Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası İnformasiya texnologiyalari institutunun 2015-ci IL üçün hesabat I

Big data

• 
  Big Data texnologiyalarının aktual elmi-nəzəri problemləri, emalı, saxlanılması, analitikası, vizuallaşdırılmasına mövcud yanaşmalar tədqiq olunmuş, dövlətlərin Big Data strategiyaları araşdırılmışdır.
  
• 
  Viki-mühitdə Big Data texnologiyalarının tətbiqi problemləri araşdırılmış və onların həlli yolları göstərilmişdir.
  
• 
  Neft-qaz sənayesi üçün Big Data analitikanın Cloud Computing platformasında Analytics-as-a-Service xidməti kimi reallaşdırılma imkanları tədqiq edilmiş və tövsiyələr işlənmişdir.
  
• 
  E-dövlət sistemində Big Data texnologiyalarının tətbiqi imkanları və perspektivləri araşdırılmışdır.
  

5. 
   Data mining
   

• 
  Mətnlərin referatlaşdırılmasında üç mühüm kriteriyanı (relevantlıq – referat, mətnin əsas məzmununu özündə əks etdirən cümlələrdən ibarət olmalıdır, izafilik – referatda eyni məzmuna malik cümlələr olmamalıdır, yəni referatda informasiyanın təkrarçılığına yol vermək olmaz və həcm – referatın həcmi əvvəlcədən müəyyən edilmiş limit qiyməti aşmalı deyil) balanslaşdırmaq üçün optimallaşdırma modeli təklif edilmiş və optimallaşdırma məsələsinin həlli üçün alqoritm işlənmişdir.
  
• 
  Mətnlərin avtomatik referatlaşdırılması məqsədilə mətndən semantik yükə malik cümlələrin seçilməsi üçün çoxkriteriyalı optimallaşdırma modeli təklif edilmişdir.
  
• 
  Mətnlərin avtomatik referatlaşdırılması üçün cümlələrin klasterləşdirilməsinə və optimallaşdırılmasına əsaslanan iki mərhələli model təklif edilmişdir.
  

• 
  Linqvistik biliklərdən və sözlərin məzmun genişlənməsindən istifadə etməklə istifadəçiyönümlü (sorğu əsasında) referatların yaradılması üçün metod təklif edilmişdir.
  
• 
  Mətnlərin semantik yaxınlığını hesablamaq üçün yeni ölçü daxil edilmişdir.
  
• 
  E-dövlət mühitində terrorizmlə əlaqəli məqalələrin aşkarlanması üçün text mining texnologiyasına əsaslanan metod təklif olunmuşdur.
  
• 
  Mətnlərin klassifikasiyası üçün yeni metod təklif edilmişdir.
  
• 
  İntellektual təhsil sistemlərində tələbələrin referatlarının avtomatik qiymətləndirilməsi üçün semantik və sintaktik informasiyanın kombinasiyasına əsaslanan metod təklif edilmişdir.
  
• 
  Plagiatlıqla mübarizə texnolo-giyalarının elmi-nəzəri əsasları sistemli şəkildə şərh edilmiş, cəmiyyətdə plagiatlığın baş vermə prosesi tarixi-xronoloji ardıcıllıqla şərh edilmiş, plagiatlıq halları müəyyənləşdirilmə səviyyələrinə görə ranqlaşdırılmış, mövcud antiplagiat sistemlərinin əsas xarakteristi­kaları və onların müsbət və mənfi cəhətləri analiz edilmişdir.
  
• 
  Sözlər arasında semantik münasibətlər və cümlənin sintaktik quruluşundan istifadə etməklə müxtəlif növ mətn plagiatlığını aşkarlamaq üçün metod təklif edilmişdir.
  

6.