelişimine dayanan, stratejik olarak önemli ve oldukça gelişmiş bir eylem alanıdır. Azerbaycan Cumhuriyeti’nin eğitim sistemi ulusal zemine, evrensel değerlere dayanmakta ve demokratiktir.
   
2. 
   Eğitim hakkı vatandaşların temel bir hakkıdır.
   
3. 
   Eğitim sisteminin karşı karşıya olduğu görevler, Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bağımsızlığı Anayasası, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası, Eğitim Kanunu ve ilgili uluslararası hukuk normlarına uygun olarak yerine getirilmektedir.
   
4. 
   Eğitim Yasası, eğitim sisteminin genel ilkelerini tanımlar. (Azerbaycan Cumhuriyeti Eğitim Kanunu, 1992).
   

Azerbaycan Cumhuriyeti’nin tüm okulları şu şekilde yapılandırılmıştır.

1. 
   Okul öncesi eğitim öğretim programları;
   
2. 
   Genel eğitim öğretim programları;
   

• 
  İlköğretim programları
  
• 
  Genel orta eğitim programları
  

3. 
   Meslek eğitim öğretim programları;
   

• 
  Meslek eğitim programları;
  
• 
  Orta ihtisas eğitim programları;
  
• 
  Yüksek meslek eğitim programları;
  
• 
  Yüksek eğitim sonrası eğitim programları
  

Azerbaycan’da eğitimini tamamlamış ve tüm sınav ve diploma yazılarını başarıyla sonuçlandırmış mezunlara okul tarafından ihtisasını ve onun derecesini onaylayacak tek biçimli devlet belgesi sunulur. Eğitimle ilgili belge, çalışmaya başlamak ve yeni basamağa geçiş yapmak için esas belgedir. Takdim edilen eğitimle ilgili belgeler şunlardır:

• 
  Şehadetname,
  
• 
  Diploma, meslekî usta diploması,
  
• 
  Küçük uzman kategorisi üzere diploma,
  
• 
  Bakalavr, master ve doktora diploması,
  
• 
  İhtisasın artırılmasına ilişkin belge,
  
• 
  Yeniden yetiştirilmeye ilişkin diploma
  

Ayrıca Azerbaycan Cumhuriyeti, Avrupa çapında yüksek eğitim alanında ihtisas derecelerinin karşılıklı tanınmasına ilişkin anlaşmaya katılmıştır (Agamaliyev,1999).

Azerbaycan’da eğitim Azerbaycan Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülmektedir. Bakanlığın temel görevleri şunlardır:

1. 
   Eğitim alanında tekdüze devlet politikasının oluşumuna katılmak ve politikaları uygulamak;
   
2. 
   Azerbaycan Cumhuriyeti'nin eğitim sistemi belli yönlerde gelişimini sağlamak;
   
3. 
   Eğitimin devlet düzenlemesi, eğitimin niteliği kontrolü sağlamak;
   
4. 
   Vatandaşların anayasal haklarını eğitim almak için korumak ve eğitimde fırsat eşitliği sağlamak;
   
5. 
   Mülkiyet ve örgütsel-yasal formdan bağımsız olarak tüm eğitim işletmelere bilimsel, eğitimsel ve metodolojik rehberlik yapmak;
   
6. 
   Kamuoyunu faaliyetleri hakkında bilgilendirmek, web sitesi, mevzuata göre oluşturulmuş, sahiplenilmiş ve listelenecek halka açık bilgilerin bu siteye yerleştirilmesi ve bu bilgilerin gizliliği ve yenilenmesini temin etmek
   
7. 
   Azerbaycan Cumhuriyeti mevzuatı ile Bakanlığa emanet edilen bir diğer görevleri yerine getirmek (Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi, 2015).
   

Yine Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi (2005) verilerine göre bakanlığın temel fonksiyonları;

1. 
   Eğitim sisteminin işleyişini ve gelişimini sağlayan yasal çerçeve ve ilgili endüstri standartlarının oluşturulmasına katılır;
   
2. 
   Milli eğitim sisteminin gelişimi için farklı devlet programlarının yürütülmesinin kontrolünü gerçekleştirir;
   

• 
  Eğitim alanında eyaletler arası, bölgesel ve uluslararası kalkınma programları uygulanmasını sağlar;
  
• 
  Eğitim yönetim organları, eğitim kurumları, hükümet dışı eğitim kuruluşların faaliyetlerinin koordinasyonunu organize eder;
  

3. 
   Eğitim sürecinin organizasyonu için genel gereksinimleri tanımlar;
   
4. 
   Eğitimin organizasyonu üzerinde kontrolü ilgili devlet standartlarına uygun olarak yapar;
   
5. 
   Eğitim alanında planlama, tahmin, koordinasyon, arz, arz ve eğitim değerlendirmesi yapar (genel eğitim konularında genel eğitim konularında genel eğitim konularında).
   
6. 
   Devlet politikası ve devlet programlarının eğitim alanında uygulanması ve izlemeyi gerçekleştirir.
   
7. 
   Eğitim sisteminde demokratik yönetişimin mevzuata uygun olarak uygulanmasını sağlar;
   
8. 
   Eğitim kurumlarının akreditasyonu için mevzuat belirlenmiş usule uygun olarak akreditasyon hizmeti kurar;
   

• 
  Akredite eğitim kurumunda eğitimin eğitim standartlarını belirtir, uygunsuzluk sonucu kursiyerlerin kalitesiz eğitimi tespit edilmesi durumunda, diğer öğrencilerin eğitim kurumlarında yeniden eğitilmesi dâhil aynı eğitim kurumu tarafından yapılan masrafların geri ödenmesi hakkında mahkemeye dava açmak;
  

9. 
   Eğitim kalitesini artırmak ve ilerici bir eğitim şekli geliştirmek yöntemlerin uygulanması için deneyler yapar;
   
10. 
    Eğitim kurumları için ders kitapları, ders kitapları ve diğer öğretim materyallerinin hazırlığı, onaylanması ve yayınını sağlar;
    

• 
  Temel müfredat ve programları onaylar;
  

11. 
    Zorunlu genel orta öğretimin uygulanmasını denetler;
    
12. 
    Özel yeteneklere sahip çocukların, öğrencilerin ve öğrencilerin eğitimine devam etmek gerekli önlemleri almak;
    
13. 
    Eğitim kurumlarında eğitimin kalitesi üzerinde devlet kontrolü yapar;
    

• 
  Çocuk hakları sağlama durumunun izlenmesi ve yapılmasında yer alır;
  
• 
  Bakanlığın faaliyet yönündeki hukuka göre yönleri Çocuk haklarının durumu hakkında uygun bir yıllık rapor hazırlar.
  

14. 
    Olimpiyatları çeşitli ve ölçeklendiren konular düzenler;
    
15. 
    Yerel yürütme makamlarının yetkisi altındaki okul öncesi eğitim eğitici, bilimsel, bilimsel-metodolojik, eğitici, bilimsel ve metodolojik, bilgi ve iletişim teknolojileri ve diğer teknik araçlar sağlar;
    
16. 
    Açık ve kapalı özel eğitim ve öğretim kurumları, eğitim kurumları, çocuk evleri ve yatılı okullar ağının yanı sıra geliştirme veya davranıştaki kusurların oluşturulması küçüklere pedagojik ve diğer yardımların geliştirilmesi ile ilgili yürütme makamlarının ciddi şekilde eğitilmiş durumu için önlemler alır, muhtaç, sınırlı sağlık hizmeti "(özel bakıma muhtaç çocuklar) ve çocuk eğitimi, çocuk suçlarını organize eder, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin yanı sıra psikolojik-tıbbi-pedagojik komisyonlar oluşturur, çocuk suçluluğu ve ihlal kanunu önleme alanında eğitim yetkililerine verilen diğer konuları ele alır;
    
17. 
    Vesayet ve vesayet, ebeveyn bakımı için rehberlik sağlar.
    

Yoksul çocukların ve eğitime katılımlarının belirlenmesi;

• 
  Evde okul öncesi çağdaki çocukları sağlayan aileler için uygun bir şekilde metodolojik ve tanısal tavsiye ve koordinasyon hizmetlerini organize eder;
  
• 
  Vatandaşların ve eğitim kurumlarının kurucularının isteklerini dikkate alarak, Genel eğitim kurumunda mevzuata uygun halk eğitimi standartları dilin öğretilmesine diğer dillerde izin verilmesi;
  

18. 
    İlgili yürütme makamlarıyla birlikte, eğitim kurumlarında, çocuklar, öğrenciler ve öğrencilerin yanı sıra mesleki ve faaliyetlerin organizasyonu için gerekli önlemleri alır.
    

Spor yarışmaları, turistik yürüyüşler, tutumlar, teknik ve sanatsal yaratıcılık ve bu gibi diğer önlemler;

• 
  Eğitim kurumunda beden eğitimi ve sporun yeterliliği çerçevesinde yayılması ve mevzuata göre farklı spor türleri hakkında formlar ve yöntemler yazılımı ve standartları onaylar;
  
• 
  Beden eğitimi dersleri ve sportif faaliyetler yüksek düzeyde yaşlılar, müfredat ve eğitim standartlarına uygun olarak askerlik için gençlerin ve askerlerin gerekli fiziksel eğitimini sağlar;
  
• 
  Yüzmeyi öğrenmek, belirli spor standartlarına uymak oluşturur;
  

19. 
    İlgili yürütme makamlarıyla ortaklaşa pedagojik ve teknik personelin tıbbi muayenelerini sağlar;
    
20. 
    Eğitim kurumlarında yürütülen bilimsel araştırmaları koordine eder;
    
21. 
    Bilimsel-teknik konferanslar, sempozyumlar ve yarışmalar, yurtdışında düzenlenen etkinliklerde öğrenciler, öğrenciler, doktorlar ve öğretmenler katılımını düzenler;
    
22. 
    Yüksek, orta ve özel mesleki ve ilk meslek eğitimi alanlarındaki niteliklerin sınıflandırmasını sunar;
    
23. 
    Belediye ve özel eğitim kurumlarının sözleşmelerini açar;
    
24. 
    Yerel yürütme makamlarının yetkisi altındaki okul öncesi eğitim kurumları hariç, diğer devlet eğitim kurumlarında bilimsel ve pedagojik konseyler kuruluş ve işletme yönetmelikleri;
    
25. 
    Çeşitli sebeplerden dolayı pedagojik faaliyetlerde bulunmaları yasak olan kişiler kategori, sağlık kısıtlaması ve iadesi uzmanlık eğitiminin yasak olduğu uzmanlıklar listesine önerilerde bulunur;
    
26. 
    Eğitim kurumları, mülkiyet ve tabi tutma şekli ne olursa olsun mezunlara verilen devlet eğitim belgesinin bir örneğini, çıkarılma kurallarını hazırlar, devlet eğitiminde mezun olunan koşullu eğitim kurumlarının sayısını belirler, Boş formlar sağlar;
    
27. 
    Yabancı yükseköğretimdeki uzmanlıkların tanınması ve denkliği
    
28. 
    Yabancı ülkelerde alınan eğitim belgelerinin yasaklanması kurallarına uygun olarak İlgili bir komisyon oluşturur, vatandaşların vatandaşlara denklik sertifikaları oluşturur, verir;
    
29. 
    Öğrenciler için bursların kurulması hakkında Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu'na Yapılan İtirazlar;
    
30. 
    Pedagojik personel de dâhil olmak üzere uzman personel için gerçek talep düzenler;
    
31. 
    Yıllık öğrenci ve öğrenci yüksek, orta ve özel mesleki eğitim kurumlarına kabul için teklif hazırlar;
    
32. 
    İlgili eğitim kurumlarında master ve doktora çalışmalarının açılmasını sağlar;
    
33. 
    Pedagojik personel ve eğitim personelinin eğitimi ve ileri eğitimlerini düzenler;
    
34. 
    Modern eğitim teknolojilerini kullanarak farklı eğitim biçimleri uygulama ve geliştirme;
    
35. 
    İlgili yürütme makamları, girişimler ve kuruluşlarla birlikte çalışma dışı bölüm için ek eğitim de dahil olmak üzere mesleki eğitim sağlar;
    
36. 
    Genel eğitim kurumlarında eğitimcilerin beyanlarını kullanılır;
    
37. 
    Devlet yükseköğretim kurumları hariç diğer devlet eğitim kurumları ve yerel yürütme makamlarına bağlı okul öncesi eğitim kurumları bölüm başkanlarının atanması ve görevden alınması sorununu çözer;
    
38. 
    Kurucular (kurucular) yabancılar, vatansız kişiler veya yabancı tüzel kişiler Charter sermayesi veya hisse senedi dâhil, bireyin% 51'inden fazlasını, vatansız kişiler veya yabancı tüzel kişilere ait eğitim kurumları başın ve vekilinin adaylığını onaylar;
    
39. 
    Pedagojik personel talebini karşılamak için önlemler alır, genç profesyonellere iş sağlama süreçleri, sosyal işleri için pratik yardım sağlar.
    

Durumu iyileştirmek için ilgili yürütme makamlarıyla gerekli çalışmaları yapar;

40. 
    Eğitim kurumlarının eğitim ve materyal tabanını geliştirir,
    

Materyal ve teknik sunum için tek tip standartlar, öğrencilerle kapsam standartları belirler;

41. 
    Yasalara bağlı devlet eğitim kurumları finansman yapar;
    

• 
  Devlete ait kurumlarla karşılaştırıldığında, yükseköğretim kurumları mevcut standartlardan daha üstün olabilmesi için finansman konusunu çözer;
  

42. 
    “Sertifika materyali stimülasyonu” mekanizmasının eğitim sistemine uygulanması ilgili öneriler geliştirir;
    
43. 
    Eğitim personeli için teşvik edici ve ödüllendirici önlemler alır, mevcut mevzuat uyarınca onlara "Emekli Emektar" adını verilmesini temni eder;
    
44. 
    Azerbaycan Cumhuriyeti'nin eğitim alanına katıldığı uluslararası anlaşmalar taahhütlerini yerine getirmek için önlemler alır;
    
45. 
    Eğitim alanında uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapar;
    
46. 
    Yurtdışında yaşayan Azerbaycanlıların anadillerinde genel eğitim almasına, Azerbaycan dili ve edebiyatı, Azerbaycan tarihi ve coğrafyası öğrenmesine yardım sağlar;
    
47. 
    Mevcut kurallara göre Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının devlet hattı Yurt dışında okumak ve bilimsel araştırma yapmak için önlemler alır;
    
48. 
    İstatistiki bilgi ve raporları onaylanmış biçimde toplar, analizlerini ve sonuçların ilgili makamlara sunulmasını yapar;
    
49. 
    Yetkisi altındaki cezaevi kurumlarındaki ceza alan bireylerin sosyal adaptasyonu için önlemler alır;
    
50. 
    Mevzuatın öngördüğü diğer işlevleri yerine getirir.
    

Bakanlık Faaliyet Organizasyonu da şu şekilde gerçekleştirilmektedir.

1. 
   Bakanlık faaliyetleri için Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı makamı tarafından Eğitim Bakanı atanır ve görevden alınır.
   
2. 
   Milli Eğitim Bakanlığı, Bakanlığın görev ve görevlerini yerine getirilmesi ve uygulamalardan şahsen sorumludur.
   

• 
  Bakanlığın yapısı Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.
  
• 
  Bakanlığa bağlı kuruluşlar (tüzel kişiler, kuruluşlar vb.) Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu tarafından onaylanır.
  

3. 
   Eğitim Bakanının Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından atanan ve görevden alınabilen 3 yardımcısı vardır. Bakan Yardımcıları aralarında üstlendikleri sorumlulukların dağılımı uyarınca görevlerini yerine getirmekten şahsen sorumludurlar.
   
4. 
   Milli Eğitim Bakanı:
   

• 
  Bakanlığın faaliyetlerini düzenler ve genel yönetimini yapar;
  
• 
  Görevlerin bakan yardımcıları arasında dağılımını gerçekleştirir;
  
• 
  Belirlenmiş emeklilik tazminatı fonu ve çalışan sayısı dâhilinde doğrudan merkez bütçesinden olduğu gibi, Bakanlığın merkez ofisi tarafından finanse edilir.
  
• 
  Bakanlık merkez ofisi çalışanları ve onaylanan isimlendirme içinde personeli tayin eder ve görevden alır, onlarla iş sözleşmesi yapar, feshi sözleşmeleri, çalışanlar için kanunda öngörülen şekilde ödüller, teşvikler ve disiplin cezası verir;
  
• 
  Bakanlık merkez ofisi yetkisi altında, aynı zamanda alt faaliyetlerine bağlayıcı emir, emir ve talimatların verilmesini ve yasal işlemleri onaylar, yürütmelerini düzenler ve kontrolü gerçekleştirir;
  
• 
  Doğrudan eğitim kurumlarına, kurumlara ve kuruluşlara bağlı tüzükler (yönetmelikler) ile Bakanlık idaresinin yapısal bölümleri tüzüğü iş planlarını onaylar;
  
• 
  Ayrı eğitim alanlarının geliştirilmesi, izlenmesi, stratejik eylem programlarının hazırlanması için uzmanlardan oluşan çalışma gruplarının yanı sıra koordinasyon ve yönetim kurulları oluşturur;
  
• 
  Devlet kurumları, sivil toplum kuruluşları ve tüzel kişiler, yasalara uygun uluslararası kuruluşlar ile müzakereler yapar;
  
• 
  Azerbaycan Cumhuriyeti mevzuatı uyarınca diğer yetkiler gerçekleştirir.
  

5. 
   Bakanlıkta (yönetim kurulu başkanı), bakan yardımcıları, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Cumhuriyet Eğitim Bakanı, Bakanlık merkez ofisi, alt kuruluşlar üst düzey yöneticilerden ve akademisyenlerden oluşan Bakanlık kurulu oluşturulur.
   
6. 
   Bakanlık Bakanlar Kurulunun sayısı ve kişisel bileşimi Kabine tarafından onaylanır.
   
7. 
   Bakanlık kurulu, eğitimle ilgili konuları toplantılarında görüşür ve onlar hakkında uygun kararlar verir.
   
8. 
   Bakanlık Kurulu toplantılarına yönetim kurulu üyelerinin yarısından fazlası katılır.
   
9. 
   Kurul kararları üyelerin basit çoğunluğu ile protokollerle alınır ve kural olarak, Bakanın ilgili emir ve emirleri tarafından yerine getirilir.
   
10. 
    Gerekirse yönetim kurulu toplantılarına katılmak için diğer yürütme makamları kamu kurumlarının yanı sıra yetkililer, yöneticiler, kurumlar ve kuruluşlar temsilciler de davet edilebilir.
    

Azerbaycan’da zorunlu eğitimin 11 yıla çıkarılması ve ücretsiz olması 1989 yılında gerçekleştirilmiştir.